De startende leerkracht

Dit artikel is samen geschreven met Diederik Brink

Met een vers diploma op zak ga je een nieuwe uitdaging aan, je eigen klas. Met een flinke lading theorie, maar vooral met stage-ervaringen ga je aan de slag. Eerder ben je tijdens stages jezelf als leerkracht gaan ontdekken. Door gewoontes en gebruiken over te nemen, heb je ervaren of bepaalde manieren van werken bij je passen of niet. 

Inspiratie van collega’s op stagescholen brachten je op nieuwe ideeën. De stap is nu, hoe wil jij het geregeld hebben in jouw klas. Wat vind je belangrijk en op welke manieren werk je. Wat daarbij soms over het hoofd wordt gezien, zijn de kleine details: 

• de inrichting van de klas;
• wat zet je op je bord;
• hoe laat je de kinderen werk inleveren?

Deze dingen worden door jou bepaald, het is jouw territorium. Maar ook grotere zaken in de organisatie zijn in jouw handen, zoals extra werk aanvullend op reguliere verantwoordelijkheden.

De balans zoeken

Dan begint het zoeken naar de balans. Op de school waar jij komt te werken, zijn er al veel afspraken gemaakt:

• over welke materialen gebruikt mogen worden;
• over schooldoorbrekende gedragsregels;
• over afspraken over hulp aan zwakke leerlingen. 

Belangrijk is dat je eerst bij deze regels aansluit. Deze afspraken zijn bepaald voor iedereen en zorgen voor een continuïteit voor de kinderen. Daar waar jij de vrijheid in hebt, neem je die vrijheid ook.

Visualiseer verschillende situaties die je met de kinderen mee kan maken, verschillende lessen en het klassikaal en individueel werken. Hoe vind jij dat kinderen zich dan moeten gedragen en wat moeten kinderen doen? Daarop speel jij in. Richt de klas zo in, dat kinderen materiaal voorhanden hebben, dat ze weten waar ze aan toe zijn en wat er van ze verwacht wordt.

Jij bent de regisseur en door bijvoorbeeld pictogrammen, posters en een goed materialenbeheer kun je een duidelijke structuur aan brengen. Dit zijn zaken waar je de eerste jaren nog mee bezig bent, die je kunt veranderen omdat ze toch niet echt werken, maar helaas niet vaak door een stagebegeleider aan je worden uitgelegd. 

Om in je handelen goed aan te sluiten bij de school, is het van belang dat er iemand is waarbij je daarover terecht kunt. Dit is in veel vormen terug te vinden in het onderwijs:

• intervisiegroepen;
• coaching;
• paralleloverleg;
• begeleiding.  

Het kan voelen als een controle van jou.

“Ben je net van je stagebegeleiding af, word je alsnog beoordeeld.”

Ben je net van je stage begeleiding af, word je alsnog beoordeeld. Het is zeker niet iets om onzeker van te worden. Je bent al meester of juf, daar wordt niet aan getwijfeld. Wel wordt er gekeken of jouw werk en lesstijl goed aansluiten bij de visie en de identiteit van de school. Weer het zoeken naar een balans. 

‘Wie ben ik als leerkracht en waar sta ik voor’, maar ook,

‘bij ons op school gebeurt het zo’! Beiden draag je over aan de kinderen.

Eigenlijk ben je nooit klaar

Daarnaast heb je nog de tijd dat de kinderen naar huis zijn en jij nog even niet klaar. Timemanagement, prioriteiten en nee kunnen zeggen, roepen in het onderwijs veel gespreksstof op. Want eigenlijk ben je nooit klaar. Ik wil nog zoveel… De drang om je te bewijzen is er bij de beginnende leerkracht, je wil laten zien dat jij een goede keuze was, je wil volgend jaar een vast contract.

“De drang om je te bewijzen is er bij de beginnende leerkracht, je wil laten zien dat jij een goede keuze was, je wil volgend jaar een vast contract.”

Goede drijfveren en een goed doel. Bewaak wel je eigen grenzen, Rome werd ook niet in één dag gebouwd. Er komt in het begin heel veel op je af. Als je qua stof en resultaten ongeveer gelijk blijft aan je parallelgroep(en) is de basis in ieder geval goed. Dat is je eerste doel.

Gaat dit een tijdje goed, kun je activiteiten naar je toetrekken die je leuk lijken. Één van de bekendste beginners fouten is teveel hooi op de vork nemen in het begin. Gelukkig houden veel managementteams daar rekening mee door beginnende leerkrachten geen naschoolse taken te geven. Neem de tijd om je het leraarschap aan te wennen.

