Kennisplatform
Nog enkele plaatsen vrij bij Medilex: Congres Kleutertaal.

Meester Mark vraagt door

Helèn de Jong
Groepsleerkracht en redactielid bij Wij-leren.nl  

De Jong, H. (2015) Meester Mark vraagt door.
Geraadpleegd op 10-11-2024,
van https://wij-leren.nl/meester-mark-vraagt-door.php
Geplaatst op 1 juni 2015
Meester Mark -2-

Over leven in het onderwijs

Journalist Mark van der Werf maakte een carrièreswitch op zijn vijfendertigste. Hij ging lesgeven op een basisschool maar dat werd een fiasco. Hij schreef er een boek over ‘Meester Mark draait door’ en dat werd een groot succes. Nu heeft hij een nieuw boek ‘Meester Mark vraagt door’ geschreven. Daarin vraagt hij aan voormalige collega’s hoe zij het doen. Waarom fietsen zij wel fluitend naar het werk? Hoe houden zij het hoofd boven water?

Wat vooraf ging

“Op mijn vijfendertigste vond ik het mooi geweest. Ik was journalist, maar had zin in iets anders. Waarin? Het antwoord zat al een tijdje in mijn achterhoofd: het onderwijs.” Zo opent Mark van der Werf het ‘vooraf’ van zijn tweede boek.

In hartje Rotterdam begon hij vol goede moed aan een nieuwe loopbaan op de Augustinusschool. Het lesgeven vrat energie, maar hij vond het leuk! Elke woensdag ging hij naar de pabo en had totaal geen heimwee naar de hotemetoten die hij vroeger voor de krant achter de broek zat. Het eerste schooljaar ging best. Hij vond het geweldig als ‘zijn’ jongens en meiden uit volle borst ‘mmm-aaa-nnn, MAAN’ schreeuwden.

Toen hij na de zomervakantie meester werd van zijn eigen groep 7 ging het mis. De hoopvol begonnen carrièreswitch draaide uit op een faliekante mislukking. Nadat hij zijn ontslag had ingediend schreef hij zijn eerste boek ‘Meester Mark draait door’. De reacties stroomden binnen uit heel Nederland en veel afzenders vonden zijn ervaringen ‘zo herkenbaar’. Meer dan honderd leraren vertelden openhartig over hun zorgen en frustraties.

Maar ze legden vooral uit hoe zij wél plezier houden in hun prachtige werk en het hoofd –ondanks alles- boven water houden. En dat is waar dit boek over gaat. In 13 hoofdstukken komen talloze leerkrachten aan het woord, die met veel humor uitleggen hoe zij ontsnappen aan vergadermanie en inspectiestress. Want sinds 2013 werkt Mark weer als journalist. Niet meer in vaste dienst, maar als freelancer.

1 Het houdt nooit op

Het is 20.41 uur, en in een hoekje van zijn beeldscherm staat: Op dit moment zijn 6049 gebruikers ingelogd. Bizar, vindt Henk. Op een vrijdagavond, als het weekend toch echt is begonnen, check ik de pagina om 22.40 uur opnieuw. Dan zijn er 1979 mensen actief. En om 1.13 uur, vlak voor ik ga slapen, nog altijd 412.

Deze steekproef leert dat de administratie in ParnasSys ook ’s avonds doorgaat. En dat geldt ook voor nakijken en voorbereiden. Zelfs door de wol geverfde docenten buffelen thuis gerust nog een paar uur door. In dit hoofdstuk komen echter ook waardevolle adviezen langs.

  • Een directeur die zijn personeel om kwart over vijf naar huis stuurt.
  • Vaker ‘nee’ verkopen.
  • Is je werk niet af? Maak je niet druk. Morgen weer een dag.

