Persoonlijkheidstesten
Machiel Karels
Directeur Wij-leren.nl | onderwijsadviseur bij Wij-leren.nl
Geraadpleegd op 16-10-2024,
van https://wij-leren.nl/persoonlijkheidstesten-assessment.php
Of je nou bakker, advocaat of leerkracht bent, om het meest uit je carrière te halen is het belangrijk dat je weet wie je bent. Oftewel, dat je weet waar je talenten, vaardigheden en eventuele valkuilen liggen. Door een persoonlijkheidstest te doen kun je hier inzicht in krijgen.
Persoonlijkheidstesten zijn er in vele soorten en maten. Allemaal gaan ze uit van één beginsel: iedereen is anders en vertoont tegelijkertijd veel gelijkenissen in dit ‘anders’ zijn. Sociale, culturele of genetische factoren: allemaal bepalen ze voor een gedeelte hoe een persoonlijkheid vorm krijgt. Wat de oorsprong van gelijkenissen ook zijn, door middel van persoonlijkheidstesten is het mogelijk om persoonlijkheden te categoriseren.
De persoonlijkheidstest wint aan terrein
De persoonlijkheidstest werd in de loop van de twintigste eeuw steeds een gebruikelijker middel om typen mensen te categoriseren. Waar het aan het begin van de twintigste eeuw vooral nog werd gebruikt om soldaten te selecteren voor het leger, was de persoonlijkheidstest aan het einde van twintigste eeuw niet langer weg te denken uit de wereld van de loopbaancoaches en recruitment bureaus. Ook in het onderwijs worden persoonlijkheidstesten steeds vaker ingezet, onder andere in de context van competentiemanagement.
Objectieve persoonlijkheidstesten
De meeste persoonlijkheidstesten hebben de vorm van zogenoemde objectieve persoonlijkheidstesten. Dit zijn testen waarbij je als proefpersoon wordt gevraagd om een vragenlijst in te vullen. Deze vragen hebben vaak de vorm van stellingen waarbij je wordt gevraagd om te scoren in hoeverre je het eens bent met deze stelling. Het meest bekende voorbeeld van zo’n persoonlijkheidstest is de Minnesota Multiphasic Personality Inventory (MMPI). Deze test vertelt iets over de wijze waarop mensen in het leven staan en test zaken als zelfbewustheid, concentratievermogen en eigenwaarde. Hoewel de test oorspronkelijk werd ontwikkeld om geestelijke ziektebeelden te identificeren, wordt de test tegenwoordig veelvuldig op de werkvloer gebruikt om inzicht te krijgen in iemands persoonlijkheid en temperament.
Persoonlijkheidsmodellen
Naast het MMPI model zijn de Myers-Briggs Type Indicator (MBTI), het Five Factor model (FFM) en de Roos van Leary veelgebruikte persoonlijkheidsmodellen.
- Myers-Briggs Type Indicator (MBTI)
De MBTI test is gericht op het bepalen van persoonstypes. Ook de MBTI test bestaat uit een lijst van stellingen. Voorbeelden hiervan zijn: ‘ik kan goed omgaan met onverwachte situaties’ of ‘ik neem beslissingen op gevoel’. Door een groot aantal van dit soort vragen te beantwoorden, vormt zich een beeld van het type persoon dat jij bent.
- Five Factor Model (FFM)
Ook het Five Factor model (FFM) is gericht op het ontdekken van het persoonstype dat een karakter bepaalt. Dit model is - de naam zegt het al - gericht op vijf factoren die volgens het model bepalend zijn voor je persoonlijkheid. Deze vijf zijn:
- In hoeverre sta je open voor nieuwe dingen?
- Ben je plichtsgetrouw?
- Hoe vriendelijk ben jij tegenover jouw medemens?
- Ben je emotioneel stabiel?
- Ben je extravert?
- Roos van Leary
Anders dan de MMPI, de MBTI en de FFM, is de roos van Leary een model dat gedragspatronen identificeert. De Roos van Leary gaat er vanuit dat gedrag altijd wordt bepaald door een wisselwerking tussen mensen. Wanneer iemand zich tijdens een gesprek bijvoorbeeld erg teruggetrokken opstelt in een gesprek, is de kans groot dat jij je de leiding neemt over het gesprek. De Roos van Leary is daarmee een handig model om inzicht te krijgen in groepsinteractie.
