Opvoeden

Arja Kerpel

Redactielid wij-leren.nl l Projectleider bij Wij-spelen.nl

 

  Geplaatst op 17 januari 2023

De mens kan niet zonder opvoeding. Opvoeden is het begeleiden van kinderen op weg naar hun volwassenheid.

De opvoeder is niet steeds bewust aan het opvoeden, want veel opvoedingsmomenten zijn verweven in gewone situaties. De pedagoog Langeveld (1905-1989) waarschuwt zelfs tegen al te nadrukkelijk opvoeden. Het beste is, als de opvoeder zelf bewust handelt, maar dat het voor het kind zo ongemerkt mogelijk is. Bij de opvoeding speelt de voorbeeldfunctie van de opvoeder een grote rol, maar ook de omgeving heeft invloed. In een opvoedingssituatie is een relatie van wederzijds vertrouwen tussen opvoeder en kind onmisbaar.

Opvattingen over opvoeding

Als het over de rol van opvoeders bij de opvoeding gaat, dan zijn er twee uitersten: führen (leiden) en wachsen lassen (natuurlijk laten ontwikkelen). De meeste standpunten bevinden zich daar tussenin. Opvoeders die de nadruk op führen leggen, vinden dat de opvoeder bepaalt wat het kind moet leren. Hierachter zit een cultuur-historisch mensbeeld, dat ervanuit gaat dat kinderen leren dankzij hun omgeving. Degenen die de voorkeur geven aan wachsen lassen hebben veel vertrouwen in de natuurlijke ontwikkeling van het kind. Hierachter zit een naturalistisch mensbeeld, waarin aanleg een grote rol speelt. 

Opvoedingsmiddelen: belonen en stimuleren van gewenst gedrag

Opvoedingsmiddelen zijn de middelen die de opvoeder doelbewust hanteert, maar niet al te nadrukkelijk. Voorbeelden van opvoedingsmiddelen zijn: belonen, gebieden en verbieden, straffen en allerlei middelen om de zelfstandigheid te bevorderen.
Bij belonen gaat het niet om grote cadeau’s. Een compliment, schouderklopje of knipoog is vaak al voldoende.
Over het nut van straffen is veel geschreven. Vaak heeft straffen niet het gewenste effect. Het doel van straffen oftewel een sanctie opleggen is om het kind op de goede weg te krijgen of te houden en gewenst gedrag aan te leren. Belonen en stimuleren van gewenst gedrag zijn daarom betere opvoedingsmiddelen. Wanneer kinderen zich niet houden aan afspraken, moeten er toch sancties worden opgelegd. Wanneer dit nodig is, moet dit in verhouding staan met de overtreding en er ook een relatie mee hebben. 
Het is goed om het kind te confronteren met de gevolgen van ongewenst gedrag en daar een passende sanctie bij te bedenken. Het is enorm belangrijk dat na de 'straf' de relatie weer wordt hersteld. 

De maatschappelijke betekenis van opvoeding

Bij de opvoeding gaat het niet uitsluitend om de optimale ontwikkeling van het kind, maar eveneens om het opvoeden tot lid van de samenleving. Doel is dat de kinderen later bijdragen aan een goed functionerende samenleving, waarin de mensen oog hebben voor elkaar. De overheid eist hierin ook een actieve houding van scholen als het gaat om burgerschapsvorming. Dit kan de school vormgeven door het behandelen van thema’s die voor de samenleving van belang zijn. 

