Technisch lezen in een doorlopende lijn; een praktisch handboek voor de basisschool.

  Geplaatst op 2 november 2020

  >> Technisch lezen in een doorlopende lijn direct bestellen.

Technisch lezen in een doorlopende lijn is een flink boek waarin in zo’n driehonderd pagina’s het belang van lezen benadrukt wordt en hoe dit praktisch gestalte kan krijgen op de basisschool. Het boek, geschreven door Marita Eskes, verscheen in 2020 en is gebaseerd op wat onderzoek aantoont over effectief leesonderwijs. Het is bedoeld voor alle betrokkenen in het basisonderwijs. In deze bespreking geven we informatie over de hoofdstukken en sluiten af met een recensie.

Kinderen goed leren lezen en ernaar streven dat elk kind functioneel geletterd wordt, moet als belangrijkste doel van elke basisschool worden gezien (citaat Dr.Kees Vernooy uit het Voorwoord)

Hoofdstuk 1,2 en 3: Het belang van geletterdheid; Het technisch lezen in een doorlopende lijn; De rol van het didactisch handelen.

Hoofdstuk 1, 2 en 3 vormen de basis voor overige hoofdstukken. In het eerste hoofdstuk wordt toegelicht waarom leesvaardigheid belangrijk is voor burgers en maatschappij, dit terwijl de leesprestaties in veel basisscholen te wensen overlaten.

In hoofdstuk 2 wordt ingegaan op de noodzaak van vroegtijdige preventie bij leesachterstanden en op technisch lezen in verhouding tot andere taalvaardigheden. Een apart hoofdstuk 3 wordt gewijd aan de kwaliteit van het didactisch handelen in de vorm van de ik-wij-jullie-jij aanpak, die ook wel bekend is geworden onder de naam ‘Gradual Release of Responsibility Instruction Model’ ofwel het GRRIM-model. Tevens wordt ingegaan op het belang van doelgerichtheid in leesonderwijs, modeling, leesherhaling, gezamenlijk hardoplezen, goed klassenmanagement en op feedback, feedup en feedforward. Dit om zowel zwakke als sterke lezers goed te bedienen via convergente differentiatie.

Hoofdstuk 4: Groep 1 en 2, voorbereidende leesvaardigheden

In dit hoofdstuk wordt in het kader van leesvoorbereiding een uitleg geboden van de tussendoelen beginnende geletterdheid en de opbouw van het fonologische en fonemisch bewustzijn. Daarna wordt voor enkele leesonderdelen de gewenste tijdsbesteding aangeven en komt ook weer de didactische aanpak in de vorm van het GRIMM-model aan de orde. De laatste paragrafen gaan over drie zorgniveaus met aandacht voor pre-teaching en re-teaching, het monitoren van de leesontwikkeling en de overdracht naar groep 3. Dit met een onderscheid van inhouds- en opbrengstdoelen.

Hoofdstuk 5: Groep 3, het leren lezen centraal

In de eerste helft van groep 3 gaat het over het leren van de letters, de aandacht voor (de)codeervaardigheden, het zoemend lezen van klankzuivere woorden. In de tweede helft van groep 3 verschuift de focus nog meer de directe woordherkenning, het vloeiend lezen van zinnen en teksten en naar het spellingonderwijs. Het gebruik van zogenoemde doelenkaarten wordt toegelicht. Gewezen wordt op het belang van het automatiseren van letters, de directe woordherkenning, de vermeerdering van leeskilometers en de voor het leren lezen gewenste tijdbesteding.

Er wordt ingegaan op de lesroutines en de lesopzet, het klassikaal werken en het groepswerk en het klassenmanagement. Ook de gedifferentieerde aandacht voor risicolezers en sterke lezers komt aan de orde. Dit hoofdstuk wordt afgesloten met het monitoren en toetsen van de leesontwikkeling en de overdracht naar groep 4.

Hoofdstuk 6: Groep 4, 5 en 6: de weg naar vloeiend lezen

Het hoofdstuk geeft een toelichting op de bevordering van vloeiend lezen. Het gaat in op het klassenmanagement, didactisch handelen, de doelen en de aandacht voor zwakke en sterke lezers. Je vindt tevens informatie over de aandacht voor expressief lezen, modeling, herhaald en begeleid lezen, woordlezen, zelfstandig lezen en het duo- en tutorlezen.

Pagina 158 geeft aanwijzingen voor mogelijke verbeteringen in de leesles die nog wat verder gaan dan het model Directe Instructie. Suggesties voor de inhoudelijke verrijking van de leeslessen worden geboden. Ook vind je weer veel goede tips. Het hoofdstuk wordt afgesloten met de monitoring van de leesontwikkeling en de overdracht van de leerlinggegevens in de groepen 4, 5 en 6; dit om tot een gezamenlijk doorlopende leeslijn in de school te komen.

Hoofdstuk 7 Groep 7 en 8: onderhoud en uitbreiding van de leesvaardigheid

Er wordt een lans gebroken voor het onderhoud van het technisch lezen tot in groep 7 en 8: de automatisering van het woordlezen, de uitbreiding van het vloeiend lezen van zinnen en teksten en de ruimte voor vrij lezen. Op pagina 197 vind je een voorbeeld van een lesopzet. Op pagina 201 wordt toegelicht hoe je leerlingen met een tekst om kunnen gaan. Het klassenmanagement en de gewenste tijdsbesteding passeren de revue, evenals het didactisch handelen, de differentiatie, de opbrengstdoelen en het monitoren en toetsen. Het belang van groeps- en schooldoelen wordt toegelicht.

Hoofdstuk 8: De rol van onderwijskundig leiderschap

Er volgt in dit hoofdstuk een toelichting op onderwijskundig leiderschap, de visie op leesonderwijs en het werken met expertleerkrachten. Welke rollen zijn er te onderscheiden bij het bepalen van de inhoud van het leesonderwijs, de lesobservatie, het monitoren en interpreteren van leesopbrengsten, het observeren van lessen en de afstemming met het toetsen en de collegiale consultatie? Kortom, het hoofdstuk gaat over het kwaliteitsbeleid en de professionele cultuur van de school met betrekking tot het technisch leesonderwijs.

Hoofdstuk 9: Leesmotivatie en leesbevordering

Het onderscheid tussen leesmotivatie en leesattitude komt aan de orde. Op bladzijde 276 vind je voorbeelden van leuk en motiverend taalleesonderwijs. De leesmotivatie in Nederland wordt behandeld met aandacht voor de invloed van digitale media op het vrijetijdlezen. Tot slot volgt een aanpak van leesbevordering.

Recensie

Het belangrijkste gebruik van het boek kan betrekking hebben op de verbetering van de leesdidactiek voor het technisch lezen in de groepen 1 tot en 8. Volg daarvoor vooral de handleiding van je leesmethode en houdt het handboek achter de hand voor de vele mogelijke verbeteringen. Gebruik het boek ook als een referentiekader om samen met je teamgenoten het leesonderwijs en de leesprestaties in de hele school te optimaliseren en op elkaar af te stemmen. Daarvoor biedt het diverse hulpmiddelen zoals overdrachtsformulieren om de doorgaande lijn van het technisch lezen in onderling overleg te bewerkstelligen.

Er zijn veel schema’s met tips, die ook door de intern begeleider, de leesexpert, de schoolleider en onderwijsinspecteur, als kijk- en gesprekswijzers kunnen worden gebruikt.

Op bladzijde 201 lees je bijvoorbeeld hoe je de aandacht voor technisch en begrijpend lezen kunt combineren. Op bladzijde 224 en 232 gaat het over het gebruik van methodegebonden en methode-onafhankelijke toetsen. Op bladzijden 276 vind je een voorbeeld van taal- en zaakvakgericht leesonderwijs. Dit zelfs zonder ‘leukvrees’. Het is te veel om alles uit het boek te noemen. En het wordt vrijgevig ter beschikking gesteld door de auteur Marita Eskes.

De uitgave uit mei 2020 is rijk aan kijkjes in de praktijk, ervaringen van de auteur, samenvattende tips en allerlei andere hulpmiddelen die zijn te downloaden. Lezers van het boek zullen te vinden zijn onder onderwijzers in opleiding, Pabo-docenten, beginnende en ervaren leerkrachten, interne begeleiders en leesexperts, schoolleiders en onderwijsinspecteurs , onderwijsadviseurs en schoolbesturen.

Het bleek dat Nederland samen met Denemarken onder 32 hoogontwikkelde westerse landen hekkensluiter was op het gebied van leesprestaties. Gaat het hier overigens over het laatste PISA-onderzoek? Nee hoor, al in het begin van de negentiger jaren zorgde een grootschalig internationaal vergelijkend onderzoek naar leesprestaties voor grote opschudding in Nederland. (1) Over de effectiviteit van leesonderwijs was ook toen het laatste woord nog niet gesproken. Waarom lukt het maar steeds niet met de verhoging  van de leesprestaties in Nederland? Het boek ‘Technisch lezen in een doorlopende lijn’ bevat veel ervaring, kennis en wenselijk leesbeleid. Mijn wens is dat dit nu eens goed wordt ingevoerd op Nederlandse basisscholen die achterblijven in leesprestaties bij de leerlingen!

N.a.v. Marita Eskes, Technisch lezen in een doorlopende lijn, een praktisch handboek voor de basisschool. Uitgeverij Pica, 300 pagina's

(1) Het onderzoek werd verricht door de International Association for the Evaluation of Educational Achievement (IEA). How in the World Do Students Read? IEA Study of Reading Literacy.Elley, Warwick B https://www.iea.nl/publications/study-reports/international-reports-iea-studies/how-world-do-students-read

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Bestellen

Het boek Technisch lezen in een doorlopende lijn is te bestellen via:

Gerelateerd

Webinar
Taalontwikkeling en taalbeleid
Taalontwikkeling en taalbeleid
Gratis webinar met Karen Heij
Wij-leren.nl Academie 
Gratis webinar
Gratis serie webinars over actuele onderwijskundige thema's!
Gratis serie webinars over actuele onderwijskundige thema's!
Bekende experts delen hun kennis
Wij-leren.online Academie 
Congres
Leesproblemen en dyslexie
Leesproblemen en dyslexie
Herken en begeleid leerlingen met stagnaties bij lezen
Medilex Onderwijs 
Gratis serie webinars over actuele onderwijskundige thema's!Praktische tips thuis leren
100 praktische tips voor ouders met kinderen die thuis leren.
Arja Kerpel
Leesrijpheid deel 1
Leesrijpheidstoets versus Citotoets Deel 1.
Ewald Vervaet
Taalgericht onderwijs
Taal in alle vakken - De sleutel naar taalgericht onderwijs
Gerdineke van Silfhout
Taalontwikkeling
Taalontwikkeling: door taal worden kinderen mensen
Steven Pont
Taalonderwijs betekenisvol en effectief
Taal, daar draait het om!
Bea Pompert
Rijk taalaanbod
Rijk taalaanbod door spel
Sieneke Goorhuis
Taal bij het jonge kind
Taalontwikkeling bij het jonge kind
Sieneke Goorhuis
Luisterboeken kinderen
Luisterboeken voor kinderen, waar vind je die?
Marleen Legemaat
Woordenschat verbinden met taalbeschouwing
Woorden en betekenissen
Dolf Janson
Leesmotivatie en samenhangend beleid
Wie goed leest, leest graag - en andersom
René Leverink
Effectief leren spellen
Hersenen en woorden in verbinding
Dolf Janson
toetsen in het leesonderwijs -pirls, pisa
Gedachteloze leesvaardigheden 1- De PIRLS en PISA - paniek
Paul Filipiak
Gedachteloze leesvaardigheden-2
Gedachteloze leesvaardigheden 2 - De verwaarloosde kant van leesbegrip
Paul Filipiak
Aanbevelingen uit leesonderzoek voor leesonderwijs
Het achteloze leesbeleid - Tien aanbevelingen voor leesonderzoek en onderwijs
Paul Filipiak
Ontdekkend leren lezen en leesrijpheid
Ontdekkend leren lezen
Ewald Vervaet
Letters leren
Letters leren: vandaag in staat, een leven lang paraat
Ewald Vervaet
Ontwikkelingsgericht leesonderwijs
Ik ben een beetje misselijk - ontwikkelingsgericht leesonderwijs
Bea Pompert
Formatieve evaluatie literatuuronderwijs
Fictie- en literatuuronderwijs formatief ingestoken
Gerdineke van Silfhout
Beter begrip door vloeiend lezen
Beter begrip door vloeiend lezen
Karin van de Mortel
leesproblemen, dyslexie, breinlezen deel 1
Leesproblemen en dyslexie -1-
Paul Filipiak
Leesproblemen, dyslexie, woordbenoeming, deel twee
Leesproblemen en dyslexie -2-
Paul Filipiak
leesproblemen, dyslexie, comorbiditeit deel 3
Leesproblemen en dyslexie: Comorbiditeit -3-
Paul Filipiak
leesproblemen, dyslexie, dysgrafie deel vier
Leesproblemen: fonologische dyslexie -4-
Paul Filipiak
Leesprolemen, dyslexie, hardnekkigheid, leessnelheid, deel vijf
Leesproblemen en dyslexie: Hardnekkigheid -5-
Paul Filipiak
Leesproblemen-dyslexie deel zes, preventie en leeshulp
Leesproblemen en dyslexie: Preventie -6-
Paul Filipiak
Leesproblemen-dyslexie deel zeven, preventie
Leesproblemen en dyslexie: Preventie -7-
Paul Filipiak
Leesproblemen-dyslexie, deel acht, goed leesonderwijs
Hulp bij leesproblemen en dyslexie -8-
Paul Filipiak
Leesproblemen - dyslexie - hulpporgramma - deel negen
Leesproblemen en dyslexie: Hulpprogramma`s -9-
Paul Filipiak
Leesproblemen - dyslexie; toegankelijkheid- deel tien
Leesproblemen en dyslexie: Toegankelijkheid -10-
Paul Filipiak
Speciale hulp aanvankelijk technisch lezen
Fonologische zwakte - Speciale hulp bij het aanvankelijk lezen -9-
Jeanne Buijks
Leeshulp: van welke leesondersteuning leert je leerling nu echt?
Lerende leeshulp
Karin van de Mortel
Hardopdenkend leren lezen kenmerken leesonderwijs
Het denkend lezen in perspectief - Kenmerken leesonderwijs (1)
Paul Filipiak
Het leesbrein
Het denkend lezen in perspectief - Een glimp van een onzichtbare activiteit (2)
Paul Filipiak
Basis-lesmodel hardopdenkend leren lezen
Onderwijs in denkend lezen - Het basis-lesmodel (7)
Paul Filipiak
Hardopdenkend leren lezen kenmerken leesonderwijs
Het denkend lezen in perspectief - Kenmerken leesonderwijs (1)
Paul Filipiak
Het leesbrein
Het denkend lezen in perspectief - Een glimp van een onzichtbare activiteit (2)
Paul Filipiak
Basis-lesmodel hardopdenkend leren lezen
Onderwijs in denkend lezen - Het basis-lesmodel (7)
Paul Filipiak
Vijf invalshoeken van leesbevordering
Vijf invalshoeken van leesbevordering bij vrij lezen
Anneke Bemer
Leesbevordering en myopie
Leesbevordering en myopie preventie
Iris Breetvelt
Lezen, waarom zou je?
Lezen, waarom zou je?
Dolf Janson
Lezen, waarom zou je?
Lezen, waarom zou je?
Dolf Janson
Succesvol beginnend lezen
Succesvol beginnend lezen
Paul Filipiak
Verhelpen van technische leesproblemen bij begrijpend lezen deel 1
Verhelpen van technische leesproblemen bij begrijpend lezen (1)
Paul Filipiak
Verhelpen van technische leesproblemen bij begrijpend lezen deel 2
Verhelpen van technische leesproblemen bij begrijpend lezen (2)
Paul Filipiak
Succesvol beginnend lezen
Succesvol beginnend lezen
Paul Filipiak
Verhelpen van technische leesproblemen bij begrijpend lezen deel 1
Verhelpen van technische leesproblemen bij begrijpend lezen (1)
Paul Filipiak
Verhelpen van technische leesproblemen bij begrijpend lezen deel 2
Verhelpen van technische leesproblemen bij begrijpend lezen (2)
Paul Filipiak
Close Reading
Close Reading - Werken aan dieper tekstbegrip in het basisonderwijs
Marleen Legemaat
Doe maar Taal
Doe maar taal
Marleen Legemaat


Inschrijven nieuwsbrief

Inschrijven nieuwsbrief



Inschrijven nieuwsbrief

[extra-breed-algemeen-kolom2]



avi-niveau
begrijpend lezen
geletterdheid
leren lezen
NT2
taalontwikkeling
technisch lezen

 

Mis geen bijdragen

Inschrijven nieuwsbrief

Volg wij-leren.nl

Volg ons op LinkedIn Volg ons op twitter Volg ons op facebook Volg ons op instagram Volg ons op pinterest