Rankinglijst scores eindtoets verwerpelijk

Machiel Karels

Directeur Wij-leren.nl | onderwijsadviseur bij Wij-leren.nl

Geplaatst op 21 december 2017

Publicatie resultaten eindtoets leidt af van de werkelijkheid

Met het publiceren van eindtoetsresultaten op rankinglijsten creëer je schijninformatie, doe je scholen tekort, misbruik je middelen en stimuleer je een eenzijdige focus op harde cijfers.

Als je van elk autotype de maximumsnelheid registreert en er een ranglijst van publiceert, begrijpt iedereen dat je het dan maar over een zeer beperkt deel van de autokwaliteit hebt.

Op de een of andere manier werkt dat bij het publiceren van toetsscores van scholen toch anders. Dan wordt aan zo’n getal vaak veel waarde gehecht en wordt er al snel gesproken over goede en slechte scholen.

Totaalbeeld belangrijk

Terecht dat scholen hiertegen in verzet komen. Je kunt de kwaliteit van een school pas goed beoordelen als je een totaalbeeld hebt. Een totaalbeeld is een overzicht van de kwaliteitsaspecten met hun onderlinge samenhang. Een totaalgemiddelde van de eindtoetsgegevens in één getal is dan precies niet wat je hebben moet.

Als je met schooldirecteuren spreekt, is vrijwel iedereen een voorstander van transparantie over de kwaliteit van de school. Maar dan moet er wel een totaalbeeld gegeven worden en niet een getalsmatig deelaspect wat schijninformatie geeft. Een dergelijk getal bevordert daarnaast de eenzijdige focus op gemakkelijk meetbare resultaten, terwijl daar de scholen maar zeer ten dele voor bedoeld zijn.

"Onderwijskwaliteit moet je beoordelen op een totaalbeeld en niet op een getalsmatig deelaspect wat schijninformatie geeft."

Oneigenlijk gebruik

Daarbij komt dat de eindtoets bedoeld is voor het onderbouwen van de schoolkeuze van de leerling. Publicatie van deze informatie als kwaliteitsaspect is dus oneigenlijk gebruik van deze toets en is alleen al om die reden afkeurenswaardig.

Vervolgens is het zo dat afwijkende resultaten van enkele leerlingen een verschuiving van honderden posities op de ranglijst tot gevolg kunnen hebben, geeft Cito in een verklaring aan. Dit is uiterst frustrerend voor scholen en de verleiding van overtrokken aandacht voor het oefenen van de toets wordt daarmee alleen maar groter.

Als je als scholenveld meer transparantie wilt in het beoordelen van de kwaliteit van scholen, moet daar een onafhankelijke organisatie over gaan. En dan moet er in overleg met de scholen een totaalbeeld geboden worden. Een dergelijk initiatief moet niet op ad-hoc-basis van een TV-zender komen. Een initiatief als Vensters voor Verantwoording PO is zo'n platform waarop de kwaliteit van scholen inzichtelijk wordt.

"â€‹De eindtoets is bedoeld voor het onderbouwen van de schoolkeuze, niet voor het meten van de onderwijskwaliteit."

Schoolprofiel en kernwaarden

Als scholen met elkaar vergeleken worden, bijvoorbeeld op een onafhankelijk platform, moeten de harde cijfers ingebed zijn in het totaalbeeld van de school. Er moet minimaal ruimte zijn voor informatie over vragen als: “waar staat de school voor?”, “op welke doelgroep richt de school zich?” “welke kernwaarden vindt de school belangrijk?” “welke doelstellingen hanteert de school?”, “Hoe werkt de school aan de doelstellingen?”. En zo is er nog veel meer te bedenken.

Om weer bij het beeld van de auto terug te komen: U heeft er niets aan als de autokeuring bestaat uit het controleren of de auto z’n maximumsnelheid nog haalt. Want hoe zit het met bijvoorbeeld de remmen? Je hebt pas een veilig gevoel als er een totaaloverzicht middels een APK-standaard wordt gegeven. Het RTL-initiatief van een rankingslijst lijkt dus sympathiek, maar de ouders die een goede school zoeken, zijn er niet mee geholpen. Een platgeslagen eindcijfer zegt weinig over de toegevoegde waarde die een school gedurende acht jaar heeft geleverd.

Daarom moet er niet voor publicatie van eindtoetsscores middels ranglijsten gekozen worden, maar er moet gebruik gemaakt worden van een evenwichtig en onafhankelijk platform waar de kwaliteitsaspecten in onderlinge samenhang gepresenteerd worden.

"Een platgeslagen eindcijfer zegt weinig over de toegevoegde waarde die een school gedurende acht jaar heeft geleverd."

P.S.

Wat de publicatie van ranglijsten van toetsscores een beetje een vreemd smaakje geeft, is het volgende: RTL heeft een 20% belang in Squla, een programma om leerstof te oefenen met behulp van Cito toetsvragen. Zie http://www.emerce.nl/nieuws/rtl-ventures-neemt-belang-squla

Met de ene hand de scholen angst aanjagen en met de andere hand geld incasseren om ze voor toetsen te laten oefenen. Zie ook: Rankinglijst scholen is perverse prikkel in het onderwijs.

Verder kijken

Vensters.nl is een project waarbij cijfermatige informatie over scholen voor primair en voortgezet onderwijs verzameld wordt in één systeem. Het gaat dan bijvoorbeeld om gegevens op het gebied van onderwijsopbrengsten, leerlingenpopulatie, financiën en personeel. Kijk voor meer informatie op Vensters.nl.
Thijs Bol, universitair docent in de sociologie aan de Universiteit van Amsterdam, onderzocht de door Dronkers en RTL gebruikte methode en schreef het artikel "De methodologische tekortkomingen van de CITO-lijst van RTL".
De reactie van Dronkers op de kritiek van wetenschappers: De taak van wetenschappers bij het vaststellen van de kwaliteit van scholen.
Dick van der Wateren, mede-auteur van "Het Alternatief", geeft aan: Toegevoegde waarde meten is nog lang niet van de baan.

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!