De zeven eigenschappen van effectief leiderschap

Arja Kerpel

Redactielid wij-leren.nl l Projectleider bij Wij-spelen.nl

 

  Geplaatst op 1 juni 2014

  >> Effectief leiderschap direct bestellen.

Effectieve mensen

Dit boek behoeft nauwelijks nog introductie, het vormt al jarenlang en wereldwijd een inspiratiebron voor iedereen’ staat op de achterflap van De zeven eigenschappen van effectief leiderschap van Stephen R. Covey. En inderdaad, dat is geen woord teveel gezegd. Het is een boek, dat miljoenen mensen bereikte en levens veranderde. Op elke bladzijde staan wijze lessen, het is daarom onmogelijk om het samen te vatten. Zie dit artikel niet als een samenvatting, maar als een introductie.

Covey leert in De zeven eigenschappen hoe we de kwaliteit van ons werkende leven, privéleven en gezinsleven kunnen veranderen aan de hand van zeven eigenschappen. 

Zeven eigenschappen

Hieronder staan de 7 eigenschappen in schema. Covey verdeelt ze in twee groepen:

  • Overwinningen op jezelf: Eigenschap 1, 2 en 3.
  • Overwinningen met de omgeving: Eigenschap 4, 5 en 6.

de zeven eigenschappen van effectief leiderschap, stephen covey, samenvatting de zeven eigenschappen van effectief leiderschap, persoonlijke effectiviteit

Eigenschap 1: Wees proactief

Proactief zijn is meer dan initiatieven nemen. Het wil zeggen dat je verantwoordelijk bent voor je eigen leven. Ons gedrag is afhankelijk van ónze beslissingen, niet van onze omstandigheden. We kunnen gevoelens ondergeschikt maken aan waarden. We kunnen iets teweegbrengen en zijn daar ook verantwoordelijk voor. 
Wat is nu het verschil tussen reactieve taal en proactieve taal? 

Reactieve opmerkingen zijn:

  • Ik kan er niets aan doen.
  • Zo ben ik nu eenmaal.
  • Ik moet dit of dat.
  • Als ik maar…

Proactieve opmerkingen zijn:

  • Ik kan het ook anders aanpakken.
  • Laat ik eens kijken of er alternatieven zijn.
  • Ik bepaal zelf mijn gevoelens.
  • Ik kan kiezen.
  • Ik geef daaraan de voorkeur.

Reactieve mensen ontslaan zichzelf graag van elke verantwoordelijkheid.  Het is natuurlijk veel veiliger om te zeggen: ‘Ik ben niet verantwoordelijk’, dan om de verantwoordelijkheid op je nemen van je daden. 
De gedachte, dat een probleem niet bij onszelf ligt, dát is het probleem. Als je dat denkt, dan laat je iets waar je geen invloed op hebt (iets buiten je), grip op je krijgen. De proactieve benadering staat voor een verandering van binnenuit. 

Eigenschap 2: Begin met het einde voor ogen

Beginnen met het einde voor ogen wil zeggen dat je jezelf voor ogen houdt hoe je herinnerd wilt worden. Zoals je wilt dat mensen aan het einde van je leven op jou terugkijken, zo moet je nu gaan leven. Leef met een duidelijk beeld van je einddoel. Weet waar je heengaat, zodat je beter begrijpt waar je nu bent en je stappen kunt zetten in de juiste richting. 

Het is eenvoudig om jezelf te bedriegen door een drukbezet leven te leiden. Actief zijn is iets anders dan effectief zijn. Je kunt keihard werken om hoger op de maatschappelijke ladder te komen en dan aan het einde van je leven ontdekken dat de ladder tegen de verkeerde muur staat. 

Een van de effectiefste manieren om te beginnen met het einde voor ogen is het schrijven van een persoonlijke missie. Daarin schrijf je wie je wilt zijn en wat je wilt doen. Het gaat over de waarden en principes die daarbij horen. 

"Je kunt hard werken om hoger op de ladder te komen om aan het einde van je leven te ontdekken dat de ladder tegen de verkeerde muur staat."

De zeven eigenschappen van effectief leiderschap

Eigenschap 3: Belangrijke zaken eerst

Eigenschap 3 is het praktische resultaat van de eigenschappen 1 en 2. Je zou het zo kunnen zien:

  • Eigenschap 1 zegt: ‘Jij bent de schepper, jij hebt de leiding.’ 
  • Eigenschap 2 is de eerste schepping, in je hoofd. 
  • Eigenschap 3 is de tweede schepping, de materiële uitwerking van de eigenschappen 1 en 2.

