Een brede kijk op de leerling: hoe een talentenscan leerlingen intrinsiek motiveert

Nadine van der Hart

Psycholoog NIP/ loopbaancoach en studiekeuze adviseur bij Fontys Hogescholen

 

  Geplaatst op 14 juni 2019

Scholen gebruiken steeds vaker talentenscans om de ontwikkeling van hun leerlingen in beeld te brengen. Een talentenscan geeft leerkrachten inzicht in het bredere karakter van leerlingen. Daarmee wordt zichtbaar wat het ontwikkelpotentieel is van leerlingen, waar hun interesses en ontwikkelthema’s liggen en hoe hun sociaal-emotioneel welbevinden hun ontwikkeling ondersteunt. Voorbeelden van scans zijn bijvoorbeeld: Talentenkompas, Talentenscan en Talentendetector.

Basisschool De Rietpluim uit Nuenen werkt sinds 2009 met Talentenkompas. Voor schoolleider Erik Adema is de scan vooral belangrijk in het begrijpen en aansluiten bij intrinsieke motivatie van leerlingen. “We begonnen met Talentenkompas omdat we vonden dat veel leerlingen hun werk deden omdat dat van ze verwacht werd. Het kwam lang niet altijd uit henzelf. Het helpt ons de leerlingen een stukje eigenaarschap te geven.”

Verantwoordelijkheid

“In onze visie betekent eigenaarschap dat kinderen de wil hebben om te leren”, voegt Nicole van de Weijer, coördinator leerlingenzorg, toe. “Het betekent dat ze zelf initiatief nemen, plannen en zelf verantwoordelijkheid nemen voor de dingen die ze doen en willen doen.”

“We geven kinderen veel vrijheid”, zegt Adema. “Maar daar komt zeer zeker ook verantwoordelijkheid bij kijken. We weten namelijk dat wanneer je die vrijheid ervaart, dat iets doet met je motivatie. Eigenaarschap komt daarmee voort uit autonomie, de vrijheid om je eigen keuzes te maken.”

Intrinsieke motivatie

“Dit is ook van belang in het kader van persoonsvorming”, gaat Adema verder. “Ik ben ervan overtuigd dat ik kinderen niets kan leren; ze kunnen alleen zichzelf iets leren. Daarom is die intrinsieke motivatie zo belangrijk. Bij dat leerproces moeten wij als school voornamelijk ondersteunend zijn. Kennisoverdracht, het ontwikkelen van vaardigheden en het verkrijgen van inzichten blijft belangrijk maar daarbij gaat persoonsontwikkeling een steeds grotere rol spelen.”

Persoonsontwikkeling gaat een steeds grotere rol spelen.

Zelfkennis

“We leven in een snel veranderende wereld. Kinderen en dadelijk jongvolwassenen zoeken daarin hun eigen plek. Daarom is het belangrijk voor hen om te weten welke invloed zij hebben op hun omgeving. Maar dat kunnen ze pas weten als ze zichzelf goed kennen”, vervolgt Adema. “Dat ze weten waar hun talenten en kwaliteiten liggen. Daar komt het belang van een talentenscan kijken. Dit helpt kinderen namelijk antwoord te geven op vragen als ‘waar ben ik goed in?’, ‘waar liggen mijn talenten?’ of ‘wat zou ik willen leren?’ Dat zijn moeilijke vragen om te beantwoorden – ook voor volwassenen – des te belangrijker is het om er een goed antwoord op te krijgen.”

Goede gesprekken

“Een talentenscan helpt de persoonlijke kwaliteiten en interessegebieden van leerlingen in kaart te brengen en ook de mogelijkheden die een leerling heeft om daadwerkelijk iets met die interessegebieden te doen”, vertelt Van de Weijer. “Daarbij maakt de uitkomst van de scan een gesprek mogelijk tussen kind, ouder en school. Dat helpt het kind om zijn wensen of problemen duidelijk te maken aan de ouders en aan ons.”

“We hebben van daaruit ook besloten om geen traditionele rapportgesprekken meer te voeren”, zegt Adema. “In plaats daarvan voeren we het gesprek met de kinderen. In dat gesprek staat voor het kind centraal ‘wie ben ik’, ‘hoe ben ik’, en ‘waar wil ik aan werken’. Ouders zitten daar bij maar het kind heeft het woord, zelfs de 4-jarigen.”

