Van werkdruk naar werkplezier

Angela Kouwenhoven-de Waardt

trainer, coach, auteur, leraar PO en gedragsspecialist bij 2Be-Have

  

  Geplaatst op 0 00 0000

De rol van de intern begeleider is niet meer weg te denken uit het basisonderwijs. De ib’er is waardevol in de leerlingenzorg, in de begeleiding van leerkrachten, als spil in het samenwerkingsverband en in de vormgeving van het zorgprofiel. Er komen steeds meer taken bij voor de ib’er, vaak zonder extra urencompensatie. Hoe om te gaan met de groeiende werkdruk?

Taakinhoud intern begeleider

Hoe de taakinhoud van een intern begeleider er precies uitziet, verschilt van school tot school. Om hier meer richting aan te geven, heeft de Lbib de beroepsstandaard geschreven. Daarnaast is het boek ‘slimmer organiseren’ van CNV Schoolleiders een goede leidraad om de werkdruk op school het hoofd te bieden. Want wat is het druk in het onderwijs.

En in het kader van de wet Passend Onderwijs en het zorgprofiel lijkt het alleen maar drukker te worden. Er komen steeds meer taken bij, de taken zelf groeien en de problematiek wordt intenser. Helaas ervaren de meeste ib’ers niet dat zij dan ook meer werktijd krijgen. Erger nog, vaak wordt er op de uren beknibbeld. En dan, wat nu? Een quote van een cursist van mij:

"Als je wordt betaald voor een Smart, lever je geen Audi TT."

Het is tijd om te onderhandelen, over jouw tijd en hoe jij deze invult. En onderhandelen kan je op het moment dat je precies weet wat je verkoopt. Voordat je het gesprek dus aangaat, is het zaak om te inventariseren wat jouw verplichtingen en verantwoordelijkheden zijn, de hoeveelheid leerlingen die onder jouw zorg vallen en vooral hoeveel tijd je hiervoor nodig hebt. De beroepsstandaard kan hierbij helpen om een compleet overzicht te krijgen. 

Inventariseer naar de indeling van de beroepsstandaard. Deel dus in naar de volgende zeven activiteiten:

  •  begeleidende en coachende taken
  •  onderzoekstaken
  •  beheersmatige taken
  •  organisatorische taken
  •  innoverende taken
  •  samenwerking met externen
  •  zelfreflectie en ontwikkeling

Wat zijn jouw speerpunten als intern begeleider? Richt jij je op het leerproces en de begeleiding van leerkrachten? Ben je bezig met de vormgeving van het zorgprofiel of de ontwikkeling van groepsplannen? Deze speerpunten, gekoppeld
aan de tijd dat ze mogen kosten, kunnen het beste in samenspraak met de directeur worden opgesteld. Duidelijkheid over verwachtingen voorkomt conflicten.

Inspiratie voor dit gesprek kun je halen uit het schoolplan, het zorgprofiel en/of het verslag van de inspectie. De looptermijnen van deze inspiratiebronnen verschillen. Dit gesprek kun je eenmaal per schooljaar plannen of meerdere malen.

Alles draait om planning

Om een beeld te krijgen van wanneer je wat doet en hoeveel tijd dit in beslag neemt, maak je een planning. In het boek ‘Van werkdruk naar werkplezier’ worden drie verschillende termijnen gebruikt, maar ter voorbereiding op dit gesprek kun je het beste de middellange of de lange termijnplanning gebruiken.

Dit is ook een tip uit het boek ‘Slimmer organiseren’ van CNV Schoolleiders. Ook voor coördinatoren en leerkrachten is het goed dit te doen, het geeft veel inzicht. Als je van vakantie tot vakantie plant, heb je een duidelijk overzicht van de drukkere periodes en de ademruimte. Bij intern begeleiders zullen bepaalde taken rond de rapportperiode of de overgang van schooljaar veel meer tijd en aandacht kosten dan in de rest van het schooljaar. Dit gaat ten koste van andere taken met een lagere prioriteit.

figuur 1 Voorbeeld planning.

