Voorkom probleemgedrag
Geplaatst op 1 juni 2014
>> Voorkom probleemgedrag direct bestellen.
Preventie van probleemgedrag
Omgaan met probleemgedrag is één van de moeilijkste uitdagingen voor de leerkracht. Het boek Voorkom probleemgedrag van Kathleen Lynne Lane e.a. zoomt in op de preventie van probleemgedrag.
Het boek Voorkom probleemgedrag is opgebouwd uit drie delen:
- Deel 1. Voorkomen van gedragsproblemen. Dit deel behandelt klassenmanagement, het geven van onderwijs en strategieën met een lage intensiteit.
- Deel 2. Reageren op probleemgedrag.
- Deel 3. Aan de slag. In dit gedeelte staan alle bijlagen, zoals checklists, vragenlijsten en een gedragscontract.
Deel 1. Voorkomen van gedragsproblemen
Het is goed om je bewust te zijn van de relatie tussen onderwijs en gedrag. De manier waarop je lesgeeft, heeft invloed op het gedrag van de kinderen. Ook heeft het gedrag van de kinderen invloed op jouw manier van lesgeven.
Klassenmanagement
Effectief klassenmanagement voorkomt veel ordeproblemen. Sterker nog: het ontbreken van goed klassenmanagement draagt bij aan het ontstaan van ordeproblemen. Vijf onmisbare onderdelen van klassenmanagement zijn:
- De sfeer in de klas.
- De indeling van de klas.
- De gekozen benadering bij het handhaven van orde.
- Routines en procedures.
- De klassenadministratie.
Uitgelicht: Routines en procedures
Neem er de tijd voor om kinderen de procedures en routines in de klas te leren, want daardoor vergroot je de effectieve leertijd en verklein je de kans op storend gedrag. Procedures geven de kinderen duidelijkheid wat van hen verwacht wordt. Routines beperken de leerlingen niet, maar ze werken bevrijdend. Hierdoor kunnen de kinderen efficiënt en zelfstandig werken.
Geven van onderwijs
Gedragsproblemen ontstaan meestal als het werk te makkelijk, te moeilijk of te saai is. Met andere woorden: als het onderwijs niet in de zone van naaste ontwikkeling ligt. Het is de uitdaging voor de leerkracht om elk kind op het goede niveau les te geven én ervoor te zorgen dat ze taakgericht zijn.
Want het gedrag van kinderen is gerelateerd aan hun taakgerichtheid. Goed onderwijs stimuleert het taakgerichte werken en vermindert ongewenst gedrag. Maar… hoe doe je dat concreet? Newman (1991) ziet vier kansen:
- Als de leerlingen enige autonomie krijgen over het leerproces.
- Als zij de kans krijgen om samen te werken met klasgenoten.
- Als zij zich concentreren op authentieke taken.
- Als ze hun sterke kanten kunnen laten zien.
Verder ziet Brophy (1986b) ook een aantal factoren die een positief effect hebben op het leerproces:
- Een hoog instructietempo.
- Actief onderwijzen.
- Een adequate effectieve leertijd.
- Het geven van feedback aan de leerlingen.
Strategieën met een lage intensiteit
Een strategie met een lage intensiteit is het stimuleren van intrinsieke motivatie. Een goede instructie draagt bij aan de intrinsieke motivatie. Tips:
- Geef de leerlingen keuzemogelijkheden, bijvoorbeeld welke sommen ze eerst maken.
- Laat de kinderen nét iets boven hun niveau werken.
- Prikkel de nieuwsgierigheid.
- Plaats de leerstof in de context, zodat de kinderen er de functie van inzien.
Dit hoofdstuk behandelt nog meer strategieën met een lage intensiteit:
- Actieve supervisie: scan het lokaal, loop rond.
- Ga zo dichtbij een leerling staan, dat je aanmoedigt om het juiste gedrag te laten zien.
- Laat merken dat je meerdere dingen tegelijk in de gaten houdt.
- Zorg voor een soepele instructie en vermijd gedrag dat remmend werkt.
- Geef regelmatig de kans om te reageren op je instructie of vragen.
- Geef instructieve feedback.
Deel 2. Reageren op probleemgedrag
Helaas is niet al het probleemgedrag te voorkomen door goed klassenmanagement en een effectieve onderwijsmethode. Als strategieën met een lage intensiteit niet afdoende helpen, moet je een intensievere strategie inzetten. Drie mogelijkheden zijn:
- Gedragscontract.
- Zelfregulatie.
- Gedragsfunctieanalyse.
Een gedragscontract
Stel samen met de leerling (en eventueel ouders) een gedragscontract op. Dit bestaat uit drie onderdelen: het gedrag, de beloning en het registratieblad. Als je het gewenste gedrag beschrijft, let er dan op dat de volgende informatie erin staat: wie, wat, wanneer, hoe goed.
In dit hoofdstuk staat uitgelegd hoe je een gedragscontract kunt ontwikkelen, implementeren en evalueren. Ook staan er voorbeelden van gedragscontracten.
Zelfregulatie
Vaak hebben kinderen met gedragsproblemen moeite met zelfregulatie. Als kinderen zichzelf goed kunnen reguleren, kan dat ervoor zorgen dat het probleemgedrag afneemt.
Vijf veel voorkomende interventies voor zelfmanagement zijn:
- Zelfevaluatie. Leer de leerling om zijn prestatie te vergelijken met de (eventueel in overleg opgestelde) norm.
- Zelfinstructie. Leer de leerling om zichzelf instructie te geven. Bijvoorbeeld: ‘Ik vind deze tekst moeilijk, dus ik verdeel hem in drie stukjes.’
- Het stellen van doelen.
- Instructie van strategieën.
- Zelfregulatie. Dit kan bijvoorbeeld aan de hand van een checklistje voor de leerling.
Gedragsfunctieanalyse
De intensiefste vorm van ondersteuning is de gedragsfunctieanalyse. Het laatste hoofdstuk besteedt hier uitgebreid aandacht aan.
Het boek Voorkom probleemgedrag sluit af met dertien bijlagen, die ook te downloaden zijn van www.swpbook.com/1529
‘Een omvangrijk naslagwerk’ staat op de achterkant van het boek. Dit boek biedt inderdaad veel informatie, gebaseerd op onderzoek. Het is geschikt voor leerkrachten en gedragsspecialisten die een duik willen nemen in de materie van probleemgedrag.
Bestellen
N.a.v. Kathleen Lynne Lane e.a., Voorkom probleemgedrag, 223 blz., Uitgeverij SWP Amsterdam, ISBN 978 90 8850 294 1, € 44,90.
Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!
Bestellen
Gerelateerd
Lespakket

