De rol van activiteiten en leerkrachten in de ontwikkeling van lleuters

Geplaatst op 13 juli 2024

Kleuters bevinden zich in een cruciale fase van hun ontwikkeling waarin zij essentiële vaardigheden opdoen die hun toekomstige leerprestaties en sociale interacties sterk beïnvloeden. Activiteiten die in de kleuterklas worden aangeboden, spelen hierbij een belangrijke rol. Bovendien is de rol van de leerkracht van onschatbare waarde in het begeleiden en ondersteunen van deze jonge kinderen. In dit artikel wordt ingegaan op de verschillende soorten activiteiten die gunstig zijn voor de ontwikkeling van kleuters en hoe leerkrachten deze activiteiten kunnen inzetten om de vaardigheden van kleuters te bevorderen.

Het Belang van Spelenderwijs Leren

Spel is de natuurlijke manier waarop kleuters leren. Door middel van spel ontdekken kinderen de wereld om hen heen, ontwikkelen ze cognitieve en motorische vaardigheden, en leren ze sociale regels en interacties. Het is daarom belangrijk dat leerkrachten een omgeving creëren waarin kinderen vrij kunnen spelen en tegelijkertijd gestimuleerd worden om nieuwe dingen te ontdekken.

Constructief Spel

Constructief spel, zoals bouwen met blokken of zandkastelen maken, helpt kleuters bij het ontwikkelen van hun ruimtelijk inzicht en probleemoplossend vermogen. Leerkrachten kunnen dit soort spel bevorderen door verschillende materialen aan te bieden en kinderen te stimuleren om creatief te zijn en samen te werken.

Fantasiespel

Fantasiespel, waarbij kinderen doen alsof ze in een andere rol zitten (bijvoorbeeld als dokter of winkelier), draagt bij aan hun taalontwikkeling en sociale vaardigheden. Leerkrachten kunnen dit soort spel ondersteunen door verkleedkleren, poppen en andere rekwisieten aan te bieden, en door mee te spelen om taalgebruik en sociale interacties te modelleren.

Beweging en Lichamelijke Activiteit

Lichamelijke activiteiten zijn essentieel voor de motorische ontwikkeling van kleuters. Dit omvat zowel fijne motoriek (bijvoorbeeld knippen en tekenen) als grove motoriek (bijvoorbeeld rennen en springen). Leerkrachten kunnen een verscheidenheid aan fysieke activiteiten aanbieden, zoals gymles, dansen, en buiten spelen, om de motorische vaardigheden van kinderen te bevorderen.

Het Bevorderen van Sociale en Emotionele Vaardigheden

Naast cognitieve en motorische ontwikkeling is de sociaal-emotionele ontwikkeling van kleuters van groot belang. In de kleuterklas leren kinderen hoe ze met anderen moeten omgaan, hoe ze hun emoties kunnen uiten en reguleren, en hoe ze deel kunnen uitmaken van een groep.

Samenwerkingsvaardigheden

Leerkrachten kunnen samenwerkingsvaardigheden bevorderen door activiteiten aan te bieden die teamwerk vereisen, zoals groepsprojecten of spelletjes waarbij kinderen moeten samenwerken om een doel te bereiken. Dit helpt kinderen niet alleen bij het ontwikkelen van sociale vaardigheden, maar ook bij het leren omgaan met verschillende perspectieven en het oplossen van conflicten.

Emotieregulatie

Het vermogen om emoties te reguleren is een belangrijke vaardigheid die kleuters moeten leren. Leerkrachten kunnen dit ondersteunen door kinderen te helpen hun gevoelens te herkennen en te benoemen, en door strategieën aan te bieden om met sterke emoties om te gaan. Dit kan door middel van gesprekken, verhalen, en rollenspellen waarin emoties een rol spelen.

De Ondersteunende Rol van Leerkrachten

Leerkrachten spelen een cruciale rol in de ontwikkeling van kleuters. Hun interacties met de kinderen, de omgeving die ze creëren, en de activiteiten die ze aanbieden, hebben allemaal een grote invloed op hoe kinderen leren en groeien.

Observatie en Aanpassing

Een belangrijke taak van de leerkracht is het observeren van de kinderen om hun behoeften en interesses te begrijpen. Door goed te observeren kunnen leerkrachten activiteiten aanpassen en differentiëren om ervoor te zorgen dat alle kinderen worden uitgedaagd en ondersteund op hun eigen niveau.

Interactieve Instructie

Leerkrachten moeten interactief en responsief zijn in hun instructie. Dit betekent dat ze niet alleen lesgeven, maar ook actief deelnemen aan het spel en de activiteiten van de kinderen. Door vragen te stellen, suggesties te doen en betrokken te zijn bij het spel, kunnen leerkrachten het leren verdiepen en verrijken.

Creëren van een Veilige en Stimulerende Omgeving

Een veilige en stimulerende leeromgeving is essentieel voor de ontwikkeling van kleuters. Dit betekent niet alleen een fysieke ruimte die veilig en uitnodigend is, maar ook een emotionele omgeving waarin kinderen zich gewaardeerd en gerespecteerd voelen. Leerkrachten moeten een cultuur van vriendelijkheid en respect bevorderen, en duidelijk grenzen stellen om een gevoel van veiligheid en voorspelbaarheid te bieden.