Deze eigenschap gaat over het effectief omgaan met je tijd. Dit boek beschrijft een interessante benadering van timemanagement.

Eigenschap 4: Denk win-win

In de menselijke interactie kun je zes vormen onderscheiden:

  • Win-win
  • Winnen-verliezen
  • Verliezen-winnen
  • Verliezen-verliezen
  • Winnen
  • Win-win of geen akkoord

Deze eigenschap gaat over het win-win denken. Hiervoor moet je een beroep doen op de unieke menselijke kwaliteiten zelfbewustzijn, voorstellingsvermogen, geweten en onafhankelijke wil. Je moet bereid zijn van elkaar te leren, elkaar te beïnvloeden en iets voor elkaar over te hebben. Daarom kun je je deze eigenschap alleen eigen maken op basis van de principes van interpersoonlijk leiderschap. Daar zijn visie, initiatief, zekerheid, sturing, wijsheid en kracht nodig. 

Covey werkt hier de vijf dimensies uit, die de basis vormen voor het win-windenken. Dit laat zich moeilijk samenvatten.

Eigenschap 5: Eerst begrijpen… dan begrepen worden

Normaal gesproken proberen we altijd eerst begrepen te worden. De meeste mensen luisteren niet om te begrijpen, maar om een antwoord te kunnen geven. Ze zijn zelf aan het woord of bereiden zich daarop voor. Ze filteren alles door hun eigen paradigma’s en lezen in het verhaal van een ander hun autobiografie.  

Met empathisch luisteren doelt Covey niet op actief of reflectief luisteren. Hij schrijft hierover: ‘Dat komt in de praktijk neer op nazeggen. Dergelijke manieren van luisteren zijn technieken en hebben niets te maken met je eigen persoonlijkheid en met de onderlinge verstandhouding. Voor mensen naar wie op deze manier wordt ‘geluisterd’ is dat beledigend’. 

Met empathisch luisteren bedoelt hij het luisteren met de intentie om de ander te begrijpen. Je zoekt naar mogelijkheden om de ander écht te begrijpen. Empathisch luisteren houdt in dat je je verplaatst in de ander. Je bekijkt de wereld zoals hij hem bekijkt. Je begrijpt wat hij voelt. 

Eigenschap 6: Synergie

Synergie is een hogere vorm van samenwerking. Wat is het precies? Dat is moeilijk uit te leggen. Bij gewoon samenwerken heb je één persoon en nog één persoon, dat is samen twee delen. Bij synergie is de interactie tussen de personen ook een deel op zich. Een bijzonder deel, dat tot mooie resultaten kan leiden. Bij synergie is één en één drie. Of acht, of honderd. Het is ongelooflijk waar creativiteit en communicatie toe kunnen leiden. In zo’n situatie hebben mensen aan een half woord genoeg. Verfrissende inzichten, perspectieven, alternatieven en paradigma’s passeren de revue. Er opent zich een nieuwe wereld. Synergie is in haar beste vorm de belangrijkste activiteit in ons leven.

De eerste 5 eigenschappen stellen je in staat om het wonder van synergie te verwezenlijken.

Eigenschap 7: Houd de zaag scherp

In het bos is een boswachter aan het zagen. Hij zaagt zich suf. ‘Hoe lang bent u al bezig?’ vraag je. ‘Meer dan vijf uur,’ antwoordt hij. ‘En ik ben kapot. Dit is superzwaar!’. ‘Maar… waarom stopt u niet even om de zaag weer scherp te maken?’, vraag je. ‘Dan gaat het een stuk sneller.’ De boswachter antwoordt: ‘Daar heb ik geen tijd voor, ik moet nog veel te veel zagen…’

De zaag scherphouden heeft betrekking op het onderhoud en de verbetering van het beste instrument dat je hebt: jezelf. Hierbij gaat het om het onderhoud op vier dimensies:

  • Lichamelijke vaardigheden: beweging, voeding, stressbeheersing.
  • Spirituele vaardigheden: streven naar duidelijke waarden, toewijding, studie en meditatie.
  • Geestelijke vaardigheden: lezen, visualiseren, plannen, schrijven.
  • Sociaal-emotionele vaardigheden: dienstbaarheid, empathie, synergie, innerlijke zekerheid.