Veilig van A naar B met Streetwise Digitaal
Probeer de nieuwe digitale leerlijn van de ANWB schooljaar 2023-2024 gratis uit. Meld je nu aan!
ANWB
ANWB

E-learning module

Wat is hechting? En hoe ontstaan hierin problemen?
Doorloop deze gratis module over hechting
Wij-leren.nl Academie
Wij-leren.nl Academie

Lessenserie

Start met online lessen 'Weet wat je eet?'
Ga aan de slag met hét gratis online lespakket over gezond, veilig en duurzaam eten voor vo en mbo.
Voedingscentrum
Voedingscentrum

Cursus & Materiaal

Kennis & vaardigheden m.b.t. de meldcode
Wil jij als leerkracht het verschil maken bij kinderen die thuis onveilig opgroeien? Kijk hoe Augeo daarbij helpt.
Augeo
Augeo

Scholing

Gezondheid en veiligheid
Creëer een gezond en (sociaal) veilig schoolklimaat voor leerling én werknemer.
oo.nl
oo.nl

E-learning module

Culturele diversiteit (po)
Omgaan met cultureel bepaald gedrag
Medilex Onderwijs
Medilex Onderwijs



Indicaties van gedragsproblemen en werkhoudingproblemen.
Machiel Karels

Wat is sociaal emotionele ontwikkeling?.
Machiel Karels

Explosief/agressief gedrag bij kinderen. Wat kun je doen in je klas? (2)
Anton Horeweg

