Kiezen voor het jonge kind

Lianne Jongsma

Trainer en eigenaar bij De Kleuterspecialist

 

  Geplaatst op 18 mei 2020

  >> Kiezen voor het jonge kind direct bestellen.

Kleuterleerkrachten zijn vaak op zoek naar praktische handvatten waarmee ze hun lessen vorm kunnen geven. Tegelijkertijd is het belangrijk dat ze weten vanuit welke theoretische achtergrond ze dit doen. Het boek ‘Kiezen voor het jonge kind’, van Helma Brouwers komt aan beide wensen tegemoet. Het boek is sterk theoretisch onderbouwd en maakt tevens de vertaalslag naar de praktijksituatie in de klas.

Het boek is opgebouwd uit drie delen. In deel 1 wordt aandacht besteed aan basale achtergrondkennis: kennis die elke onderbouwleerkracht nodig heeft om bewust en deskundig te kunnen handelen. Elk hoofdstuk begint met een praktijkverhaal waaraan de theorie wordt opgehangen. Met concrete voorbeelden wordt telkens de praktische relevantie of consequentie van theoretische inzichten aangetoond. In een zestal hoofdstukken komen achtereenvolgens aan de orde:

  1. Kenmerken van jonge kinderen: Er is een duidelijk verschil tussen kleuters en schoolkinderen. Het schoolse leren begint vanaf ca. 7 jaar. Tot die tijd leren kinderen als hun hele innerlijke wezen ergens door gegrepen wordt. En dat is niet altijd hetgeen leerkrachten willen onderwijzen.
  2. Ontwikkeling van jonge kinderen: Het onderwijs aan kleuters richt zich meer op ontwikkelingsprocessen dan op leerinhouden. Je kunt wel ontwikkeling stimuleren en voorwaarden scheppen om ontwikkeling te laten plaatsvinden, maar het kind moet het zelf doen. Een kleuterleerkracht is vooral een stimulator en begeleider en helpt kinderen vooral door ontwikkelingskansen optimaal te benutten.
  3. Het belang van spelen: Van spelen leren kinderen alles wat ze nodig hebben om later volwaardig te kunnen functioneren. Ze leren sociaal gedrag te interpreteren, ze leren gevaren in te schatten en ze oefenen lichamelijke vaardigheden. Door te spelen worden kinderen weerbaarder en zijn ze beter toegerust voor het leven.
  4. Spelontwikkeling en spelbegeleiding: Het spel van kinderen kan op een hoger niveau komen wanneer leerkrachten het spelverloop op een natuurlijke manier weten te ondersteunen. Dit lukt vooral door mee te spelen en mee te denken met de kinderen.
  5. Verschillende visies op doelen voor het onderwijs aan jonge kinderen: Goede onderbouwleerkrachten zullen niet proberen hun doelen aan kinderen op te dringen. Wel moeten ze weten wat belangrijke leer- en ontwikkelingsdoelen zijn. Deze doelen zijn immers richtinggevend bij de kwaliteitsbewaking.
  6. Het pedagogisch en didactisch handelen: Bij pedagogisch handelen in de onderbouw ligt het accent op het tot stand brengen van een warme stabiele relatie tussen kinderen onderling en leerkracht en kind. Bij het didactisch handelen is al het handelen er op gericht om leer- en ontwikkelingsprocessen van kinderen te stimuleren en te optimaliseren.

In deel 2 wordt aandacht besteed aan de grote ‘kleuterpedagogen’ en hun denkbeelden (Fröbel, Montessori en Decroly). Daarnaast wordt een aantal invloedrijke onderwijsconcepten (EGO, OGO, Reggio Emilia en Kaleidoscoop) en de programma gerichte visie met een programma (Piramide) toegelicht. Ook het vve-beleid en de effectiviteit ervan komen uitgebreid aan bod. Waar uit internationaal onderzoek blijkt dat de effecten van voor- en vroegschoolse educatie positief zijn, zien we in Nederland wisselende resultaten. In sommige onderzoeken traden kleine, positieve maar soms zelfs ook negatieve effecten op.