Geniet!

Beginnen met je carrière als leerkracht is spannend. Na je diploma-uitreiking even moeten wachten op een leuke baan, tja… geniet er maar even van. De belangrijkste tip die ik heb, is: geniet… als jouw klas draait zoals jij wilt.

Want als het buiten hard waait, als het Sinterklaasfeest bijna komt, als de kinderen heel de dag binnen moeten blijven door de regen, gaat niet altijd alles zoals jij wilt. Maar als ze dan ’s middags een half uur lang echt stil zitten te lezen, geniet je. Ook al sta je al acht jaar voor de klas.

De Stuurgroep Jong

Als jonge leerkracht, leraar of docent komt er veel op je af. Zoals het verhaal hiervoor laat zien, zijn er tal van zaken die je om de oren vliegen zodra je voor je eigen klas komt te staan.

Veruit de meeste ervaringen zullen mooi zijn, je hebt tenslotte voor een vak gekozen waarbij je het verschil maakt voor jonge mensen, waarbij je een belangrijke bijdrage aan de maatschappij levert en waarbij je kunt genieten van al die leuke momenten die je beleeft met leerlingen, collega’s en ouders.

Tegelijkertijd zullen er misschien ook ervaringen zijn waar je van schrikt of die je als minder positief ervaart. Denk bijvoorbeeld aan stress over de functiemix, de bezuinigingen op passend onderwijs of de enorme werkdruk die de vergrijzing legt op jonge mensen in het onderwijs.

Wij als Stuurgroep Jong van CNV Onderwijs houden ons bezig met dergelijke vraagstukken en in het bijzonder kijken we naar het perspectief van de jongere in het onderwijs. Door te luisteren naar jouw ervaringen en zorgen, door het organiseren van netwerkbijeenkomsten door het hele land en door bestuurders en beleidsmakers te beïnvloeden, willen wij een fris geluid laten horen.

Wij zijn een groep enthousiaste mensen die zich vrijwillig willen inzetten om de toekomst van het onderwijs een stem te geven. Wij als leden van de stuurgroep Jong willen aan de wieg staan van nieuwe ideeën en een fris geluid zijn voor jongeren binnen het onderwijs.

Naast allerlei activiteiten en het bespreken van actuele onderwerpen uit de onderwijswereld, houden wij ons bezig met enkele thema’s. Zo proberen wij een beeld te krijgen van de uitval van jonge mensen in het onderwijs. We zijn gestart met een onderzoek om zo inhoudelijk mee te kunnen praten over hoe jonge, enthousiaste leerkrachten, leraren en docenten voor het onderwijs behouden kunnen blijven. 

Dit thema heeft onze bijzondere aandacht, maar betekent natuurlijk niet dat we andere onderwerpen links laten liggen. We proberen namelijk door middel van, onder andere, enquêtes een beeld te krijgen waar jongeren in het onderwijs tegenaan lopen. Dat zullen we dan oppakken en met zoveel mogelijk jonge mensen in het onderwijs gaan bespreken. 

"Ook jij bent hierbij van harte welkom."

Samenvatting 

Jonge leerkrachten staan voor de uitdaging hun eigen stijl te vinden binnen bestaande schoolafspraken, zoals gedragsregels en materiaalgebruik. Na hun opleiding moeten zij balans zoeken tussen persoonlijke visie en schoolspecifieke routines, bijvoorbeeld in klasseninrichting en lesorganisatie.

Belangrijk is aansluiting te zoeken bij collega’s via intervisie, coaching of paralleloverleg, zonder dit als controle te ervaren. Beginners worden gewaarschuwd niet te snel extra taken op zich te nemen, maar eerst focus te leggen op stabiliteit in de klas. Werkdruk en perfectionisme kunnen worden gemanaged via timemanagement en het accepteren van ‘goed genoeg’ resultaten (Pareto-principe).

De Stuurgroep Jong van CNV Onderwijs ondersteunt jonge docenten door hun ervaringen te verzamelen en beleidsinvloed uit te oefenen rond thema’s als werkdruk, bezuinigingen en uitval. Zij organiseren netwerkbijeenkomsten en onderzoeken hoe jong talent behouden kan blijven, met aandacht voor zowel praktische als structurele knelpunten in het onderwijs.

De auteur van dit artikel is mede-auteur van de volgende boeken: