Veel gestelde vragen over de verplichte eindtoets, gevolgen voor po / vo

Gerdineke van Silfhout

Curriculumontwikkelaar Taal bij SLO

Geplaatst op 1 juni 2015

Eindtoets kiezen

Vanaf dit schooljaar is een eindtoets voor alle leerlingen van groep acht in het reguliere basisonderwijs verplicht. Basisscholen kunnen voor het eerst zelf kiezen welke eindtoets ze gaan gebruiken: de centrale eindtoets van het College voor Toetsen en Examens, de IEP Eindtoets van Bureau ICE of Route 8 van A-VISION .

Het resultaat van de eindtoets laat zien in welke mate leerlingen taal- en rekenvaardigheid beheersen. Ook toont de eindtoets aan welk type vervolgonderwijs bij een leerling past. Bij taal gaan de vragen over de onderdelen lezen en taalverzorging, bij rekenen over de onderdelen getallen, verhoudingen, meten en meetkunde en verbanden.

Aan de hand van een aantal veel gestelde vragen belichten we in dit artikel de gevolgen van deze veranderingen voor het onderwijs in groep 8, het schooladvies en de overgang naar het voortgezet onderwijs.

Gevolgen voor het basisonderwijs

1. Wat is de meerwaarde van de verplichte eindtoets nu deze pas in april/mei wordt afgenomen en het schooladvies leidend is voor de toelating tot het voortgezet onderwijs?

Doordat de eindtoets later in het schooljaar wordt afgenomen, kunnen scholen de onderwijstijd in groep 8 zo goed mogelijk benutten. Leerlingen hebben meer tijd om te werken aan het versterken van hun vaardigheden en te laten zien wat ze beheersen. Daarnaast kunnen de meest recente gegevens over het taal- en rekenniveau van leerlingen naar het VO worden gecommuniceerd. Zo sluiten basisonderwijs en voortgezet onderwijs goed op elkaar aan.

Bovendien staat het schooladvies – dat eerder in het schooljaar wordt gegeven – centraal bij de toelating tot het voortgezet onderwijs. De eindtoets is dus niet overbodig, het is een tweede, schoolonafhankelijk advies en de resultaten ervan kunnen het schooladvies positief beïnvloeden.

De basisschool kan de resultaten van de eindtoets gebruiken als reflectie op eigen onderwijs, terwijl de VO-school een goed beeld krijgt van de startpositie van de leerlingen. Dat maakt een toets aan het begin van de brugklas overbodig, wat de toetsdruk voor leerlingen vermindert.

2. Wat gebeurt er als de score op de eindtoets afwijkt van het schooladvies?

Als de score van de eindtoets lager is dan het schooladvies dan mag de school het schooladvies niet aanpassen. Een lagere toetsuitslag heeft dus geen invloed op het schooladvies.

Als het toetsadvies hoger is dan het schooladvies, dan is de basisschool verplicht om het schooladvies te heroverwegen. De regel is dat een toetsadvies dat een half schooltype hoger is dan het schooladvies telt al als een hoger advies. Bijvoorbeeld: een leerling krijgt als toetsadvies vmbo-bb/kb. Dat is hoger dan het schooladvies vmbo-bb. De basisschool moet in dit geval het schooladvies heroverwegen. Dit betekent echter niet dat de school verplicht is het schooladvies daadwerkelijk bij te stellen.

Een heroverweging betekent in ieder geval dat de school goed naar de onderbouwing van het schooladvies kijkt en een weloverwogen afweging maakt welk advies het beste is voor de leerling. De school moet bij deze afweging de ouders van de leerling betrekken.

Gevolgen voor het voortgezet onderwijs

1. Waarop baseert een VO-school de toelating van een leerling tot het voortgezet onderwijs?

De VO-school baseert de toelating van leerlingen op het schooladvies van de basisschool. Dit advies wordt voor 1 maart gegeven en is leidend voor toelating. In overleg tussen basis- en voortgezet onderwijs in de regio kunnen afspraken gemaakt worden over de totstandkoming van het basisschooladvies.

De VO-school mag een leerling niet toelaten op basis van alleen een eindtoetsscore. De resultaten van de eindtoets fungeren namelijk als tweede, onafhankelijk gegeven. De toetsuitslag kan alleen leiden tot positieve bijstelling van het schooladvies, een lagere toetsscore heeft geen invloed op het schooladvies.

De VO-school mag echter niet voorbijgaan aan de uitslag van de eindtoets. De basisschool informeert de VO-school over de uitslag van de eindtoets. Wanneer de basisschool haar schooladvies op basis van de uitslag van de eindtoets moet heroverwegen, wordt de uitkomst hierover ook gedeeld met de VO-school. Als de heroverweging leidt tot een hoger schooladvies, dan geeft dit de leerling alsnog recht op toelating tot het in het bijgestelde advies aangegeven schooltype.

2. Maakt de latere afname van de eindtoets een 0-meting in het voortgezet onderwijs overbodig?

In principe wel. Door de afname van de eindtoets in april/mei hebben VO-scholen recente informatie over het taal- en rekenniveau van de groep-8-leerlingen. Dat maakt een toets aan het begin van de brugklas overbodig.

Verder mag de VO-school naast het schooladvies en de toetsuitslag geen extra gegevens eisen van de basisschool, zoals een IQ-test of toetsen van het leerlingvolgsysteem. Ook mag de VO-school geen extra toetsen afnemen. Een uitzondering vormen scholen met een specifiek profiel. Zij mogen alleen de kennis en vaardigheden extra toetsen die relevant zijn voor het betreffende schoolprofiel, zoals Engelse taalvaardigheid door een tweetalige school.

3. Wat gebeurt er als een leerling na heroverweging een bijgesteld schooladvies krijgt, maar de leerling het bijgesteld schooladvies niet waarmaakt?

Niets. Als een leerling het schooladvies niet waarmaakt, heeft dit geen nadelige gevolgen voor het rendement in de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Het oorspronkelijke schooladvies van de basisschool is richtinggevend.

4. Wat gebeurt er als een leerling na heroverweging een bijgesteld schooladvies krijgt, maar de VO-school geen plaats meer heeft in die schoolsoort?

Als de schoolsoort wel wordt aangeboden maar er geen plaats meer is voor de leerling, kan de VO-school niet worden gehouden aan het toelaten van de leerling tot de betreffende schoolsoort. De ouders van de leerling moeten in dat geval zelf een andere school uitzoeken waar nog wel plaats is voor de leerling in de betreffende schoolsoort.

Als de leerling extra ondersteuningsbehoefte nodig heeft, dan geldt de zorgplicht passend onderwijs. De leerling was immers al toegelaten. De VO-school helpt hem of haar dan bij het vinden van een passende plek (op het juiste niveau).
Op onderstaande sites vindt u meer informatie over de verschillende eindtoetsen:
-   de Centrale eindtoets: https://www.centraleeindtoetspo.nl/
-   de IEP Eindtoets: http://www.toets.nl/iepeindtoets/
-   ROUTE 8: http://www.route8.nl/
Voor meer informatie over de veranderingen rondom de eindtoets kunt u terecht bij de auteur (email: gvsilfhout@bureau-ice.nl). Meer informatie vindt u ook op de website http://www.nieuweregelgevingovergangpo-vo.nl.

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!