Niet meedrinken in de keet

René Leverink

Onderwijsjournalist en tekstschrijver bij René Leverink Tekst

  

  Geplaatst op 1 juni 2015

Leerplankader voor een gezonde leefstijl

Vanuit de samenleving neemt de druk op het onderwijs toe om meer aandacht te besteden aan een gezonde leefstijl. Maar wat, hoe en wanneer? Om scholen te helpen bij het vormgeven aan onderwijs in gezonde leefstijl heeft SLO in opdracht van de Ministeries van OCW en VWS en samen met een groot aantal partners het Leerplankader Sport, bewegen en gezonde leefstijl ontwikkeld van 0 tot 24 jaar.

Kerndoelen

De kerndoelen zijn bepaald niet uitvoerig als het gaat om het aanleren van een gezonde leefstijl. Kerndoel 34 van het leergebied Mens en Natuur luidt bijvoorbeeld: De leerling leert hoofdzaken te begrijpen van bouw en functie van het menselijk lichaam, verbanden te leggen met het bevorderen van lichamelijke en psychische gezondheid, en daarin een eigen verantwoordelijkheid te nemen.

Het leerplankader is volgens projectleider Berend Brouwer bedoeld als een voorbeeldmatige uitwerking van wat er met de kerndoelen bedoeld zou kunnen zijn:

“Gezondheid is een zeer breed begrip. Het gaat van ‘niet ziek zijn’ tot het algehele welbevinden. Uiteindelijk hebben we wat betreft de invulling besloten aan te sluiten bij de Gezonde School-aanpak. Deze ondersteunt scholen bij het structureel werken aan gezondheid op school. Daarbij gaat het erom dat leerlingen in staat zijn goed om te gaan met de kansen en risico’s die er zijn met betrekking tot een gezonde leefstijl.

In het leerplankader werken we met zeven thema’s: sociaal-emotionele ontwikkeling, bewegen en sport, fysieke veiligheid, genotmiddelen, persoonlijke verzorging, relaties en seksualiteit en voeding (zie kader). De doorlopende leerlijn in het leerplankader is erop gericht dat leerlingen aan het eind van het onderwijssysteem in staat zijn zelf verantwoorde beslissingen te nemen over hun leefstijl.

Daarvoor moeten ze zich van hun eigen opvattingen bewust zijn en beseffen door wie of wat hun gedrag medebepaald wordt. Het vraagt nogal wat van een jongere om weerstand te bieden aan de groepsdruk dat je "mee moet drinken in de zuipkeet.

Overzicht

Het leerplankader geeft aan welke onderwerpen voor welke leeftijdscategorie aan de orde zouden kunnen komen. Het is aan de scholen zelf om te bepalen hoe die thema’s in het onderwijsprogramma worden ingevlochten. Brouwer:

“De onderwerpen komen nu in het voortgezet onderwijs onder meer aan bod bij:

  • biologie;
  • maatschappijleer;
  • verzorging;
  • lichamelijke opvoeding;
  • in het leergebied mens en natuur;
  • in de mentorlessen.

Dat kan nogal onoverzichtelijk zijn; is het welduidelijk wie wat doet? Het leerplankader zorgt voor het overzicht op basis waarvan er afspraken gemaakt kunnen worden. Zo voorkom je doublures en hiaten. We zijn er bij het schrijven van het leerplankader ook niet van uitgegaan dat er meer tijd vrijgemaakt moet worden voor lessen gezond leven. Juist door afspraken te maken over het voorkomen van overlap zou je zelfs tijd kunnen besparen of meer kunnen doen in dezelfde tijd.”

Brouwer wil graag benadrukken dat het leerplankader geen verplichtend karakter heeft:

“Je moet het zien als een handreiking, een advies waar scholen, uitgevers van leermiddelen en andere betrokkenen gebruik van kunnen maken. Ze moeten niets. Er is ook geen sprake van toezicht van de inspectie of van verplichte referentieniveaus.”

Kies voor structuur

Wat zijn voor scholen beweegredenen om serieus werk te maken van het thema gezonde leefstijl? Brouwer:

“Jongeren met een gezonde leefstijl zijn weerbaarder, kunnen weerstand bieden aan de verleidingen die onze fysieke en sociale omgeving kent. Ze doen het vaak in alle opzichten beter, zowel privé als op school. Dat is voor de school ook goed. Daarom kiezen scholen voor een programma dat gericht is op een structurele, preventieve aanpak voor alle leerlingen, op basis van duidelijke leerdoelen per leeftijdsgroep.”