Time-boxing

En dan komt het neer op plannen. Ook voor de intern begeleider is er de mogelijkheid om regelmaat in een werkdag en een werkweek te krijgen. Het principe van time-boxing kan daarbij helpen. Een voorbeeld van zo’n planning zie je in figuur 1. Het idee van time-boxing is dat je voor jezelf een tijd aangeeft die je aan een taaksoort besteedt.

"De kracht is dat je deze boxen elke week op hetzelfde moment terug laat komen in jouw plantermijn." 

Bijvoorbeeld: elke dinsdagochtend en donderdagmiddag observaties. Binnen deze time-box plan je dieper op aanvraag. Je hebt hierbij dus snel een overzicht of jij tijd hebt om te observeren of niet. Ga je observeren buiten deze timebox, dan gaat dit dus ten koste van een andere taak. Ook als je een afspraak inplant, hoef je niet de hele week door te spitten, maar alleen te kijken naar de juiste timebox. Vol is vol. 

Daar ligt de kracht van time-boxing; inzicht in hoeveel tijd iets kost en het feit dat je deze tijd slechts eenmaal kunt gebruiken. Zeker in gesprek met je leidinggevende kun je zo laten zien en ook vragen waar je de tijd vandaan moet halen en waar de prioriteiten liggen. Een specifieke taak vergroten betekent een andere taak verkleinen en die prioriteiten zijn dus afhankelijk van jouw verplichtingen. 

Tijdens het inhoudelijke gesprek over je verplichtingen en verwachtingen en hoe jij je planning maakt, kom je onherroepelijk op zaken waar je eigenlijk geen tijd meer voor hebt. Je komt op het punt van keuzes maken.

  • Doen;
  • datum;
  • delegeren;
  • dumpen?

Doen: dit zijn zaken die dringend zijn en belangrijk. Deze ga je dus binnen je termijn plannen. Denk bijvoorbeeld aan de groeps- en leerlingbesprekingen.

Datum: dit zijn zaken die belangrijk zijn maar niet binnen je besproken termijn nodig zijn. Bijvoorbeeld na de voorjaarsvakantie ga je een project aanbieden voor de hoogbegaafde leerlingen binnen de school. Daar hoef je rond de herfstvakantie nog niet aan te werken. Besluit op welke termijn je hier wel tijd voor gaat inplannen.

Zaken die niet belangrijk zijn en misschien ook niet urgent, bijvoorbeeld het herinrichten van de orthotheek, wordt over nagedacht. Er kan voor gekozen worden om dit aan iemand anders over te laten, bijvoorbeeld een stagiaire; delegeren.

Is de tijd van de stagiaire ook te kostbaar dan kan worden gekozen om de taak te... dumpen.

Wat is je tijd waard? Alles is belangrijk, maar niet alles is van belang. Zoals veel leerkrachten niet nakijken wat de kinderen niet verbeteren, zo ga jij ook over jouw tijd als intern begeleider en jouw expertise denken.

Tijdgebruik inschatten

Wat ook bij time-boxing van belang is, is dat als je aan een taak begint, je niet doorwerkt totdat deze af is. Achteraf kijk je dan vaak terug en zie je dat je er teveel tijd aan hebt besteed. Tijd die van een andere taak af gaat. Of je moet die andere taak weer doorschuiven naar een volgende week. Voordat je aan een taak begint, kun je ook een inschatting maken hoeveel tijd je hieraan gaat besteden.

Schat in of het iets is waar je goed in bent of juist niet, zodat je een realistische schatting kunt maken. Daarnaast overdenk je de vraag hoeveel tijd het je waard is om te investeren in deze taak. 