Het Betrekken van Ouders en Verzorgers

Ouders en verzorgers spelen een belangrijke rol in de ontwikkeling van hun kinderen, en hun betrokkenheid kan de effectiviteit van het onderwijsprogramma vergroten. Leerkrachten kunnen ouders betrekken door regelmatig te communiceren over de voortgang en activiteiten van hun kind, en door ouders te betrekken bij schoolactiviteiten en evenementen.

Communicatie en Samenwerking

Regelmatige communicatie tussen leerkrachten en ouders is essentieel. Dit kan via ouderavonden, nieuwsbrieven, of informele gesprekken bij het ophalen en brengen van de kinderen. Door een goede relatie met de ouders op te bouwen, kunnen leerkrachten een beter begrip krijgen van de thuissituatie van het kind en hun onderwijsaanpak daarop afstemmen.

Ouderparticipatie

Ouders kunnen actief worden betrokken bij het schoolleven door deel te nemen aan activiteiten, excursies, of door hun expertise te delen in de klas. Dit kan niet alleen de leerervaring van de kinderen verrijken, maar ook de band tussen school en thuis versterken.

Conclusie

De ontwikkeling van kleuters wordt sterk beïnvloed door de activiteiten die in de klas worden aangeboden en de rol die leerkrachten spelen in hun dagelijkse interacties. Door een breed scala aan spel- en leeractiviteiten aan te bieden, een veilige en stimulerende omgeving te creëren, en actief samen te werken met ouders, kunnen leerkrachten de cognitieve, motorische, sociale en emotionele ontwikkeling van kleuters optimaal ondersteunen. Het doel is om een basis te leggen waarop kinderen kunnen voortbouwen gedurende hun verdere schoolcarrière en daarbuiten.

Geraadpleegde bronnen

Anderson, S.J.,(2002). He’s Watching! The Importance of the Onlooker Stage of Play. Young Children. 57 (6), p. 58
Barbu, S., Cabanes, G. & Le Maner-Idrissi, G. (2011). Boys and Girls on the Playground: Sex Differences in Social development Are Not Stable across Early Childhood. PLoS ONE 6,(1), beschikbaar via Plosone
Clarke, A. M., Hussein, Y., Morreale, S., Field, C. A., & Barry, M. M. (2015). What works in enhancing social and emotional skills development during childhood and adolescence? A review of the evidence on the effectiveness of school-based and out-of-school programmes in the UK. WHO Collaborating Centre for Health Promotion Research, National University of Ireland Galway.
Coplan, R. J., Gavinski-Molina, M., Lagacé-Séguin, D. G., & Wichmann, C. (2001). When girls versus boys play alone: non-social play and adjustment in kindergarten. Developmental Psychology, 37, 464- 474.
Coplan, R. J., Prakash, K., O’Neil, K., & Armer, M. (2004). Do you “want” to play? Distinguishing between conflicted shyness and social disinterest in early childhood. Developmental Psychology, 40, 244-258.
De Jonge, M.V. (2009) ‘Spreekt voor zich’
Kagan, J (2003). Early childhood predictors of adult anxiety disorders. Biological Psychiatry, 46, 1536-1541.
Kristensen, H. (2002). Selective mutisme and comorbidity with developmental disor- der/delay, anxiety disorder and elimination disorder. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 39, 2, 249-256.
Lawrence, D.L. (2013). Classroom Management. In: Gilford, S.W. (ed.) Learning from Head Start: a teacher’s guide to school readiness. Plymouth: Rowman & Littlefield Education
Lieshout, T. van (2009). Pedagogische adviezen voor speciale kinderen. Houten: Bohn Stafleu van Loghum
Nigg, J. T. (2006). Temperament and developmental psychology. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 47, 395–422.
Orlemans, J. W. G. (1990). Inleiding tot de gedragstherapie. Deventer: Van Loghum Slaterus.
Rimm-Kaufman, S. E., Early, D. M., Cox, M. J., Saluja, G., Pianta, R. C., Bradley, R. H., & Payne, C. (2002). Early behavioral attributes and teachers’ sensitivity as predictors of competent behavior in the kindergarten classroom. Applied Developmental Psychology, 23, 451-470.
Robinson, C.C., Anderson, G.T., Porter, C.L., Hart, C.H., Wouden-Miller, M. (2003). Sequential transition of preschoolers’social interactions during child-initiated play: Is parallel-aware play a bidirectional bridge to others play states? Early Childhood Research Quarterly, 18, (1), 3-21.
Pfeifer, M., Goldsmith, H. H., Davidson, R. J. & Rickman, M. (2002). Continuity and change in inhibited and uninhibited children. Child Development, 73, 1474-1485.
Schwartz, C. E., Wright, C. I., Shin, L. M., Kagan, J., & Rauch, S. L. (2003). Inhibited and uninhibited children “grown up”: Adult amygdalar response to novelty. Science, 300, 1952-1953.
Shipon-Blum, E. (2011). Gedownload op Selectivemutismcenter (20 oktober 2020).
Spinrad, T. L., Eisenberg, N., Harris, E., Hanish, L., Fabes, R. A., Kupanoff, K., … Holmes, J. (2004). The relation of children’s everyday non-social peer play behaviour to their emotionality, regulation, and social functioning. Developmental Psychology, 40, 67-80.
Vliek, L., Overbeek, G., & Orobio de Castro, B. (2015). "I want to behave prosocially and I can choose to do so": Effectiveness of TIGER (Kanjertraining) in 8- to 11-years-olds. European Journal of Developmental Psychology, 11(1), 77-89.