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Gerelateerd

Scholing
Leerlingen en de klas
Leerlingen en de klas
Zo sta jij als leraar/docent sterk(er) voor de klas
oo.nl 
Webinar
Roos van Leary in de klas
Roos van Leary in de klas
Gratis webinar met Niels de Jong
Wij-leren.nl Academie 
Lespakket
Veilig van A naar B met Streetwise Digitaal
Veilig van A naar B met Streetwise Digitaal
Probeer de nieuwe digitale leerlijn van de ANWB schooljaar 2023-2024 gratis uit. Meld je nu aan!
ANWB 
Veilig van A naar B met Streetwise DigitaalPedagogische opdracht
Pedagogische opdracht basisschool - onderwijsvisies - mensbeeld.
Arja Kerpel
Ouderbetrokkenheid
Ouderbetrokkenheid - communicatie - educatief partnerschap.
Arja Kerpel
Roos van Leary -1-
Roos van Leary - uitleg - test - gebruik.
Arja Kerpel
Leren en onderwijzen
Over leren en onderwijzen.
Luc Stevens
Zelfvertrouwen
Vertrouwen en zelfvertrouwen als kwaliteiten van ontwikkeling en leren.
Luc Stevens
Pedagogisch basisklimaat
Pedagogisch (basis) klimaat.
Luc Stevens
Pedagogisch klimaat
Pedagogisch klimaat - leidinggeven - veiligheid - orde in de klas
Arja Kerpel
Waardengedreven onderwijs
Waardengedreven onderwijs: universele waarden - waardencreatie
Arja Kerpel
pedagogiek en opvoedkunde
Pedagogiek en opvoedkunde
Machiel Karels
Uitgangspunt bij onderwijs: leerkracht of leerling?
Leerkracht én leerling centraal
Marcel van Herpen
Dalton kernwaarden
Kernwaarden zijn niet los verkrijgbaar - consequenties voor het Daltononderwijs
Dolf Janson
Interventies gedragsproblemen
Interventie bij gedragsproblemen - De Eerste Stap
Monique Baard
Verwende kinderen
Alles voor je kind
Willem de Jong
Samenlevingsgerichte school
De Samenlevingsgerichte School
Peter de Vries
Morele groei Levinas (1)
Morele groei vanuit het kind zelf -1-
Hilde van Rossen
Hoe ouders en leraren helpen bij morele groei -2
Morele groei vanuit het kind zelf -2-
Hilde van Rossen
Sociaal emotionele vaardigheden, basis voor je leven
Sociaal-emotionele vaardigheden: de basis voor je leven leg je op school
Anne-Wil Abrahamse
Basisprincipes van opvoeden
Back to basics: Als ouders en opvoeders de pedagogische pedalen verliezen
Hilde van Rossen
Sel-levensvaardigheden-sociaal-emotioneel
Sociaal-emotioneel leren op school
Kees van Overveld
Betekenis en invulling van de taak binnen daltononderwijs
De betekenis en de invulling van de taak binnen daltononderwijs
Dolf Janson
Nieuw boek over 10 jaar Agora-onderwijs
Nieuw boek over 10 jaar Agora-onderwijs
Rob Martens
Pedagogisch kader
Pedagogisch kader professionele netwerken onderwijs en kinderopvang
Helèn de Jong
Temperamentvolle kinderen
Temperamentvolle kinderen - Tips om deze kinderen te begeleiden
Arja Kerpel
Wij, de leraar
Wij, de leraar - Elk kind heeft een pedagogisch netwerk nodig
Arja Kerpel
3000 jaar denkers over onderwijs
3000 jaar denkers over onderwijs
Machiel Karels
Gedraag je!
Gedraag je! Toegepaste gedragsleer voor een goed werkklimaat
Marleen Legemaat
Catharsia - Agora onderwijs in Roermond
Catharsia - een andere visie op onderwijs
Hartger Wassink
Nieuwe autoriteit - Haim Omer
Nieuwe autoriteit
Marleen Legemaat
Nieuwe autoriteit - Haim Omer
Nieuwe autoriteit
Marleen Legemaat
Nieuwe autoriteit voor ouders
Nieuwe autoriteit voor ouders
Marleen Legemaat
10 jaar Agora onderwijs
Agora onderwijs - een intrigerende benadering van leren
Machiel Karels
Kinderen opvoeden
Wat maakt kinderen gelukkig?
Steven Pont
Doel van onderwijs
Luc Stevens: Neutraal onderwijs is een illusie
Machiel Karels
onderwijs en zelfkennis
Onderwijs en zelfkennis
Jan Bransen


Inschrijven nieuwsbrief

Inschrijven nieuwsbrief



Inschrijven nieuwsbrief

Pedagogisch klimaat in een video van één minuut uitgelegd
Pedagogisch klimaat in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Belonen gewenst gedrag blijvend effect op gedragsontwikkeling
Heeft belonen van gewenst gedrag een blijvend effect?
Inzet en inzicht door sociogrammen
Hoe zet je sociogrammen bruikbaar in?
Criteria voor keuze van een middelbare school
Hoe kies je een middelbare school?
Voelen leerlingen zich veiliger op vo in een kleine klas?
Voelen kleine klassen veiliger voor onderbouwleerlingen voortgezet onderwijs?
Leerprestaties in het vo in grotere klassen met of zonder klassenassistent
Beter grote klas met of kleine klas zonder klassenassistent?
Zorgen kleine klassen voor minder probleemgedrag?
Zorgen kleine klassen voor minder probleemgedrag?
Effectieve interventies bij gedragsproblemen
Wat zijn effectieve interventies bij gedragsproblemen?
Het waarnemen van pestgedrag door leerkrachten
Pestgedrag: heeft elke leerkracht dezelfde opmerkingsgave?
Welbevinden van leerlingen na herindeling groepen
Hoe ervaren leerlingen een herindeling van de groep?
Effecten van duobaan op leerlingen
Duobaan: wat zijn de effecten voor leerlingen?
Emotionele processen leraren
Lesgeven en emotionele processen bij leraren: transactionele verbanden met welzijn van leraren en functioneren van leerlingen
Sociaal klimaat po
Invloed sociaal klimaat op ontwikkeling van sociale competenties in het basisonderwijs
Pedagogisch didactisch handelen
Pedagogisch-didactisch handelen en Passend Onderwijs
Relatie leerling-leraar
Leerling én leraar profiteren van goede relatie
 Onderwijs en leren
De invloed van het onderwijzen van leraren en het leren van leerlingen
[extra-breed-algemeen-kolom2]



pedagogiek
pedagogisch klimaat
pedagoog

 

Mis geen bijdragen

Inschrijven nieuwsbrief

Volg wij-leren.nl

Volg ons op LinkedIn Volg ons op twitter Volg ons op facebook Volg ons op instagram Volg ons op pinterest