Tot slot

De zeven eigenschappen van effectief leiderschap is een boek waar je als individu je winst mee kunt doen, maar ook als organisatie. Over het boek zelf zou ik niets negatiefs kunnen zeggen. Het enige wat ik jammer vind, is de Nederlandse vertaling van de titel. In het Engels is de titel ‘The seven habits of highly effective people'. In het Nederlands is gekozen voor ‘leiderschap’. Als je het boek gelezen hebt, is de titel te begrijpen. Maar telkens als ik het met iemand over dit boek heb, krijg ik als reactie: ‘Leiderschap? Dan is dat boek niets voor mij, ik zit niet in een managementfunctie’. Maar daar gaat het niet om, dit boek is goed voor ieder individu. Lees het boek, en laat het aan mensen in je omgeving lezen.

Bestellen

N.a.v. Covey, Stephen, De zeven eigenschappen van effectief leiderschap, Uitgeverij Business Contact, 1e druk 1989, 68e druk 2014, ISBN 978 90 470 5464 1, 330 blz.€ 26,50.

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Bestellen

Het boek Effectief leiderschap is te bestellen via:

Gerelateerd

Professionalisering
De beste nascholing volg je bij Medilex Onderwijs
De beste nascholing volg je bij Medilex Onderwijs
Gemiddeld beoordelen deelnemers ons met een 8,4
Medilex Onderwijs 
Webinar
Roos van Leary in de klas
Roos van Leary in de klas
Gratis webinar met Niels de Jong
Wij-leren.nl Academie 
Roos van Leary -1-
Roos van Leary - uitleg - test - gebruik.
Arja Kerpel
Kenmerken goede schoolleider
De schoolleider doet ertoe.
Myriam Lieskamp
Professionalisering
Leraar die zichzelf ontwikkelt: professionalisering onderwijs.
Luc Stevens
Deel 4: lessonstudy
Collegiale visitatie op docentniveau. Deel 4: lessonstudy.
Harm Klifman
Leiderschapsstijlen
Leiderschap en leiderschapsstijlen
Machiel Karels
Veranderingen bij de Nederlandse onderwijsleider
Hoe is de Nederlandse onderwijsleider veranderd sinds 2015?
Margareth de Wit
Profiel van de onderwijsleider en betrokkenheid medewerkers
Het profiel van de Nederlandse onderwijsleider en de betrokkenheid van medewerkers
Margareth de Wit
De staat van de nederlandse onderwijsleider
De staat van de Nederlandse Onderwijsleider
Margareth de Wit
Leidinggeven professies samenwerken
It takes a village to raise a child.
Elena Carmona van Loon
Autonomie leraren
Autonomie van leraren stimuleren verhoogt prestaties van scholen
Annemieke Top
Schoolleider als regisseur
De leidinggevende in het onderwijs als regisseur: leiding geven aan leren
Robert-jan Simons
Persoonlijkheidstesten
Persoonlijkheidstesten
Machiel Karels
Macht of gezag
Onderwijs is een wij-woord
Ivo Mijland
Tweetalig communiceren
Tweetalig communiceren in een lerende school
Jan Jutten
Professioneel vermogen
Training, teams en netwerken versterken professioneel vermogen leraar
Annemieke Top
Luisteren naar jongeren
Communiceren met jongeren
Ingrid van Essen
Leidinggeven autonomie
Leidinggeven vanuit angst of vanuit autonomie. Wat kun jij bijdragen?
Henk Galenkamp
Werk van de leraar
De leraar en de hartchirurg
Jan Jutten
Intern begeleider
De positie van leerkrachten in passend onderwijs
Albert de Boer
Leerkracht centrale factor
Leerkracht, grijp uw vak!
Albert de Boer
Luisteren bij leiderschap
Schoolleiders en hun team: (Her)waardering luisterfunctie
Harry van de Pol
Luistergedrag
Integratief luisteren - Heb je het luistergedrag van een coach?
Harry van de Pol
Professional in de spiegel 1
Professional in de spiegel - achtergronden
Hanne Touw
Professional in de spiegel 2
Professional in de spiegel - werkwijze
Hanne Touw
Duurzame schoolontwikkeling
Duurzame schoolontwikkeling: werken aan het schoolplan in een lerende organisatie
Jan Jutten
Persoonlijk meesterschap
Persoonlijk meesterschap: Het creëren van je eigen toekomst
Jan Jutten
Communicatie in school
Goede communicatie in een school
Jan Jutten
Teamleren
Teamleren in een lerende school: samen werken aan beter onderwijs
Jan Jutten
Verschillen in leiders gerelateerd
Verschillen in leiderschap en: doen vrouwen het beter dan mannen?
Margareth de Wit
De sleutel tot succes van de onderwijsleider
Wat is de sleutel tot succes van de Nederlandse Onderwijsleider?
Margareth de Wit
De staat van het onderwijs in 2020
De Staat van het Onderwijs 2020
Myriam Lieskamp
Omgaan met introverte leerlingen
Omgaan met introverte leerlingen, tips voor de leraar
Marieke Stomphorst
Tegenspraak omarmen: een vreemde gedachtenkronkel
Hoe fijn is 'tegenspraak'? Over geboden, verboden en ongehoorde woorden
Harm Klifman
Regieversterkend leiderschap - inleiding
Het onderwijs wil door! Regieversterkend onderwijs
Elena Carmona van Loon
Feedback in professionele context
Kom maar op met je feedback
Machiel Karels
Ga tot de mier!
Ga tot de mier! - Een mierenparabel met lessen voor mensenorganisaties
Arja Kerpel
Interactiewijzer
Interactiewijzer - Analyse en aanpak van interactieproblemen
Helèn de Jong
Persoonlijke effectiviteit
Persoonlijke effectiviteit in het basisonderwijs
Helèn de Jong
Professioneel leren
Heeft nascholing zin? Tien principes voor succesvolle professionalisering
Korstiaan Karels
Mindset
Mindset, de weg naar een succesvol leven - Carol S. Dweck
Arja Kerpel
Professionele leergemeenschap
De professionele leergemeenschap
Arja Kerpel
Duurzame schoolontwikkeling
Duurzame schoolontwikkeling
Myriam Lieskamp
Sociale veiligheid in school
Sociale veiligheid in school
Myriam Lieskamp
Roos van Leary interactiekunde professionals
Roos van Leary - interactiekunde voor professionals
redactie
Samenwerkend Leiderschap
Samenwerkend Leiderschap - leiders met impact
Carlien Ostermeier
Stap voor stap naar stevig leiderschap
Stap voor stap naar stevig leiderschap - recensie
Machiel Karels
Woorden waarden werkelijkheid
Woorden, waarden en werkelijkheid: Leiding geven aan waardengericht werken in scholen
Myriam Lieskamp
Dienend leiderschap
Is dienend leiderschap te leren?
Harm Klifman
Leiderschap tonen
Toon leiderschap door de kantjes te markeren, dan lopen we ze er niet af.
Alex de Bruijn