Gezonde School

Scholen die structureel en zichtbaar aandacht besteden aan het thema gezonde leefstijl, schromen uiteraard niet zich daarmee te profileren. Prima, vindt Brouwer:

“Er zijn nu al veel scholen die zich mogen afficheren als Gezonde School. De Gezonde School-aanpak, die voor ons zoals gezegd leidend is geweest bij de ontwikkeling van het leerplankader, gaat uit van wat de school al doet, en bouwt hierop verder. Dat kan specifieke problematiek op het terrein van fysieke gezondheid zijn, maar ook de wens om alles wat die school doet op het gebied van gezond leven in kaart te brengen en waar nodig verder te versterken.

Denk aan het aanbieden van gezonde producten in de kantine of het veiliger maken van de schoolomgeving. Een school die voldoet aan een aantal criteria, komt in aanmerking voor het Gezonde School-vignet. Maar je kunt als school natuurlijk ook zonder dat vignet uitdragen dat je een gezonde leefstijl hoog in het vaandel hebt en daar serieus en consistent aandacht aan besteedt. Het Leerplankader Sport, bewegen en gezonde leefstijl is bedoeld als richtsnoer daarvoor.”

Thema’s gezonde leefstijl

Het Leerplankader Sport, bewegen en gezonde leefstijl is gaat uit van zeven thema’s. Hieronder een korte omschrijving.:

Sociaal-emotionele ontwikkeling
Dit thema heeft betrekking op de verwerving door jongeren van de fundamentele levensvaardigheden die nodig zijn bij het ontwikkelen van een persoonlijke identiteit, het opbouwen van relaties met anderen en het omgaan met verwachtingen van hun omgeving.

De sociaal-emotionele ontwikkeling van jongeren is een belangrijke factor bij de uitwerking van de andere thema's in dit leerplankader. Immers, in alle thema's wordt een beroep gedaan op persoonlijke weerbaarheid, persoonlijke effectiviteit en zelfsturing van de individuele leerling in situaties waarin anderen ook invloed uitoefenen.

Voeding
Onderwijs zou moeten stimuleren dat dat jongeren kiezen voor een gezonder en duurzamer voedingspatroon. Het is van belang dat jongeren het verschil tussen gezond en minder gezond kennen en weten waar ons voedsel eigenlijk vandaan komt. Welke processen zijn nodig zijn om het te maken? Wat is een duurzame voedselproductie en hoe zit het met de kwaliteit van ons voedsel?

Bewegen en sport
Actief zijn is een belangrijk onderdeel van een gezonde leefstijl en draagt bij aan de kwaliteit van leven of gezondheid in de breedste zin van het woord. School kan op diverse manieren een bijdrage leveren aan het doen ontwikkelen en benutten van een actieve leefstijl. Vooral door jongeren goed te leren deelnemen aan bewegen en sport en hen te laten ervaren wat de meerwaarde daarvan kan zijn.

Persoonlijke verzorging
In dit thema is er aandacht voor het kennen en verzorgen van je lichaam, herkennen wat gezond en ongezond is, regels en gebruiken rond hygiëne toepassen, je huid, je gebit en je gehoor gezond houden, en hoe je presenteert op school, op je werk en tijdens stage-activiteiten.

Genotmiddelen
In het thema genotmiddelen is de standaard dat “Het niet normaal is om middelen te gebruiken”. Doel is het drinken van alcohol uit te stellen tot in elk geval 18 jaar en roken en drugsgebruik totaal te ontmoedigen. Dit door te wijzen op de effecten van genotsmiddelen op de gezondheid en factoren die invloed uitoefenen op de weerbaarheid.

Relaties en seksualiteit
Door jonge mensen van jongs af aan kennis, waarden, normen en vaardigheden bij te brengen, zijn ze beter in staat positieve relaties aan te gaan, te genieten van seksualiteit, zorg te dragen voor anticonceptie en gezinsplanning en verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen en andermans seksuele gezondheid.