Een talentenscan helpt het kind zijn wensen of ondersteuningsbehoeften te formuleren.

Zienswijze van het kind

“Dat sluit heel erg aan op de manier waarop we met de talentenscan al jarenlang het gesprek voeren. Het kind vult de vragenlijsten in en wat daar uitkomt, is hun eigen zienswijze. Vervolgens gaat de leerkracht in het bijzijn van de ouders daarover met het kind in gesprek. We nemen de scan  af in het begin van groep 7. Dus daarna hebben we nog anderhalf jaar om te kijken hoe de uitkomsten aansluiten bij de mogelijkheden van het kind voor het voortgezet onderwijs.”

“Je merkt daarbij dat het iets los maakt bij kinderen”, voegt Van de Weijer toe. “Ze zijn altijd erg benieuwd naar de uitslag. Voor ons is het daarbij vooral interessant om te kijken naar de dingen die niet overeenkomen met onze waarneming of met de ervaring van het kind. Dan moeten we gaan kijken hoe het komt dat de scan afwijkt. Dat zijn vaak de beste aanknopingspunten om een gesprek mee te starten.”

Thuissituatie

“Zo komt het wel eens voor dat de scan aangeeft dat het kind weinig steun ervaart vanuit thuis”, gaat Van de Weijer verder. “Dan komt in gesprek naar boven dat er niet zozeer weinig steun is vanuit huis maar juist te veel waardoor het als negatief ervaren wordt.”

“De scan ondersteunt het gesprek tussen kind, school en ouder”, zegt Adema. “Je hebt echt iets om over te praten, een kapstok om het gesprek aan om te hangen. Voor leerkrachten is het ook heel prettig om in gesprek met ouders een document te hebben waarin bepaalde zaken inzichtelijk worden gemaakt, het vergemakkelijkt de communicatie met ouders.”

Kinderen maken de talentenscan vooral voor zichzelf, er zijn geen goede of foute antwoorden.

Optimaal resultaat

Om het beste resultaat uit de talentenscan te halen, zijn er wel bepaalde voorbereidingen nodig volgens Van de Weijer. “We beginnen met een presentatie waarin we vooruitlopen op het soort vragen dat leerlingen kunnen verwachten. Dat helpt leerlingen om te focussen op de vragenlijst. Daarbij vinden we het belangrijk om er geen druk op te leggen. Er zijn geen goede of foute antwoorden. Ze doen het vooral voor zichzelf.”

“Daarbij zijn de bijbehorende trainingen van belang”, vervolgt Van de Weijer. “Die helpen leraren met het interpreteren van de uitslagen van de test. Daarmee leren leraren dus welke conclusies ze wel en niet kunnen trekken uit bepaalde resultaten. ”

Voortgezet onderwijs

“Dat stelt onze collega’s ook in staat om goed aan te geven welke mogelijkheden er zijn voor het voortgezet onderwijs”, zegt Van de Weijer. “Zodat de leerlingen ook na het primair onderwijs terecht komen op een plek waar ze zichzelf weer verder kunnen ontwikkelen.”

“Natuurlijk is het belangrijk om te zien waar het kind is op het vlak van rekenen of begrijpend lezen”, besluit Adema. “Maar het is van even groot belang om te weten waar de interesses van het kind liggen en hoe hij of zij in elkaar zit”, besluit Adema. “In dat opzicht voegt breder kijken naar talenten van leerlingen echt iets toe.”


