Kleuters worden dommer van iPads

Sieneke Goorhuis

Orthopedagoog en spraakpatholoog bij Stenden Hogeschool

Geplaatst op 1 juni 2014

Kleuters en iPads

Kleuters en iPads zijn een slechte combinatie. De iPad met zijn tweedimensionale interactie sluit niet aan op de driedimensionale manier van leren van jonge kinderen.

Steve Jobs scholen

Met de Steve Jobs scholen lijkt een nieuwe weg in het onderwijs ingeslagen te worden. De computer mag niet ontbreken. Ook niet in het peuter-en kleuteronderwijs.
Dat de computer een rol zou kunnen spelen bij het onderwijs is nog wat anders dan het computer-onderwijs tot doel verheffen.
Worden kinderen daar beter of slimmer van?
Nee, in het geheel niet.

Manfred Spitzer

De Duitse hoogleraar Manfred Spitzer (arts, filosoof en psycholoog) toont aan dat kinderen juist dommer worden van het veelvuldig gebruik van computers en iPads. Hij spreekt van digitale dementie die al op jonge leeftijd intreedt.

Hersenen van jonge kinderen moeten net als spieren getraind worden. Hersentraining gebeurt door doorleefde ervaringen ten aanzien van bewegen, kijken, luisteren en converseren.

De computer oefent vooral kijken naar een scherm ( twee-dimensionaal). De peuters en kleuters hebben juist drie-dimensionele ervaringen nodig: met hun hele lijf iets beleven, waardoor het actieve leren aanvangt.

Ontwikkelingspsychologische inzichten

Mensen die dit ontkennen en de computer-pedagogiek aanhangen zijn volgens Spitzer volledig onbekend met pedagogische en ontwikkelingspsychologische inzichten of uitsluitend commercieel geinteresseerd. Kinderen worden te beperkt gestimuleerd.

Als voorbeeld geldt voor pubers de sociale online netwerken met virtuele vriendschappen die in werkelijkheid de sociale contacten inperken en tot depressie kunnen leiden.

Breinontwikkeling

Voor jonge kinderen is de computer informatie te snel. De inhoud ervan kan niet verwerkt worden in een tempo dat bij de breinontwikkeling van het kind past. Dit gaat vervolgens ten koste van het concentratievermogen, omdat het ene beeld over het andere heen tuimelt.

Computerspellen

Neem bijvoorbeeld het spel „Giggles, mijn dieren vriendjes“. Dit is door de Belgische uitgever Transposia op de markt gebracht. Door met hun knuistjes op het toetsenboord te slaan kunnen baby's en peuters dieren op het scherm tevoorschijn toveren. Hoe meer toetsen het kind aanraakt, des te meer eendjes en schildpadden op het scherm bewegen.

De kinderen zijn gezien hun ontwikkeling niet eens in staat om te volgen wat er gebeurt. Zonder zich te kunnen concentreren op de afbeeldingen, zonder tot zich door te kunnen laten dringen hoe de afbeeldingen heten en zonder rem van de kant van de ouders (het kind speelt immers zo leuk), slaan ze op de toesten en gunnen zich rust noch duur. Als alles maar beweegt!

Hersenen in ontwikkeling

Waarom wordt ouders voorgehouden dat computer goed zijn voor kinderen? Ouders zouden moeten weten dat jonge kinderen tijd nodig hebben om informatie te verwerken, omdat de hersenen van jonge kinderen nog volop in ontwikkeling zijn. Het gaat allemaal nog niet zo vlot al bij volwassenen.

Neem bijvoorbeeld Janneke van vier. Zij bekijkt samen met haar vader een prentenboek. Om de prenten heen staan kleine afbeeldingen die in het grote geheel opgezocht moeten worden. Een oefening in kijken. Soms duurt het een aantal minuten voordat de juiste afbeelding is gevonden. Een oefening in concentratie. Janneke wordt er ook moe van. Na twee prenten wil ze weer „gewoon“ spelen.

Snel wisselende beelden

Snel wisselende computerbeelden leiden gemakkelijk tot een andere kijkmoeheid. Dit uit zich in tranende ogen, verstoord gezichtsvermogen en hoofdpijn.

Kinderen die veel voor een computer zitten bewegen minder en gebrek aan beweging leidt gemakkelijk tot overgewicht.

Sociale ontwikkeling

Bovendien geldt dat de computer kinderen mogelijk te veel van het gewone dagelijkse leven isoleert. Het leven dat via de computer bij het kind binnen komt is afstandelijk en niet met menselijke warmte omgeven. De sociaal-emotionele ontwikkeling loopt daardoor gevaar omdat de directe communicatie met de volwassenene wordt beperkt en misschien wel verstoord.

Ook het taalaanbod aan kinderen wordt daardoor beperkt, waardoor de ontwikkeling van de uitdrukkingsvaardigheid in gevaar komt.

Bij het schoolse leren gaat het om complexe kennis die zich in een culturele context moet ontwikkelen. Kinderen moeten met kennis en met sociale vaardigheden in kunnen treden in een bestaande maatschappij. Niemand leeft voor zichzelf. Zonder sociale context kunnen mensen niet eens functioneren.

Dit alles neemt niet weg dat de computer binnen het onderwijs didactisch goed kan worden ingezet, maar het is slechts een middel naast andere, geen doel. Bovendien kan het middel pas gebruikt worden als de eerste fase van de breinontwikkeling, die plaatsvindt tussen 0 en 7 jaar, goed heeft kunnen plaats vinden door een geheel van praten, spelen, en bewegen in een sociale context.

Steve Jobs moet in zijn jeugd wel heel veel gespeeld hebben om zo’n succesverhaal te kunnen worden!

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!