Inschrijven nieuwsbrief

Inschrijven nieuwsbrief



Inschrijven nieuwsbrief

Omix Webtalks met Joost Leenders - Excelleren in het onderwijs
Omix Webtalks met Joost Leenders - Excelleren in het onderwijs
redactie
Marco de Witte over de essentie van veranderen in organisaties
Marco de Witte over de essentie van veranderen in organisaties
redactie
Wat is de invloed van management op werk, leven en democratie?
Wat is de invloed van management op werk, leven en democratie?
redactie
Hoe wordt de mens gevormd door zijn tribe? Tjipcast 035
Hoe wordt de mens gevormd door zijn tribe? Tjipcast 035
redactie
Groepsdynamica in een video van één minuut uitgelegd
Groepsdynamica in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Patronen doorbreken en beweging krijgen in organisaties
Patronen doorbreken en beweging krijgen in organisaties
redactie
Hoe kunnen organisaties spelend veranderen? Tjipcast 022
Hoe kunnen organisaties spelend veranderen? Tjipcast 022
redactie
Hoe kun je als professional regie nemen over innovatie? Tjipcast 037
Hoe kun je als professional regie nemen over innovatie? Tjipcast 037
redactie
Hoe krijg je middelbare scholieren geïnteresseerd in het vak van leerkracht?
Hoe krijg je middelbare scholieren geïnteresseerd in het vak van leerkracht?
redactie
Hoe krijg je hoopgeleide mensen met een WW-uitkering voor de klas?
Hoe krijg je hoopgeleide mensen met een WW-uitkering voor de klas?
redactie
[extra-breed-algemeen-kolom2]



360 graden feedback
assessment
authentiek leiderschap
bekwaamheidsdossier
beoordelingsgesprek
competentiemanagement
dienend leiderschap
functioneringsgesprek
gesprekkencyclus
groepsdynamica
informeel leren
kernkwaliteiten
leerkrachtvaardigheden
lerarenregister
lerende school
lesson study
Myers-Briggs Type Indicator (MBTI)
mindset
online assessment
persoonlijk meesterschap
persoonlijk ontwikkelingsplan (pop)
persoonlijke effectiviteit
persoonlijke ontwikkeling
persoonlijkheidstest
registerleraar
roos van leary
situationeel leiderschap
teamleren

 

Mis geen bijdragen

Inschrijven nieuwsbrief

Volg wij-leren.nl

Volg ons op LinkedIn Volg ons op twitter Volg ons op facebook Volg ons op instagram Volg ons op pinterest