2 Elke scheet schrijven we op

 “Frustrerend, je houdt van alles bij waarvan je denkt: daar wordt nooit meer iets mee gedaan.” Op een school voor jongeren met ernstige gedragsproblemen staan dikke ordners met leerarrangementen per leerling. “Op de twaalf stoelen die in mijn lokaal staan, hebben het afgelopen jaar vijfentwintig jongens en meiden gezeten,” zegt een leraar. Hij houdt alles netjes bij, een tamelijk zinloos karweitje, maar het moet er nou eenmaal staan.

Dat kan korter. Op een andere school laat de directeur de groepsplannen van zijn school zien. Één A4-tje per klas met alle namen en de cijfers daarachter. Sommige cijfers hebben een kleurtje. Staatssecretaris Sander Dekker heeft gezegd dat een analyse van een toets écht niet de omvang van de telefoongids moet hebben. Het gaat om een goede administratie en niet om een zo dik mogelijke.

Invaller worden is ook een idee: geen bureaucratisch overleg én geen papierwerk meer. Nakijken en om half vijf met een lege tas naar huis.

3 Verven we de muur eigeel of vanillegeel?

Op de school van Miriam kwam eens in de zoveel tijd de schaatscommissie bijeen. Want áls het ooit weer eens flink zou gaan vriezen, moest er alvast het een en ander geregeld zijn. Of niet soms? Miriam: “Mijn broek zakte af toen ik dat hoorde.” Onder de nieuwe directeur is besloten om eerst maar eens rustig te wachten tot er weer een paar centimeter ijs ligt; de schaatscommissie is geschrapt. “Gelukkig maar”.

En verder is het natuurlijk veel efficiënter om een creatief duo verantwoordelijk te stellen voor de nieuwe kleuren van wanden en vloeren. Ook een idee om het traditionele vergaderen af te schaffen of om te zetten in bijvoorbeeld ‘bordsessies’ van een half uur. De vuist op tafel wil nog weleens helpen als je het geëmmer echt zat bent.

4 Halve saucijzenbroodjes en ingedroogde colavlekken

Ook Carola kan haar lokaal niet altijd zo vlot op orde brengen als ze zou willen. “Bij ons ligt alles achter slot en grendel: doekjes, buddy, plakband, nietjes, vuilniszakken, lamineervellen, gekleurd papier, printpapier. Als je iets nodig hebt, moet je dat via de mail aanvragen. En als je geluk hebt, is één keer mailen genoeg.”

Bij welk beroep is het vanzelfsprekend dat je in je eigen tijd ’s avonds terugkomt om je werkplek een grote schoonmaakbeurt te geven? Het ligt voor de hand dat leerkrachten van alles verzinnen om minder stofnesten in de klas te hebben, nu er aan het budget voor schoonmaken is geknabbeld.

Je kunt natuurlijk de leerlingen inschakelen, maar soms vormen zelfs echtgenoten een ware ‘klusploeg’. Als anderen af en toe wat werk voor je opknappen, kom je zelf weer eens aan de rest van je werk toe.

5 De zweep erover

Op de West-Kruiskade, in een tentje waar je nu sushi kunt eten, zat toen een bar: Double Diamond. Daar ging ik met een collega naartoe en dronken we onszelf moed in. Niet met een kop stevige koffie. Nee joh, met cola-vieux. Vier, soms vijf glazen. Pas daarna durfde ik de klas weer in.

In dit hoofdstuk komen vooral leerkrachten aan het woord die lesgeven in extreem moeilijke omstandigheden. De pauze hierboven is natuurlijk geen echte oplossing.

Startende leerkrachten in hun onderwijs-wittebroodsweken kunnen het best moeilijk hebben. Maar hoe zit dat met mensen die dit werk jaren met plezier doen? Wat doen zij anders dan wanhopige leerkrachten?

  • Consequent zijn is cruciaal.
  • Orde geeft een veilige klas.
  • Inzetten op  een goede band met leerlingen.
  • Even lekker lachen samen ontspant.