Erik Adema en Nicole van de Weijer

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Gerelateerd

Gratis webinar
Mijn school kiest voor mijn talent
Mijn school kiest voor mijn talent
Elk kind & elke leraar laten schitteren!
Wij-leren.nl Academie 
Professionalisering
Cursussen, congressen en opleidingen
Cursussen, congressen en opleidingen
Gemiddeld beoordelen deelnemers ons met een 8,4
Medilex Onderwijs 
Kindgesprekken
Kindgesprekken: zonder relatie geen prestatie.
Albert de Boer
Zelfvertrouwen
Vertrouwen en zelfvertrouwen als kwaliteiten van ontwikkeling en leren.
Luc Stevens
Motivatie
Motivatie - intrinsieke en extrinsieke motivatie
Machiel Karels
Kind is eigenaar van zijn ontwikkeling
Het kind is eigenaar van zijn ontwikkeling en is daarvoor competent
Luc Stevens
Talentontwikkeling op school
Wat doen we met talenten in kunst en cultuur?
René Leverink
Vragen stellen
Leerlingen zelf vragen laten stellen
Dolf Janson
Intrinsieke motivatie
Hoe help je leerlingen om gemotiveerd te raken? - 10 praktische inzichten voor onderwijsprofessionals
Yvonne van Sark
Zelf gereguleerd leren
Hoe laat je intrinsieke motivatie groeien?
Dirk van der Wulp
Excellentie bevorderen
Iedereen kan ergens heel goed in worden
Yvonne van Sark
Techniek attitude
Talent en talentontwikkeling van en door leraren en scholen
Hanno van Keulen
Autonomie en motivatie
Meer motivatie door meer autonomie
Dirk van der Wulp
Kindgesprek in een leercultuur
Leertaal en leercultuur bevorderen door het inzetten van kindgesprekken
Martine Blonk - Meulenkamp
Klassen en kansen
Klassen en kansen, wat te doen aan kansenongelijkheid?
Peter de Vries
Kansenongelijkheid in het onderwijs
Aan de slag met kansenongelijkheid in het onderwijs
Jaap Versfelt
Eigenaarschap van leren - vijf tips
Eigenaarschap van het leren - 5 tips om hier beter op te oriënteren
Michel Verdoorn
Hoe ga jij aan de slag met talent op school?
Word jij ook een kindertalentenfluisteraar?
Luk Dewulf
Hoe ga jij aan de slag met talent op school?
Word jij ook een kindertalentenfluisteraar?
Luk Dewulf
10 vragen over autonomie
10 vragen over autonomie
Machiel Karels
Het overschatte hoofd
Het overschatte hoofd
Jellie de Jong
In zeven stappen naar zinvol leren
In 7 stappen naar zinvol leren
Marleen Legemaat
Luister je wel naar mij?
Luister je wel naar mij? - Tips voor gespreksvoering met kinderen
Arja Kerpel
Talent binnenstebuiten
Talent binnenstebuiten - Daag jongeren uit met hun talenten aan de slag te gaan
Helèn de Jong
Mijn school kiest voor mijn talent
Mijn school kiest voor mijn talent
Machiel Karels


Inschrijven nieuwsbrief

Inschrijven nieuwsbrief



Inschrijven nieuwsbrief

Zelfregulatie in een video van één minuut uitgelegd
Zelfregulatie in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Maarten van Buuren over autonomie en zelfsturing volgens Spinoza
Maarten van Buuren over autonomie en zelfsturing volgens Spinoza
redactie
Omix Webtalks met Remco Claassen - Ikologie in het onderwijs
Omix Webtalks met Remco Claassen - Ikologie in het onderwijs
redactie
Motivatie in een video van één minuut uitgelegd
Motivatie in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Hoe is de mens geworden wie hij is? Tjipcast 006
Hoe is de mens geworden wie hij is? Tjipcast 006
redactie
Psychologische basisbehoeften in een video van één minuut uitgelegd
Psychologische basisbehoeften in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Talentontwikkeling in een video van één minuut uitgelegd
Talentontwikkeling in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Hoeveel eigenaarschap kunnen professionals aan? Tjipcast 0012
Hoeveel eigenaarschap kunnen professionals aan? Tjipcast 0012
redactie
Is het tijd om ons onderwijs anders vorm te geven? Tjipcast 011
Is het tijd om ons onderwijs anders vorm te geven? Tjipcast 011
redactie
Het belang van autonomie en zelfsturing: Tjipcast 002
Het belang van autonomie en zelfsturing: Tjipcast 002
redactie
[extra-breed-algemeen-kolom2]



autonomie
bildung
extrinsieke motivatie
intrinsieke motivatie
kindgesprekken
motivatie
persoonlijke ontwikkeling
psychologische basisbehoeften
pygmalio effect
talentontwikkeling

 

Mis geen bijdragen

Inschrijven nieuwsbrief

Volg wij-leren.nl

Volg ons op LinkedIn Volg ons op twitter Volg ons op facebook Volg ons op instagram Volg ons op pinterest