Gedrag is te voorspellen. Bepaald gedrag roept een bepaalde reactie op. De manier waarop mensen reageren is in veel gevallen te voorspellen en te beïnvloeden. Dat ontdekte de Amerikaanse psycholoog Timothy Leary na veel onderzoek.
Hij heeft de verschillende gedragsmogelijkheden weergegeven in een model: De Roos van Leary. Dit communicatiemodel helpt bij het analyseren van gedrag en het begrijpen van interacties tussen mensen. De Roos van Leary bestaat uit twee assen: Boven - Onder en Tegen - Samen. Deze gedragsdimensies geven inzicht in hoe gedrag reacties oproept bij anderen.
De Boven - Onder as roept tegengesteld gedrag op. Wanneer iemand zich onderdanig opstelt, zal de ander vaak dominant reageren. Andersom geldt: als iemand zich dominant gedraagt, zal de ander eerder onderdanig reageren.
De Tegen - Samen as roept juist gelijksoortig gedrag op. Als iemand samenwerkend gedrag vertoont, zal de ander dit eerder ook doen. Gedraagt iemand zich tegenwerkend, dan zal de ander geneigd zijn om zich eveneens af te zetten.
De Roos van Leary helpt bij het analyseren van gedrag en het inspelen op interacties. Dit model wordt veel toegepast in het onderwijs, management en therapie. Het kan helpen om gedragsproblemen beter te begrijpen en communicatie te verbeteren.
Bij het sturen van gedrag kan je invloed uitoefenen op wat je zegt, maar vooral op hoe je het zegt. De Roos van Leary is een nuttig hulpmiddel wanneer de communicatie moeizaam verloopt of wanneer vastgeroeste gedragspatronen doorbroken moeten worden. Het model geeft geen waardeoordeel over gedrag, maar laat zien hoe gedrag reacties uitlokt en hoe je deze bewust kunt beïnvloeden.
Dit is een grafische weergave van de Roos van Leary:
Klik op de afbeelding voor een vergroting in een nieuw venster.
Boeken over de Roos van Leary
Werken met de Roos van Leary
Sjaak Vane schreef 'Werken met de Roos van Leary'. Hij gebruikt het communicatiemodel om de wisselwerking binnen interpersoonlijke communicatie te verduidelijken.
Tool voor trainers
Het vloermodel van de Roos van Leary is een handige trainerstool voor coaches, supervisoren, trainers en andere begeleiders. Met dit solide uitgevoerde instrument kun je deelnemers de Roos van Leary laten toepassen en oefenen.
Laatst geactualiseerd op 28 februari 2025
Burgerschap: noodzaak of hype?
7 valkuilen bij veranderprocessen in het onderwijs
Vertrouwenspersoon in het vo of mbo