Persoonlijkheidstypen
Hoewel de bovenstaande beschreven modellen verschillende methodes hanteren, hebben ze één ding gemeen: ze gaan ervan uit dat iedere persoonlijkheid in te delen is in een categorie. Het categoriseren van persoonlijkheden is onlosmakelijk verbonden met de naam van de Zwitserse psycholoog Carl Gustav Jung. Zijn baanbrekende werk genaamd Psychologische Typen vormt tot op de dag van vandaag de basis van vele persoonlijkheidstesten. In zijn boek beschreef hij hoe ons persoonlijk functioneren kunt indelen in vier typen; twee typen die iets zeggen over de manier waarop wij de wereld waarnemen (intuïtief of via perceptie) en twee typen die iets vertellen over hoe we de wereld interpreteren (door te denken of te voelen).
Introvert en extravert
De manier waarop onze manier van waarnemingen en interpretaties plaats vinden in ons bewustzijn, wordt volgens Jung bepaald door de mate waarin wij introvert of extravert zijn. Ook deze twee termen spelen nog altijd een bepalende rol in de huidige wereld van persoonlijkheidstesten. Nog altijd worden introverte mensen en extraverte mensen gezien als twee uitersten: de ene persoonlijkheid is georiënteerd op denken terwijl het andere typen meer gericht is op doen. Het bepalen van de mate waarin iemand introvert of juist extravert is, maakt onderdeel uit van veel assessments. Dit omdat het veel zegt over de manier waarop je samenwerkt in een team en juist wel of juist niet graag op de voorgrond treed in professionele situaties.
De extraverte leerkracht?
Gezien je als leerkracht sowieso op de voorgrond treedt door voor de klas te staan, is het verleidelijk om alle leerkrachten te zien als extravert. Dit is een van de redenen waarom het doen van een (online) assessment nuttig is. Het stelt je in staat om, zonder je te laten leiden door vooroordelen, op een objectieve wijze je eigen persoonlijkheid te analyseren. Tegelijkertijd kan het helderheid bieden in het geval je tijdens je werk tegen bepaalde zaken aanloopt. Verloopt bijvoorbeeld de samenwerking binnen het team stroef? Dan kan een persoonlijkheidstest meer inzicht verschaffen in de mogelijke oorsprong van het probleem.
Persoonlijkheidstest als startpunt voor persoonlijke ontwikkeling
Of het nou een MMPI, een MBTI of een FFM test is, een persoonlijkheidstest geeft inzicht in je functioneren ten opzichte van anderen. Doordat het inzicht geeft in de wijze waarop je jezelf opstelt tegenover anderen, vormen persoonlijkheidstesten een ideale basis voor het opstellen van een persoonlijk ontwikkelplan (POP). Door bijvoorbeeld te weten wat jouw valkuilen zijn in het samenwerken met anderen, kun je gerichter doelen stellen voor jezelf.
Mentorrol
Inzicht in je eigen persoonstype en de karakteristieken van je directe collega’s geeft je niet alleen de middelen om aan je persoonlijke ontwikkeling te werken, het is ook manier om je pedagogische competenties aan te scherpen. Want wanneer je inzicht hebt in je eigen persoonlijkheid, heb je ook de middelen in handen om zorgvuldiger naar je leerlingen te kijken. Welke type persoonlijkheden zijn ze? Wie neemt welke rol in binnen de klas? Doordat je hier bij stilstaat, kun je kijken hoe je jouw lesstijl aan kunt passen op alle verschillende types in je klas. Ook kun je zo nog beter invulling geven aan je mentorrol. Want hoe kun je bijvoorbeeld een leerling bereiken en begeleiden die qua persoonlijkheid compleet tegenovergesteld is van jou?
Kortom, of het nou gaat om je eigen professionele ontwikkeling of het afstemmen van jouw begeleiding aan verschillende type leerlingen: persoonlijkheidstesten vormen een ideaal startpunt voor persoonlijke ontwikkeling.