Zelfregulatie

Zelfregulatie is het vermogen om goede keuzes te maken uit de eigen gedragsmogelijkheden en deze gedragingen zelf of samen met anderen te realiseren, evalueren en verbeteren.

Zelfregulatie vaardigheden

Vaardigheden die het zelfregulerend vermogen ondersteunen zijn:

• Het reguleren van gedachten, gevoelens, vermogens en gedrag.
• Het afstemmen. Dit is een belangrijke vaardigheid als het gaat om het samenwerken met de omgeving.
• Omgaan met feedback. Met jezelf reflecteren op feedback uit de omgeving.

(Bron: Kessels & Smit, 2004)

Nadenken over leerproces

Metacognitie en zelfregulerend leren zijn erop gericht leerlingen zelf concreter te laten nadenken over hun leerproces. Vaak krijgen leerlingen speciale programma’s aangereikt om te leren hoe ze hun leerproces kunnen plannen, monitoren en evalueren.

De interventies die gericht zijn op zelfregulatie zijn doorgaans zo ingericht dat leerlingen zelf hun strategie kunnen bepalen en leren wat de beste aanpak is voor een bepaalde leertaak.

Onderdelen zelfregulatie

Zelfregulerend leren kan in drie hoofdcategorieën worden onderverdeeld:

• cognitie (het mentale proces van weten, begrijpen en leren);
• metacognitie (vaak omschreven als ‘leren leren’);
• motivatie (de bereidheid om onze (meta)cognitieve vaardigheden in te zetten).

Leeftijd ontwikkeling zelfregulatie volgens Barkley (2013)

1 jaar: Remmen en vertragen van reacties op interne en externe prikkels.

2-4 jaar:

• Gebeurtenissen langer in het geheugen kunnen vasthouden.
• Ontwikkelen van:
  • zelfbewustzijn
  • besef van verleden (wijsheid achteraf)
  • tijdsbesef
  • verbeelding
  • toekomstbesef (toekomstplanning)
• Uitwisselen van berichten over de toekomst met anderen

2-4 jaar:

• Remmen van emoties
• Gevoelens scheiden van feiten
• Ontwikkelen van sociale vaardigheden
• Ontwikkelen van objectiviteit
• Beheersen van emoties voor een bepaald doel
• Motivatie kweken voor een bepaald doel

3-5 jaar:

• Verinnerlijken van de taal
• Volgen van de regels die door anderen of door zichzelf zijn opgelegd
• Zelf regels maken
• Regels met anderen uitwisselen
• Verminderen van zelfbeheersing door gebeurtenissen van het moment
• Vergroten van zelfbeheersing door toekomstbesef
• Gedrag ordenen met het oog op de toekomst

6-12 jaar:

• De wereld in gedachten in stukjes delen
• De stukjes opnieuw combineren tot nieuwe ideeën
• Ontwikkelen van creativiteit

Laatst geactualiseerd op 20 januari 2025