Effecten van stoeien op de ontwikkeling van leerlingen in het speciaal basisonderwijs

Stoeien op schoolpleinen is een alomtegenwoordig fenomeen dat zowel positieve als negatieve effecten kan hebben op de ontwikkeling van kinderen, vooral in het speciaal basisonderwijs (SBO). Het is een activiteit die kinderen in staat stelt om motorische vaardigheden te ontwikkelen, sociale interacties te verkennen en zelfs hun gedrag te reguleren. Echter, voor kwetsbare kinderen kan stoeien gemakkelijk omslaan in vechten en agressief gedrag, wat de noodzaak benadrukt van effectieve strategieën om deze activiteiten te begeleiden en te ondersteunen.

Definitie en onderscheid tussen stoeien en agressie

Voordat we ingaan op de effecten, is het belangrijk om het onderscheid te maken tussen stoeien en agressief gedrag. Stoeien wordt gekenmerkt door speelsheid, ontspanning en een coöperatieve houding tussen de deelnemers. Het is vrijwillig en draagt niet de intentie met zich mee om pijn te doen of schade aan te richten. In contrast hiermee omvat agressief gedrag de intentie om letsel toe te brengen, is het gespannen van aard en vaak in strijd met aanvaardbare gedragsnormen (Dierickx, 2017; Pellegrini, 1988).

Positieve effecten van stoeien

Motorische ontwikkeling

Een van de meest erkende voordelen van stoeien is de bijdrage aan de motorische ontwikkeling van kinderen. Door fysieke interacties zoals duwen, trekken en evenwichtsoefeningen leren kinderen hun lichaam beter kennen en ontwikkelen ze coördinatievaardigheden (Basinger, 2012).

Sociale ontwikkeling

Stoeien biedt ook kansen voor sociale ontwikkeling. Het bevordert sociale vaardigheden zoals samenwerking, het oplossen van conflicten, vertrouwen en het begrip van sociale regels (Pellegrini, 1995). Kinderen leren door stoeien hoe ze sociale interacties kunnen navigeren, wat cruciaal is voor hun emotionele en sociale groei.

Zelfregulatie

Voor sommige kinderen fungeert stoeien als een oefening in zelfregulatie. Ze leren omgaan met emoties zoals opwinding en frustratie binnen een gecontroleerde context, wat hen kan helpen om deze vaardigheden toe te passen in andere situaties (Paquette, 2004).

Cognitieve ontwikkeling

Stoeien biedt ook kansen voor cognitieve groei. Door de rollen die ze spelen en de scenario's die ze creëren, leren kinderen het onderscheid tussen fantasie en realiteit te herkennen, wat hun creatief denken stimuleert (Dierickx, 2017).

Risico's en negatieve effecten

Kwetsbare kinderen

Hoewel stoeien veel voordelen biedt, zijn de effecten niet uniform positief, vooral niet voor kwetsbare kinderen. Deze kinderen hebben vaak moeite met het interpreteren van speels gedrag, waardoor stoeien sneller kan escaleren naar agressief gedrag. Dit kan leiden tot isolatie, uitsluiting en verdere gedragsproblemen (Basinger, 2012).

Interventies en aanpak

Schoolbrede positieve gedragsondersteuning (PBS)

Een effectieve aanpak om de positieve effecten van stoeien te bevorderen en negatieve gedragingen te verminderen, is het implementeren van schoolbrede PBS-programma's. Deze programma's richten zich op het belonen van gewenst gedrag, het aanleren van sociale vaardigheden en het bieden van actieve supervisie tijdens speeltijden (Simonsen et al., 2007). Door een positieve schoolcultuur te bevorderen, kunnen scholen de incidentie van problematisch stoeien verminderen en de voordelen van speelse interacties vergroten.

Inzetten van judo en andere vechtsporten

Een alternatieve benadering is het aanbieden van gestructureerde vechtsporten zoals judo. Deze activiteiten combineren fysieke interactie met duidelijke regels voor respectvol gedrag, wat kan bijdragen aan zowel de sociale als de motorische ontwikkeling van leerlingen (Sterkowicz-Przybycień et al., 2014).

Conclusie

Stoeien op school heeft aantoonbare voordelen voor de ontwikkeling van kinderen, inclusief motorische, sociale, cognitieve en zelfregulerende vaardigheden. Echter, de implementatie ervan vereist zorgvuldige begeleiding en ondersteuning, vooral op scholen voor speciaal basisonderwijs waar kwetsbare kinderen vaak aanwezig zijn. Door gebruik te maken van schoolbrede PBS-programma's en het aanbieden van gestructureerde vechtsporten kunnen scholen de positieve aspecten van stoeien benutten en negatieve gedragingen effectief aanpakken.

Deze benaderingen helpen niet alleen bij het bevorderen van een gezonde speelomgeving, maar dragen ook bij aan de algehele ontwikkeling en welzijn van leerlingen in het speciaal basisonderwijs.