Speelleeromgeving

Tenslotte wordt in deel 3 de eerder verworven theoretische kennis omgezet naar de praktijk. Hierbij wordt een onderverdeling gemaakt in klassenmanagement en een rijke speelleeromgeving. In het hoofdstuk ‘Klassenmanagement’ wordt de inhoud en de organisatie van verschillende activiteiten, de omgang met klassenregels en de keuzes voor de groepssamenstelling besproken. Het hoofdstuk ‘Een rijke speelleeromgeving’ vind ik nóg interessanter. Hierin worden de kenmerken besproken van een goed ingerichte klas. Een plattegrond en tips hoe je je klas in kunt richten werken verhelderend en inspirerend. Ook uitleg omtrent de verschillende speel- / werkhoeken en de materialen die daarin een plaats kunnen krijgen, worden uitgebreid behandeld. Deze praktische vertaalslag is erg sterk en goed onderbouwd.

Wat deel 3 helemaal sterk maakt is de aandacht voor een rijke speelleeromgeving in de buitenlucht. Hier wordt in meerdere paragrafen aandacht aan besteed. Buiten is de ideale plek voor bouw- en timmeractiviteiten. Kinderen kunnen dan immers met groter materiaal werken. Denk aan bakstenen, boomstammetjes, planken, kisten, stokken en takken. Met deken- of landbouwplastic kunnen bouwwerken goed worden afgewerkt. Bij de bevestiging hiervan kun je gebruik maken van touw, ijzerdraad of knijpers. Met dit soort praktische tips sluit het boek goed aan bij de praktijk van het kleuteronderwijs.

Het boek ‘Kiezen voor het jonge kind’ zal bij veel kleuterleerkrachten bekend zijn. Zeker bij diegenen die recentelijk zijn afgestudeerd aan de PABO of een post HBO opleiding Jonge kind hebben gevolgd. Het is dan ook niet verwonderlijk dat dit boek een tweede druk heeft ondergaan. In deze druk zijn ook de nodige aanpassingen gemaakt ten opzichte van de eerste druk.

Zo is er aandacht voor de nieuwste wetenschappelijke inzichten, bijvoorbeeld op het gebied van hersenontwikkeling en over het belang van risicovol mogen spelen. Verder worden belangrijke kwaliteitsindicatoren als interactievaardigheden, gericht op ontwikkelingsstimulering en executieve functies besproken. Ook het thema rekenontwikkeling van het jonge kind is in deze editie meer uitgewerkt. Tevens krijgen de ontwikkelingen op het gebied van de Vroeg en Voorschoolse Educatie (VVE) extra aandacht.

Recensie

Het moge duidelijk zijn dat ‘Kiezen voor het jonge kind’ een inhoudelijk sterk en ook inspirerend boek is. Wat het nog sterker maakt is de bijbehorende website https://www.coutinho.nl/hetjongekind/studiemateriaal.html . Ook als je het boek niet hebt aangeschaft, kun je hier gebruik van maken. Per hoofdstuk kun je aan de slag met opdrachten en reflecterende vragen. Van toegevoegde waarde vind ik eveneens de links en bijlagen op deze site. Hier vind je voorbeeldfilmpjes, lezingen en verwijzingen naar sites waardoor je nog verder op de materie in kunt gaan. Als de site verdieping te bieden heeft, is dit middels een icoontje terug te vinden in het boek. Dat maakt het duidelijk en overzichtelijk.

In deze herziene versie zie ik actuele verbeteringen ten opzichte van het eerste deel. Tegelijkertijd denk ik dat er ruimte was geweest om nog meer actuele vraagstukken aan bod te laten komen. Veel scholen zijn nu bijvoorbeeld zoekende naar een goede doorgaande lijn van groep 2 naar groep 3. Daar wordt in dit boek mijns inziens te weinig aandacht aan besteed. Ook het programmeren en de computerhoek komen in het boek vrij basic aan bod en zijn weinig vernieuwend. Mogelijk kunnen deze onderwerpen sterker worden gepositioneerd door op de site links te plaatsen naar onderzoeken, filmpjes en boekrecensies over deze onderwerpen.

Al met al ben ik erg positief deze herziene druk ‘Kiezen voor het jonge kind’ en denk ik dat het voor veel onderbouwleerkrachten houvast en inspiratie zal bieden in het lesgeven aan het jonge kind.