Fysieke veiligheid
Onderwijs wil ervoor zorgen dat jongeren op een verantwoorde wijze leren omgaan met risico's, zonder te vervallen in risicomijdend gedrag. Leren betekent je mogelijkheden vergroten, onbekend terrein verkennen, risico's nemen. Risico's nemen hoort bij het leven, maar er zijn grenzen. 

 

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Gerelateerd

Passend Onderwijs
Meer inzicht in gedrag leerling met Aurecool.
Meer inzicht in gedrag leerling met Aurecool.
Aurecool ondersteunt jou bij begrijpen en bevorderen van de soc-emo ontwikkeling van elke leerling.
Aurecool 
Webinar
Burgerschap door sociale cohesie in de klas
Burgerschap door sociale cohesie in de klas
Webinar met Gert-Jan Veerman
Wij-leren.nl Academie 
Cursus
Autismecoach in het po
Autismecoach in het po
Coachen en begeleiden van leerlingen met autisme
Medilex Onderwijs 
Meer inzicht in gedrag leerling met Aurecool.Bureau Halt
8 vragen over bureau Halt
Miriam de Heer
Kinderrechter
7 vragen over de kinderrechter
Miriam de Heer
Spijbelen
Spijbelen? Communicatie is het sleutelwoord
Miriam de Heer
Ontwikkelend bewegen
Al springend leer je beter rekenen
Annemieke Top
Burgerschapsonderwijs
Burgerschap in de school
René Leverink
Counseling vervolggesprek
Leerling zoekt eigen oplossing: counseling vervolggesprek
Dirk van der Wulp
Wetenschapsoriëntatie
Wetenschapsoriëntatie vwo-breed alternatief voor ANW
René Leverink
Management en organisatie
Complete make-over voor Management & Organisatie als schoolvak
René Leverink
Schoolinterieur
Interieur en identiteit
René Leverink
Samenlevingsgerichte school
De Samenlevingsgerichte School
Peter de Vries
Inzicht in gevoelens
Sociale vaardigheden - inzicht in het eigen gevoelsleven
Machiel Karels
Weerbaar maken
Rol spelontwikkeling bij weerbaar maken zwakke leerlingen
Hans van Rijn
Preventie gedragsproblemen
Onderwijs en gedragsproblemen: Prioriteit voor preventie
Kees van Overveld
Morele groei Levinas (1)
Morele groei vanuit het kind zelf -1-
Hilde van Rossen
Morele groei Levinas (1)
Morele groei vanuit het kind zelf -1-
Hilde van Rossen
Hoe ouders en leraren helpen bij morele groei -2
Morele groei vanuit het kind zelf -2-
Hilde van Rossen
Puberbrein binnenstebuiten
Puberbrein binnenstebuiten
Helèn de Jong
Talent binnenstebuiten
Talent binnenstebuiten - Daag jongeren uit met hun talenten aan de slag te gaan
Helèn de Jong
Sociaal? Vaardig!
Sociaal? Vaardig! Het stimuleren van de sociaal-emotionele vaardigheden
Arja Kerpel
Executieve functies in de klas
Executieve functies in de klas - praktische gids voor leerkrachten
Arja Kerpel
Aanpak probleemjongeren
Aanpak probleemjongeren vraagt om brede samenwerking
Kees van Overveld
Cockpitdenken zonder handelingservaring
Aan de knoppen draaien
Jan Bransen


Inschrijven nieuwsbrief

Inschrijven nieuwsbrief



Inschrijven nieuwsbrief

Wat is tegenwoordig nog de waarde van kennis?
Wat is tegenwoordig nog de waarde van kennis?
redactie
Bestaat het menselijk kwaad? Klaas Rozemond
Bestaat het menselijk kwaad? Klaas Rozemond
redactie
[extra-breed-algemeen-kolom2]



agressie
burgerschapsvorming
facilitaire organisatie
gezonde schoolkantine
hangjongeren
jeugdcriminaliteit
kerndoelen
morele ontwikkeling
probleemjongeren
psychosociale ontwikkeling
sociaal-emotionele ontwikkeling
value based education
zelfbeeld

 

Mis geen bijdragen

Inschrijven nieuwsbrief

Volg wij-leren.nl

Volg ons op LinkedIn Volg ons op twitter Volg ons op facebook Volg ons op instagram Volg ons op pinterest