Roos van Leary
Geplaatst op 1 juni 2014
Kerpel, A. (2014). Roos van Leary.
Geraadpleegd op 22-04-2018,
van https://wij-leren.nl/roos-van-leary-gedrag.php
Interactiecirkel gedrag
Gedrag is te voorspellen. Na veel onderzoek ontdekte de Amerikaanse psycholoog Timothy Leary dat de manier waarop mensen reageren in veel gevallen voorspelbaar is. Bepaald gedrag roept een bepaalde reactie op. Vanuit dit gegeven is gedrag te voorspellen en te beïnvloeden.
Timothy Leary ontwikkelde de Roos van Leary. Het is een interactiecirkel; een schematische weergave van verscheidene gedragsmogelijkheden en het effect daarvan op anderen. De Roos van Leary geeft inzicht om bewust keuzes te maken in actie en reactie. Bij het sturen van gedrag kan je invloed uitoefenen op wat je zegt, maar ook op hoe je het zegt. De Roos van Leary gaat vooral over hoe je iets zegt.
Het nut van de Roos van Leary
De Roos van Leary is een handig hulpmiddel als de communicatie moeizaam verloopt of als bepaalde gedragspatronen ingesleten zijn. De Roos van Leary helpt bij het analyseren van iemands gedrag. Hierdoor kan je de ander beter begrijpen. Ook kan je inspelen op het gedrag van een ander. Het kan bijdragen aan een verbetering van de communicatie in het team.
Hoe werkt de Roos van Leary?
De Roos van Leary heeft het model van een windroos. De windroos is opgebouwd uit twee assen, die samen een kruis vormen. In de meest eenvoudige vorm is de Roos van Leary verdeeld in vier delen. Verderop komt de verdeling in acht stukken aan de orde.
Dominantie
De verticale as geeft de mate van dominantie aan. Dominant gedrag is boven. Gedrag dat nauwelijks of niet dominant is, is onder. De mate van dominantie roept een tegengestelde reactie op. Bijvoorbeeld: als iemand heel volgend is, neemt de ander een leidende rol op zich. En andersom. Dit heet ook wel complementair gedrag.
Relatie
De horizontale as geeft de mate relatie aan. Rechts staan begrippen zoals: samen, wij, relatiegericht, samenwerking, sympathie en affectie. Links staan begrippen zoals: tegen, ik, taakgericht, autonomie, antipathie en afwijzing. De mate van relatie roept eenzelfde reactie op. Simpel gezegd: Als iemand samen-gedrag vertoont, dan wekt dat samen-gedrag bij een ander op. En als iemand tegen-gedrag vertoont, dan wekt dat tegen-gedrag op. Bijvoorbeeld: als iemand aanvallend is, wordt de ander opstandig. Dit heet ook wel symmetrisch gedrag.
Effect 1
Als twee mensen samen in hetzelfde kwadrant zitten, houden zij hetzelfde gedrag in stand. Per kwadrant ligt het volgende effect voor de hand:
- Allebei in het kwadrant Boven/Tegen: Ze belanden in een machtstrijd.
- Allebei in het kwadrant Boven/Samen: Ze willen beiden graag hun eigen plan uitvoeren, maar tegelijk gewaardeerd worden.
- Allebei in het kwadrant Onder/Samen: Ze komen niet veel verder, omdat initiatief ontbreekt.
- Allebei in het kwadrant Onder/Tegen: Ze versterken elkaar in hun kritische blik.
Effect 2
Verticaal tegenovergesteld gedrag roept een complementaire reactie op. Dus als je iemands gedrag wilt versterken, moet je kiezen voor gedrag dat daar verticaal tegenover staat.
Effect 3
Gedrag dat horizontaal naast elkaar staat, heeft een constructieve invloed. Als je iemand op een opbouwende manier wilt beïnvloeden, moet je kiezen voor gedrag dat even dominant is en aan de andere kant van de verticale lijn zit.
In acht delen
Naast de eenvoudige windroos in kwadranten is er ook een model waarbij de Roos van Leary verdeeld is in acht stukken. Dit model ziet er als volgt uit:
Het is goed om te beseffen dat gedrag niet per definitie goed of fout is. Elk gedrag heeft een oorzaak. Leary stelt verder dat elk mens alle soorten gedragingen in zich heeft. Door dit op een flexibele manier op een ander aan te passen, kan je het gedrag van de ander veranderen.
(Non)verbaal gedrag en zelfbeeld
Bij het observeren is zowel het verbale als het non-verbale gedrag van belang. De onderstaande tabel toont de gedragingen en het zelfbeeld voor alle acht vormen van de Roos van Leary.
Groen en rood gedrag
In de Roos van Leary is onderscheid tussen groen en rood gedrag. Groen gedrag zit midden in de cirkel. Het is meestal effectief om doelen te bereiken. Rood gedrag is het extreme gedrag en zit aan de buitenrand van de cirkel. Het is minder geaccepteerd en roept meer irritatie op. Maar soms kan het nodig zijn om je doel te bereiken.
Op het eerste gezicht lijkt de Roos van Leary erg moeilijk, maar als je het in praktijk brengt is het meestal verhelderend en effectief.
Boeken over de Roos van Leary
Werken met de Roos van Leary
Sjaak Vane schreef 'Werken met de Roos van Leary'. Hij gebruikt het communicatiemodel om de wisselwerking binnen interpersoonlijke communicatie te verduidelijken.
Kerpel, A. (2014). Roos van Leary.
Geraadpleegd op 22-04-2018,
van https://wij-leren.nl/roos-van-leary-gedrag.php
Gerelateerd
BCO Onderwijsadvies
Timpaan Onderwijs
Medilex Onderwijs
OnderwijsAdvies
Bazalt | HCO | RPCZ
51 assessment
42 bekwaamheidsdossier
40 beoordelingsgesprek
38 big five
45 competentie
47 competentiemanagement
28 extravert
40 functioneringsgesprek
68 gedragsproblemen
38 gesprekkencyclus
35 groepsdynamica
56 informeel leren
28 introvert
66 kernkwaliteiten
60 leiderschapsstijl
36 Myers-Briggs Type Indicator (MBTI)
33 netwerkleren
45 online assessment
60 pedagogisch klimaat
107 persoonlijk meesterschap
42 persoonlijk ontwikkelingsplan (pop)
46 persoonlijke effectiviteit
42 persoonlijkheidstest
70 roos van leary
31 rorschachtest
43 SBL competenties
34 talentontwikkeling
53 verantwoordelijkheid
28 wet BIO
24 zelfbeeld
