Burgerschap

Burgerschap is de manier waarop inwoners deel hebben en deelnemen aan de maatschappij en die zo helpen vormgeven. Er worden vier verschillende gebieden van burgerschap onderscheiden: 

• Politiek-juridisch;
• Sociaal-maatschappelijk;
• Economisch;
• Vitaal burgerschap.

Als het goed is, is er op elk gebied sprake van actief burgerschap. Dit is de bereidheid om een actieve bijdrage te leveren aan de samenleving. Het bevorderen van burgerschap is een opdracht aan scholen, doordat binnen scholen kinderen leren omgaan met kinderen die andere denkbeelden, door bijvoorbeeld een andere cultuur, hebben. Vanuit huis krijgen niet alle kinderen dit mee, terwijl dit wel nodig is om op een constructieve en vreedzame manier mee te kunnen doen aan de samenleving.

Sinds 1 augustus 2021 zijn scholen daarom wettelijk verplicht om een doelgericht en samenhangend aanbod te formuleren voor burgerschap. Hierbij moeten ze het actief burgerschap en de sociale cohesie van de leerlingen bevorderen. Sociale cohesie gaat over het leren samenleven met elkaar. Het legt de nadruk op gelijkwaardigheid en gedeelde waarden ongeacht ieders achtergrond. Dit was overigens al sinds 2006 verplicht. Eén van de verschillen tussen deze wetten is dat burgerschapsonderwijs niet meer als een apart domein gezien mag worden, maar dat burgerschap door scholen in het hele onderwijsaanbod een plek gegeven moet worden. Scholen houden wel ruimte om het burgerschapsonderwijs zelf in te delen op grond van de visie van de school. 

In de sociologie maakt men onderscheid tussen vier dimensies van burgerschap:

• De rechtspositie: het recht om toegelaten te worden tot een land en de plicht om je aan de wetten van het land te houden en belasting te betalen.
• De rechten: de burgerrechten. Bijvoorbeeld vrijheid van godsdienst, vrijheid van meningsuiting, stemrecht, recht op onderwijs, recht op een uitkering, enz.
• De participatie: actief meedoen aan de maatschappij. Bijvoorbeeld door te werken, onderwijs te volgen of het bezoeken van culturele activiteiten.
• De identiteit: solidair en loyaal zijn aan het land. Als iemand afstamt van een familie die generaties lang in een land woont, dan deelt hij een stuk geschiedenis, hij spreekt de taal en kent de heersende normen en waarden.

Verder kijken: burgerschap en gelijke kansen.

Laatst geactualiseerd op 31 mei 2024