Omgaan met introverte leerlingen, tips voor de leraar

Marieke Stomphorst

Redacteur bij Wij-leren.nl

 

In elke klas zitten leerlingen van verschillende persoonstypen. Er zijn extraverte leerlingen, introverte leerlingen, en leerlingen die daar ergens tussenin zitten. Meestal gaat de aandacht uit naar de extravertere leerlingen. Ze zijn meer aanwezig, mondiger en/of drukker. De introverte leerlingen verliezen we soms uit het oog. Zij krijgen veel minder aandacht. Niet alleen worden introverte leerlingen minder gezien, er bestaan ook veel misverstanden over hun persoonlijkheid. Eigenschappen zoals bescheidenheid, bedachtzaamheid en teruggetrokken zijn worden nu vaak gezien als dingen die opgelost moeten worden, terwijl het juist ook heel krachtige eigenschappen zijn. 

 

Laten we de introverte mensen op de wereld al op jonge leeftijd leren kennen, namelijk op school. Zodat zij kunnen groeien in een prettige en veilige omgeving waar ze zich goed voelen.

Het verschil zit ‘m in de hersenen. Er zijn twee dingen wezenlijk anders in de hersenen van introverte en extraverte volwassenen of kinderen:

Dopamine is de stof die aangemaakt wordt door de hersenen bij een positieve ervaring. Dopamine geeft een fijn gevoel. Extraverte mensen hebben veel dopamine nodig om dit fijne effect te bereiken. Er zijn veel ‘prikkels’ voor nodig. Die prikkels kunnen zijn: sociale activiteiten, veel mensen, praten en geluiden om hen heen. 

Introverte mensen daarentegen hebben maar een klein beetje dopamine nodig om het fijne gevoel te krijgen. Door een rustige activiteit, zoals met je eigen ding bezig zijn, of lezen, maken de hersenen al voldoende dopamine aan. Wanneer er te veel dopamine wordt aangemaakt, maakt dat ze moe en overprikkeld. 

De activiteiten waar extraverte mensen juist zo blij van worden, geven bij introverte mensen een moe gevoel en een tekort aan energie. 

Bij introverte mensen gaat er meer bloed naar de hersenen dan bij extraverte mensen én het bloed neemt binnen de hersenen een andere route. Bij extraverte mensen gaat het bloed voornamelijk door de gebieden die gericht zijn op zintuiglijke waarneming, zoals zicht en gehoor. Bij introverte mensen gaat het bloed vooral door de gebieden die op beleving en denken zijn gericht. Extraverte mensen zijn meer gericht op wat er om zich heen afspeelt (naar buiten), en introverte mensen meer op innerlijke beleving en gedachten (naar binnen). 

Weet wat introvert zijn betekent en dat het geen slechte eigenschap is

Introverte leerlingen kunnen last hebben van veel drukte omdat dit energie kost. Ook hebben ze meer tijd nodig om hun antwoord of gedachten te formuleren. Dit heeft met de werking van de hersenen te maken en niets met de ontwikkeling ervan. Accepteer je introverte leerlingen met al hun unieke eigenschappen en gedragingen. Introversie heeft ook vele krachtige eigenschappen, zoals het oog hebben voor detail, goed kunnen luisteren en zelfstandig kunnen werken.

 

Houd er rekening mee dat niet alle leerlingen evenveel behoefte hebben aan interactie met anderen

Maak regelmatig momenten beschikbaar waarop de leerling tijd alleen heeft. Bij groepsactiviteiten kun je erover nadenken of er een (nieuwe) rol is die past bij de leerling, zoals vragen verzinnen, jureren of observeren. 

 

Bespreek met de groep dat zowel de spraakzame als de stille leerlingen oké zijn

Leer je leerlingen over het verschil tussen introversie en extraversie en dat het allebei goede persoonstypen zijn. Allebei hebben ze eigenschappen die belangrijk zijn voor de wereld, zoals de extraverte eigenschappen overtuigingskracht en spraakzaamheid, en de introverte eigenschappen goed kunnen luisteren en goed kunnen reflecteren.  

 

Geef de introverte leerling de kans om dingen uit te zoeken

Veel introverte mensen houden ervan dingen uit te zoeken en de diepte in te gaan. 

 

Geef de introverte leerling nooit het idee dat hij/zij ‘niet goed ontwikkeld is’ of ‘sociaal zwak’

Deze woorden zijn niet goed voor hun zelfvertrouwen en bovendien niet waar. Verwacht ook niet van hen dat ze zich ‘socialer’ gaan gedragen. Sommige kinderen hebben niet de behoefte om dagelijks met anderen te spelen en genieten ervan om bijvoorbeeld zelf rond te lopen of fietsen of vanaf een bankje alles te bekijken. 

 

Vraag de introverte leerling hoe die het liefst wil leren

Stel de vraag en geef de leerling even de tijd om erover na te denken. Het versterkt jullie relatie en de leerling heeft er vast ideeën over.

 

Zorg voor een goede wisseling tussen presenteren en schriftelijke verwerkingsopdrachten

Vaak vinden introverte mensen schrijven prettiger dan praten. Zorg ook voor andere opties om hun kennis en gedachten te uiten zoals collages of strips.

 

Zorg voor voldoende tijd om in stilte te werken en geef extra aandacht aan het samenwerken

Omdat groepen en geluid energie kosten bij introverte leerlingen, is het goed om groepsactiviteiten af te wisselen met zelfstandig werk. Wissel samenwerken af met alleen werken. Let bij samenwerken ook op met welke klasgenoot de introverte leerling werkt. Het is fijn als de leerling zich prettig voelt in die samenwerking en niet wordt ondergesneeuwd.

 

Geef introverte leerlingen de tijd om na te denken en te reageren

Introverte leerlingen vinden groepsgesprekken vaak te snel gaan om bij te benen. Het is fijn als je hen wat tijd geeft om hun gedachten te formuleren. Even wachten als je een vraag hebt gesteld, kan soms al helpen de leerling toch te laten bijdragen. Het is ook fijn als de leerling nog ergens op terug kan komen. Soms komen de beste ideeën of opmerkingen later.

 

Maak de introverte leerling bewust van zijn sterke eigenschappen

Focus hebben, goed kunnen reflecteren en empathie zijn, naast bijvoorbeeld de extravertere eigenschappen zelfverzekerdheid en mondeling sterk zijn, ook noodzakelijk voor de wereld. Laat je introverte leerlingen weten dat hun karaktereigenschappen ook belangrijk zijn en gewaardeerd worden. 

 

Laat de introverte leerling zijn wie hij/zij is

Probeer een introverte leerling niet te veranderen. Er is niets mis met introvert zijn, net zoals er niets mis is met extravert zijn. Wanneer een introvert kind denkt dat het niet oké is, kan dat schadelijk zijn voor het kind.

Introverte kinderen zullen tegen allerlei moeilijkheden aanlopen in onze extraverte samenleving, ook al worden ze volledig geaccepteerd. Het is goed te bespreken hoe hiermee om te gaan, ook met de ouders. Alle leerlingen mogen zijn wie ze zijn. Het is niet aan ons om de leerling te veranderen. Als leraar kunnen we de introverte leerlingen ondersteunen zich optimaal te ontwikkelen en aansluiten bij de behoefte van de leerlingen. 

 

Kijk voor meer informatie over het omgaan met introverte leerlingen op https://www.introvertel.nl.

Marieke Stomphorst

Redacteur bij Wij-leren.nl

Nieuwe onderwijsboeken april 2024