Stel, je geeft jezelf anderhalf uur voor de voorbereiding van een presentatie op de teamvergadering. Deel deze tijd in in drie blokken van een half uur. Zet een wekker of stopwatch voor 25 minuten en ga aan de slag. Je hoeft de tijd niet in de gaten te houden, wat je meer focus geeft. Na het afgaan van de wekker heb je vijf minuten om een rondje te lopen, kopje thee te halen en vooral te denken.

Wat heb ik tot nu toe gemaakt? Wat moet ik nog doen? Wetende dat je nog twee van dit soort blokken hebt. Weer het wekkertje op 25 minuten, en verdergaan. Zeker bij de laatste pauze bedenk je goed wat essentieel is om je taak te volbrengen. Het voordeel van deze manier van werken is dat je je bewuster bent van de tijd, je bewuster bent van wat je kunt in die tijd en achteraf geen spijt hebt van teveel tijdgebruik. Maar wat dan als het niet af is?

Pareto-principe

Dan komt het Pareto-principe om de hoek kijken; de eerste 20 procent die je in een werkzaamheid stopt, is verantwoordelijk voor 80 procent van het resultaat. De overige 80 procent die je erin stopt is voor het finetunen. Denk nogmaals aan de presentatie.

  • Je begint eerst met de opzet;
  • goede indeling;
  • goede teksten;
  • de juiste afbeeldingen.
  • Inhoudelijk zorg je ervoor dat het staat als een huis;
  • concreet is voor je collega’s;
  • weinig tot geen vragen oproept.

Je weet wat je boodschap is, je weet hoe je die over moet brengen. Daarna ga je pas kijken naar de kleine details. Dat ene lettertype is toch mooier. Het plaatje kan groter. Er is vast een leuker filmpje voor de inleiding. De laatstgenoemde punten kosten ontzettend veel tijd, want hier mag de kritische perfectionist aan de slag. Het kan altijd mooier… Maar inhoudelijk voegt het weinig toe.

Achteraf gekeken heb je 20 procent van je tijd in de inhoud, jouw boodschap, gestopt en 80 procent in de lay-out. Kies ervoor om eerder te stoppen en leer, voor jezelf, om genoegen te nemen met 80 procent resultaat. Het verschil tussen doorgaan tot jij vindt dat het goed is en die 80 procent is voor jou heel zichtbaar, maar voor degene aan wie jij die presentatie geeft niet.

"Zij denken niet aan een leuker filmpje of aan een beter lettertype. Dus waarom zou jij dat dan doen?"

De auteur van dit artikel is mede-auteur van de volgende boeken:

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Gerelateerd

Passend Onderwijs
Meer inzicht in gedrag leerling met Aurecool.
Meer inzicht in gedrag leerling met Aurecool.
Aurecool ondersteunt jou bij begrijpen en bevorderen van de soc-emo ontwikkeling van elke leerling.
Aurecool 
Congres
Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong
Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong
Begeleiden van kiene kleuters in de klas
Medilex Onderwijs 
Webinar
Burgerschap: noodzaak of hype?
Burgerschap: noodzaak of hype?
In gesprek met Jan Bransen - gratis toegang
Wij-leren.nl Academie 
Meer inzicht in gedrag leerling met Aurecool.Werkdruk werkgelegenheid
Van werkdruk naar werkgelegenheid.
Marjolein Zwik
Getting things done (1)
Getting things done, dat wil toch iedereen? (1)
Angela Kouwenhoven-de Waardt
Werken met verbeterborden
Meer werkplezier en motivatie met Lean & Scrum-borden
Jaap Versfelt
Reflectie-instrument voor werkdruk en werkplezier
Meer werkplezier door minder werkdruk
Alex de Bruijn
Tips tegen werkdruk
Drie tips tegen werkdruk en stress in het onderwijs
Jaap Versfelt
Getting things done (3)
Getting things done, dat wil toch iedereen? (3)
Angela Kouwenhoven-de Waardt
Werkdruk en administratie
De bliksemafleiders in de discussie over werkdruk
Marjolein Zwik
Werkdrukbeleving
De dooddoener die werkdrukbeleving heet...
Marjolein Zwik
Opgestapelde veranderingen
Werkplezier draagt bij aan fundamentele verandering
Dolf Janson
UUU werkmodel
Leren van docenten: een methodiek voor professionele ontwikkeling
Robert-jan Simons
Duo-collega
Duo-partner? Teach your talent!
Angela Kouwenhoven-de Waardt
Werkdruk tips
Werkdruk? Wees zuinig op je professionals!
Machiel Karels
Ontspannen lesgeven tips
Werken in het onderwijs? Ja, graag!
Paul Filipiak
40-urige werkweek
De 40-urige werkweek: lust of last?
Marjolein Zwik
Werkdruk verlagen
Hoe kun je werkdruk echt verlagen?
Michel Verdoorn
Werkdruk en het stellen van grenzen
Over werkdruk en het stellen van grenzen
Henk Galenkamp
Top 10 teacher needs
Teacher Needs: een top 10
Laura Batstra
Meester Mark -2-
Meester Mark vraagt door
Helèn de Jong
Het Alternatief
Het Alternatief - weg met de afrekencultuur in het onderwijs!
Machiel Karels
Druk druk druk, slimmer organiseren in het onderwijs
Druk druk druk: Slimmer organiseren in het onderwijs
Myriam Lieskamp
Wegwijzer voor de intern begeleider
Wegwijzer voor de intern begeleider
Machiel Karels
Werkdruk bespreken
Leraren en werkdruk: waarom mopperen in de koffiekamer niet werkt
Angela Kouwenhoven-de Waardt
Werkdruk normjaartaak
Flipping de normjaartaak: werkdruk in het onderwijs ontrafeld
Marjolein Zwik
Over dikke schoolboeken en dunne docenten
Over dikke schoolboeken en dunne docenten
Jan Bransen


Inschrijven nieuwsbrief

Inschrijven nieuwsbrief



Inschrijven nieuwsbrief

Hoe kicken we af van zinloze routines? Tjipcast 018
Hoe kicken we af van zinloze routines? Tjipcast 018
redactie
Omix Webtalks met Jitske Kramer - Culturen en tribes in het onderwijs.
Omix Webtalks met Jitske Kramer - Culturen en tribes in het onderwijs.
redactie
Omix Webtalks met Remco Claassen - Ikologie in het onderwijs
Omix Webtalks met Remco Claassen - Ikologie in het onderwijs
redactie
Leerlingvolgsysteem in een video van één minuut uitgelegd
Leerlingvolgsysteem in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Hoe organiseer je als school kwalitatief goed onderwijs? Tjipcast 044
Hoe organiseer je als school kwalitatief goed onderwijs? Tjipcast 044
redactie
Hoe krijg je hoopgeleide mensen met een WW-uitkering voor de klas?
Hoe krijg je hoopgeleide mensen met een WW-uitkering voor de klas?
redactie
Toetsen in een video van één minuut uitgelegd
Toetsen in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Wat doen scholen aan het oplossen van het lerarentekort?
Wat doen scholen aan het oplossen van het lerarentekort?
redactie
Hoeveel eigenaarschap kunnen professionals aan? Tjipcast 0012
Hoeveel eigenaarschap kunnen professionals aan? Tjipcast 0012
redactie
Is het tijd om ons onderwijs anders vorm te geven? Tjipcast 011
Is het tijd om ons onderwijs anders vorm te geven? Tjipcast 011
redactie
[extra-breed-algemeen-kolom2]



cito
intern begeleider
leerlingvolgsysteem
normjaartaak
toetsen
verantwoordelijkheid
welbevinden
werkdruk
werktijdfactor
werkverdelingsplan

 

Mis geen bijdragen

Inschrijven nieuwsbrief

Volg wij-leren.nl

Volg ons op LinkedIn Volg ons op twitter Volg ons op facebook Volg ons op instagram Volg ons op pinterest