Executieve functies

Executieve functies zijn hogere cognitieve processen die nodig zijn om activiteiten te plannen en te sturen. Alle executieve functies hebben een controlerende en aansturende functie.

Executieve functies kunnen worden gezien als de 'dirigent' van de cognitieve vaardigheden. Ze helpen bij alle soorten taken. Executieve functies vertellen niet hoe intelligent, charmant of verbaal vaardig iemand is. Deze functies bevinden zich in de prefrontale cortex van de hersenen.

De executieve functies horen bij het denkvermogen. Feitelijk is het dus een verzamelnaam voor denkprocessen (functies) in het brein die belangrijk zijn voor het denken (cognitie) en het uitvoeren (executie) van sociaal, efficiënt en doelgericht gedrag.

Zonder deze functies is goed georganiseerd gedrag niet mogelijk. De executieve functies regelen bijvoorbeeld het starten met een taak en het richten en vasthouden van de aandacht.

De executieve functies worden ook wel de uitvoerende aandacht genoemd. Er zijn grofweg vier soorten:

Impulsbeheersing.
Concentratie.
Flexibiliteit.
Prioriteiten stellen.

Peg Dawson en Richard Guare (2009) onderscheiden elf soorten:

Respons-inhibitie: nadenken voordat je iets doet.
Werkgeheugen.
Emotieregulatie.
Volgehouden aandacht.
Taakinitiatie.
Planning/prioritering.
Organisatie.
Timemanagement: tijd inschatten, verdelen en deadlines halen.
Doelgericht gedrag.
Flexibiliteit: flexibel omgaan met veranderingen en tegenslag.
Metacognitie: een stapje terug doen om jezelf en de situatie te overzien en te evalueren

Bij diverse gedragsproblemen en/of stoornissen zijn er beperkingen op het gebied van de executieve functies.

Margriet Sitskoorn onderscheidt in 'De beste versie van jezelf' twaalf executieve vaardigheden:

Twaalf executieve vaardigheden

Aandacht richten, vasthouden, verdelen
Emoties reguleren (incl. omgaan met stress)
Flexibel kunnen zijn als dingen veranderen
Ongewenst gedrag kunnen onderdrukken
Taken en zaken starten
Dingen organiseren
Dingen kunnen plannen
Jezelf kunnen monitoren
Je werkgeheugen gebruiken
Een reëel zelfbeeld vormen
Het vermogen tot theory of mind
Prosociaal gedrag (het belang van anderen voor ogen houden)

Boek over executieve functies

In 'IK2 - De beste versie van jezelf' laat Margriet Sitskoorn op een inspirerende manier zien hoe je het volledige potentieel uit jezelf kunt halen. De inhoud is geheel geijkt op de huidige prikkel- en stressvolle wereld, waarin je nieuwe vaardigheden en eigenschappen moet ontwikkelen om je doelen te bereiken.

Executieve functies

Boek over executieve​ functies

Gerelateerd

Helèn de Jong

Boek over executieve functies