6 Als ‘ie maar niet naar het vmbo moet

Nu wordt ik voor rotte vis uitgemaakt. Hoe ik het in mijn hoofd haalde om zijn zoon een paar teksten over te laten schrijven, mailde een vader mij een tijdje geleden. Schandalig vond hij dat! Deze meneer was kunstgebittenmaker van beroep. Maar hij deed alsof hij ook alles wist van mijn vak. Ach ja, schampert ze: mensen met kinderen hebben tegenwoordig automatisch verstand van onderwijs, zelfs meer dan de leerkracht.

Ouders zijn niet altijd helpend. Voor een schoolreisje zijn ze nog wel te porren, maar een educatief uitstapje moet weleens worden afgezegd. Als het gaat over het niveau kunnen ouders soms intimiderend of ronduit agressief worden. Een goede voorbereiding op oudergesprekken door de feiten op een rijtje te zetten kan veel narigheid voorkomen. En ouders die een lieve kerstkaart sturen om je te bedanken, dat zijn van die kleine geluksmomenten.

7 Juf, kom je me helpen?

Anno 2015 wordt alles uit de kast getrokken om te voorkomen dat leerlingen zich vervelen. Naast de basisgroep is er een plusgroep en een intensieve groep. Tel daar Melvin met zijn dyslexie, Tom met zijn lage IQ én adhd’er Tijn bij op, dan geeft de juf les op zes niveaus. Best een hoop, constateert ze droogjes.

Als het op school nóg niet lukt krijgen kinderen na schooltijd bijles. Ze worden thuis behandeld als prins of prinses en verwachten dat op school ook. Er zijn zoveel gedrags- en leerproblemen. Leerkrachten geven hier creatieve oplossingen om toch elk kind te blijven zien.

Grappen en grollen, fouten maken en sorry durven zeggen, dat hoort allemaal bij ‘aandacht hebben voor elkaar’.

8 Toetsterreur

De scores van de Prins Johan Frisoschool, zo luidde zijn oordeel de laatste keer, daar kon nog wel een schepje bovenop. Alles wat meet- en toetsbaar is, heeft daarom prioriteit gekregen. Een mooie tekenopdracht schiet er dan al snel bij in. Hartstikke jammer.

Leerkrachten moeten van alles, maar ze mógen steeds minder. Ervaren docenten adviseren af en toe eens wat te schrappen en ruimte te vragen op school voor de dingen die er echt toe doen in de klas. Werken aan de sfeer werkt vaak beter dan een paar extra herhalingslessen spelling of nóg een toets begrijpend lezen.

9 Inspectiestress

De intern begeleider schoot in de stress en stortte zich geobsedeerd op de klus waarvoor ze plots was vrijgemaakt. De plannen die zij in allerijl moest maken om de leerlingen naar een hoger niveau te tillen, leken wel vuistdikke romans. Wat was er aan de hand? De onderwijsinspectie kwam langs. In één woord samengevat betekende dat: Paniek!

Sommige scholen organiseren vooraf een interne audit of huren zelfs een acteur in om het bezoek van de inspectie in rollenspel na te bootsen. Nuchtere directeuren en schoolteams zijn er ook gelukkig en we kunnen van hen leren dat die poppenkast helemaal niet nodig is.

10 Eenzame mannen

Vroeger deden we mee aan de voetbal- en korfbaltoernooien, werd er geschaakt en liepen we de avondvierdaagse. Sinds de meeste dames moeder zijn geworden zijn zulke activiteiten geschrapt. We hebben het al zo druk! Zeggen ze. En dat zal waar zijn. Maar jammer is het wel. De krenten uit de pap zijn verdwenen.

Vrouwenpraat onder de koffie en veel emoties bij het vergaderen. Daar balen meesters van. Veel vrouwen betekent ook veel parttimers en hun tijd gaat weer op aan de overdracht. Maar Sander, de kleutermeester redt het prima en wil nog heel lang doorgaan. En er zijn vrouwen die manieren hebben bedacht om een hele adequate overdracht te realiseren.