N.a.v. Kiezen voor het jonge kind, Helma Brouwers, uitgeverij Coutinho, ISBN 9789046904473

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Bestellen

Het boek Kiezen voor het jonge kind is te bestellen via:

Gerelateerd

Webinar
Het belang van spel voor jonge kinderen
Het belang van spel voor jonge kinderen
Gratis webinar met Bertine van den Oever
Wij-leren.nl Academie 
Masterclass
Autisme anders bekijken
Autisme anders bekijken
Leer en ervaar wat autisme met je leerlingen doet
Medilex Onderwijs 
Passend Onderwijs
Meer inzicht in gedrag leerling met Aurecool.
Meer inzicht in gedrag leerling met Aurecool.
Aurecool ondersteunt jou bij begrijpen en bevorderen van de soc-emo ontwikkeling van elke leerling.
Aurecool 
Meer inzicht in gedrag leerling met Aurecool.Lapbook maken met kleuters
Een lapbook maken met kleuters - Praktische voorbeelden en tips.
Lianne Jongsma
Spel van kinderen stimuleren
Hoe stimuleer ik het spel van mijn kind?.
Bertine van den Oever
Montessori onderwijs methode
Montessori methode - wat is Montessori onderwijs?
Machiel Karels
Verrijkend themaonderwijs kleuters
Verrijking bij thema's in de kleuterklas
Martine Blonk - Meulenkamp
opbrengstgericht onderwijs voor jonge kinderen
Betekenisvolle opbrengsten voor jonge kinderen
Bea Pompert
Slimme kleuters
Slimme kleuters
Eleonoor van Gerven
Rijk taalaanbod
Rijk taalaanbod door spel
Sieneke Goorhuis
Het vrije spel
Het vrije spel
Sieneke Goorhuis
Kleuters en vrij spel
De kleuter leert alleen spelend in vrij spel
Ewald Vervaet
Zelfsturing bij jonge kinderen stimuleren
Zelfsturing van jonge kinderen stimuleren
Lilian van der Bolt
Executieve functies bij peuters en kleuters
Zelfsturing bij peuters en kleuters en de rol van de ib'er
Lilian van der Bolt
Een doorgaande lijn in zelfsturing
Een doorgaande lijn in zelfsturing
Lilian van der Bolt
Onderzoekend leren bij kleuters
Oei, dat weet ik niet, laten we het samen onderzoeken
Martine Blonk - Meulenkamp
Zelfsturing stimuleren door spel
Zelfsturing en executieve functies stimuleren in spel
Lilian van der Bolt
rekentaal in rollenspel
Rollenspel als middel om de rekenwoordenschat te ontwikkelen
Aafke Bouwman
rollenspel versterkt rekentaal
Begeleid rollenspel versterkt rekentaal
Aafke Bouwman
De eerste 8 dimensies van Kindgericht Onderwijs voor het jonge kind
Kindgericht onderwijs voor het jonge kind
Bertine van den Oever
Breinhelden
Breinhelden - Doordacht werken aan executieve functies
Marleen Legemaat
Spelen in uitdagende hoeken
Spelen in uitdagende hoeken
Marleen Legemaat
Werken in een kleuterwereld
Werken in een kleuterwereld - met juf Bianca
Marleen Legemaat
Stapsgewijs onderwijs: Het kind centraal
Stapsgewijs onderwijs: Het kind centraal!
Lianne Jongsma
Executieve functies kleuters
Zet je EF-bril op
Bertine van den Oever
Peuters en kleuters in een groep
Werk met peuters en kleuters in één groep
Lianne Jongsma
De kleutervriendelijke school
De kleutervriendelijke school
Bertine van den Oever
Kleuterleerkracht
Kleuterleerkracht, het naslagwerk voor kwaliteitsvol kleuteronderwijs
Lianne Jongsma
Stop de kleutertest
Stop het testen van peuters en kleuters. Ervaren leerkrachten zijn deskundig.
Dick van der Wateren
Kleuters en iPads
Kleuters worden dommer van iPads
Sieneke Goorhuis
Kleuters en spel
Kleuters leren meer van spel dan van school
Sieneke Goorhuis


Inschrijven nieuwsbrief

Inschrijven nieuwsbrief



Inschrijven nieuwsbrief

[extra-breed-algemeen-kolom2]



dalton-onderwijs
jonge kind
klasinrichting
kleuter
montessori-onderwijs
psychosociale ontwikkeling
sociaal-emotionele ontwikkeling
sociale vaardigheden
spelontwikkeling
spelvormen

 

Mis geen bijdragen

Inschrijven nieuwsbrief

Volg wij-leren.nl

Volg ons op LinkedIn Volg ons op twitter Volg ons op facebook Volg ons op instagram Volg ons op pinterest