Explosief/agressief gedrag bij kinderen. Wat kun je doen in je klas? (1)
Anton Horeweg

Onderwijs en jeugdzorg hebben elkaar nodig!
Elena Carmona van Loon

Van maatwerk naar vakmanschap bij gedragsproblematiek
Peter Mol

ODD - tips voor de leerkracht
Anton Horeweg

Kansen creëren voor kinderen met ADHD
Anne van Hees

Interventie bij gedragsproblemen - De Eerste Stap
Monique Baard

Leerling zoekt eigen oplossing: counseling vervolggesprek
Dirk van der Wulp

ASS: Autisme Spectrum Stoornis - tips voor de leerkracht
Anton Horeweg

Sociale vaardigheden - omgaan met de ander
Machiel Karels

Sociaal emotionele vaardigheden - uitgebreid overzicht
Machiel Karels

Schoolwide Positive Behavior Support (SWPBS)
Monique Baard

‘Waarom doe je dat!?’ - Functie en aanpak van probleemgedrag
Kees van Overveld

Gedragsproblemen: rol pedagogische sensitiviteit leerkracht
Peter de Vries

Passend onderwijs: werken met een groepsplan gedrag
Kees van Overveld

Gedragsproblemen in de klas: preventie
Anton Horeweg

Het ene gedragsprobleem is het andere niet
Kees van Overveld

Omgaan met agressief en asociaal gedrag? Investeer in de relatie!
redactie

Preventie van gedragsproblemen: daar moet je wat mee?!
Kees van Overveld

Angst en agressie in de school
Kees van Overveld

Omgaan met probleemgedrag in de groep
Kees van Overveld

Jongeren en messencriminaliteit -2- Tien aanbevelingen voor een oplossing
Kees van Overveld

Jongeren en messencriminaliteit -1- Wat is er aan de hand?
Kees van Overveld

Kinderen met messen
Kees van Overveld

Klassenmanagement: breekpunt of vliegwiel
Niels de Jong

Brutaal, boos of agressief gedrag op school
Marleen Legemaat

Lessen in orde - Handboek voor de onderwijspraktijk
Marleen Legemaat

Wat stuitert daar door je klas? Over kinderen met ADHD en hun leraren
Helèn de Jong

Gedragsproblemen bij kinderen
Marleen Legemaat

Interactiewijzer - Analyse en aanpak van interactieproblemen
Helèn de Jong

Sociaal? Vaardig! Het stimuleren van de sociaal-emotionele vaardigheden
Arja Kerpel

Gedragsproblemen in de klas
Arja Kerpel

Groepsplan gedrag - passend onderwijs in PO en VO
Arja Kerpel

Gedragsoplossingen voor de moeilijke groep
Marleen Legemaat

Aanpak probleemjongeren vraagt om brede samenwerking
Kees van Overveld

Zelfregulatie in een video van één minuut uitgelegd
redactie

Groepsdynamica in een video van één minuut uitgelegd
redactie

Gezinsproblematiek: wat doet dit met een kind?

Heeft belonen van gewenst gedrag een blijvend effect?

Vergroot leerlinggestuurd onderwijs de motivatie van leerlingen?

Welke competenties zijn nodig voor begeleiders in hybride leeromgevingen?

Leidt eigenaarschap tot betere leerprestaties?

Hoe bevorder je zelfsturing van laagopgeleide nt2-leerlingen?

Wanneer ben je een goede entreestudent voor mbo-niveau 2?

Wat zijn de effecten van ervaringsgericht leren?

Hoe bevorder je zelfsturend leren?

Is de metafoor van de leerkuil bruikbaar?

Invloed van antisociaal gedrag en prosociaal gedrag op schoolprestaties

Toepasbaarheid van scaffoldingstechnieken bij zelfregulatievaardigheden

Toetsing anti-pestprogramma’s in Nederlandse schoolpraktijk

De metadenkende leerling: effecten van de IMPROVE-methode

Invloed van leeromgeving op motivatie, zelfregulering en prestaties van potentieel excellente studenten
[extra-breed-algemeen-kolom2]