Juf Agnes krijgt een berichtje dat haar leerlinge wel kan merken dat de juf ook moeder is. Hoezo? “Omdat u echt om ons geeft.”

En dát gaat juf Agnes nog jaren koesteren!

11 Lekker veel vakantie

Als het weekend begint, denkt ik: Kom, ik neem weer eens een glaasje. Vervolgens voltrekt zich steevast hetzelfde ritueel: Voor de ogen van vrienden en familie stort ik in. 'Wat ben jij saai', krijg ik dan te horen. Ze snappen gewoon niet dat ik compleet afgepeigerd ben.

Leerkrachten maken onbetaald veel overuren en daar staat inderdaad flink wat vakantie tegenover. De buitenwacht heeft daar niet altijd het juiste zicht op. In dit hoofdstuk tips om hiermee om te gaan. Je zou bijvoorbeeld mee kunnen leven met iemand die na de vakantie weer moet gaan beginnen. Dat valt niet mee, maar dat heb ik nu vijf keer per jaar!

12 Daar doe ik het voor

Ik vergeet nooit dat ik een dikke knuffel kreeg van een heel moeizaam lerende oud-leerling, die uiteindelijk toch leidster op een kinderdagverblijf was geworden. “Jij hebt altijd in me geloofd juffie,” zei ze. Kijk, daar doe ik het voor.

Het aangrijpende verhaal van de moeite die een lerares doet voor een meisje dat geen achttien kan worden. Lees waar ze het voor doet en de voldoening die dit geeft. Er zijn juffen die hun eigen salaris aanwenden voor de inrichting van de klas. Er zijn meesters die zelf bij Action nog een pakje zilver- en goudkleurige stiften halen. Ze doen het allemaal voor ‘hun’ kinderen.

13 Een fooi

Daar zit ik dan, als schrijver van een boek met als ondertitel ‘Hoe overleef ik in het onderwijs’. Een beetje met mijn mond vol tanden, eerlijk gezegd, want wat heeft Cindy aan al die leuke tips en adviezen om het leven als leerkracht wat draaglijker te maken. Ze snakt simpelweg naar ietsje meer geld, en daar help ik haar niet aan.

Mark helpt Cindy toch door haar verhaal op te schrijven. Gelukkig zitten de meeste leerkrachten minder krap bij kas dan Cindy, maar er zijn docenten zat die vinden dat ze meer zouden mogen verdienen. Soms helpt het om voor jezelf op te komen. Van groep 6 naar groep 8? Daar zit ik niet op te wachten, maar als ik het doe dan wil ik ook twee stappen omhoog in de salarisschaal. Oké, zei de directeur!

Beoordeling

Meester Mark is er opnieuw in geslaagd een humorvol boek te schrijven over het onderwijs. Hij laat uitwassen langskomen, maar er worden ook best leuke tips gegeven om alles te relativeren of in een ander licht te zien. Op de cover van zijn nieuwe boek staat een gezellig spotprentje van Mark door Floor de Goede. Mark zit achter een klein schooltafeltje met de vinger in de lucht. Het tekent zijn lerende en onderzoekende houding.

Honderden leerkrachten bezoeken, mailen en bevragen is een hele klus. Talloze leerkrachten stortten hun hart voor hem uit, maar dat is natuurlijk niet representatief voor hoe het er nu écht voorstaat met ‘de’ meester of juf in Nederland. Dit pretendeerde Mark van der Werf ook helemaal niet en daarom is dit boek een leuke aanrader om met frisse moed het nieuwe schooljaar te beginnen. Als u daar als leerkracht ten minste nog budget voor heeft…

Bestellen

N.a.v. Mark van der Werf, Meester Mark vraagt door. Over leven in het onderwijs. ISBN 9789055949649 Uitgeverij Scriptum, Schiedam.

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Bestellen

Het boek Meester Mark -2- is te bestellen via:



Dossiers

Uw onderwijskundige kennis blijft op peil door 3500+ artikelen.