Didactische werkvormen

Wat zijn didactische werkvormen?

Een didactische werkvorm is een belangrijk onderdeel van de manier waarop de leerkracht de onderwijsleersituatie vormgeeft. Je hebt als leraar verschillende doelen met je les en middels de didactische werkvormen streef je ernaar om die doelen te bereiken.
 
Daarbij is het belangrijk om te bedenken dat elke didactische keuze een pedagogische consequentie heeft. Dit betekent dat een didactische werkvorm nooit neutraal is, maar altijd bij-effecten heeft.

Voorbeeld: Kies je voor een cooperatieve werkvorm, dan leren de leerlingen niet alleen de didactische doelen, maar oefenen zij ook samenwerkingsvormen.
Nog een voorbeeld: Kies je voor een leraargestuurde instructie gevolgd door een individuele schrijfopdracht, dan leren de leerlingen luisteren en volgzaamheid, maar geen specifieke andere pedagogische doelen.
 
Het gaat er dus om dat je goed overweegt welke pedagogische en didactische doelen je met je les wilt bereiken. Op basis van die doelen kies je de juiste didactische werkvorm.

Welke didactische werkvormen zijn er en hoe kan ik die het beste inzetten?

Didactische werkvormen zijn in te delen in verschillende groepen, zoals:
  • Instructievormen
  • Interactievormen
  • Discussievormen
  • Opdrachtvormen
  • Samenwerkingsvormen
  • Schrijfopdrachten
  • Spelvormen

Wat wordt bedoeld met werkvorm?

Werkvormen zijn de manieren die je gebruikt om de inhoud van de les te bespreken of de leerlingen er mee aan de slag te laten gaan. Werkvormen gaan dus niet over wat je wilt behandelen, maar hoe je dat gaat doen. Het kan gaan om een les, een overleg of een andere bijeenkomst. Voorbeelden van didactische werkvormen zijn: de vertelling, een interview, rollenspel of een brainstorm. 
 
De didactische werkvorm moet aansluiten bij het lesonderwerp en rekening houden met de verschillen tussen de leerlingen. Bij het kiezen voor een didactische werkvorm is het van belang om te letten op de beginsituatie, de groeperingsvorm en de leeractiviteit.
 
Bij het kiezen voor een didactische werkvorm is het belangrijk dat de leerkracht zich afvraagt welke vorm in deze situatie het meest geschikt is. Een rijke leeromgeving waarin de leerlingen actief leren vraagt om andere werkvormen dan een les met geleide interacties. Het is de kunst om de juiste werkvorm bij de juiste lesstof te kiezen. Dat maakt lessen boeiend en effectief.

Didactische werkvormenboek

Het didactische werkvormenboek biedt de (toekomstige) leraar een praktisch overzicht van bijna 250 didactisch onderbouwde werkvormen:

Er staat een uitgebreide samenvattende beschrijving van het didactische werkvormenboek op deze site.

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Laatst geactualiseerd op 19 september 2022

Gerelateerd

E-learning module
Wat zijn coöperatieve werkvormen?
Wat zijn coöperatieve werkvormen?
Doorloop deze gratis module over coöperatieve werkvormen
Wij-leren.nl Academie 
Onderwijsboeken
Studeren met succes docenten
Studeren met succes docenten
Effectief leren en studeren kan aangeleerd worden.
Uitgeverij Ten Brink 
Cursus & Materiaal
Kennis & vaardigheden m.b.t. de meldcode
Kennis & vaardigheden m.b.t. de meldcode
Wil jij als leerkracht het verschil maken bij kinderen die thuis onveilig opgroeien? Kijk hoe Augeo daarbij helpt.
Augeo 
Lespakket
Veilig van A naar B met Streetwise Digitaal
Veilig van A naar B met Streetwise Digitaal
Probeer de nieuwe digitale leerlijn van de ANWB schooljaar 2023-2024 gratis uit. Meld je nu aan!
ANWB 
Congres
De hoek in!
De hoek in!
Doelgericht hoekenspel in groep 1 en 2
Medilex Onderwijs 
Lessenserie
Start met online lessen 'Weet wat je eet?'
Start met online lessen 'Weet wat je eet?'
Ga aan de slag met hét gratis online lespakket over gezond, veilig en duurzaam eten voor vo en mbo.
Voedingscentrum 
Scholing
Alle opleidingen en boeken in het onderwijs
Alle opleidingen en boeken in het onderwijs
Voor jouw persoonlijke ontwikkeling en werkplezier
oo.nl 
Kennis & vaardigheden m.b.t. de meldcodeLeeromgevingen
Leeromgevingen: rol leerkracht - didactische werkvormen - differentiatie.
Arja Kerpel
Kindgericht onderwijs
Van jaarklassensysteem naar kindgericht onderwijs.
Machiel Karels
Coöperatieve leerstrategieën
Coöperatieve leerstrategieën - Handboek coöperatief leren.
Machiel Karels
Werkvormen - Instructie
Didactische werkvormen - Instructievormen
Arja Kerpel
Werkvormen - Interactie
Didactische werkvormen - Interactievormen
Arja Kerpel
Coöperatief leren
Coöperatief leren: samenwerkend leren - principes - voordelen
Arja Kerpel
Differentiatie
Differentiatie - omgaan met verschillen tussen leerlingen
Arja Kerpel
Coöperatieve werkvormen
Coöperatieve werkvormen: 17 werkvormen voor groepen
Arja Kerpel
Team-based learning
Team-based Learning: best practice voor effectief en leuker leren!
Ilse Erich
Vier sleutels effectieve les (2)
De vier sleutels voor een effectieve les - deel 2
Theo Wildeboer
Sleutels effectieve les (1)
De vier sleutels voor een effectieve les - deel 1
Theo Wildeboer
Gepersonaliseerd onderwijs versus EDI
Is gepersonaliseerd onderwijs een tegenhanger van effectieve instructie?
Machiel Karels
Didaktiek van het beurten geven
Beurten geven in de klas: een krachtig didactisch middel
Sietske van der Wegen
Een andere grammatica-aanpak
Hoe nuttig zijn grammaticalessen?
Dolf Janson
persoonsvormen correct leren schrijven
Werkwoordspelling zonder ballast
Dolf Janson
Mythe van leerstijlen
Drie onderwijskundige mythes ontmaskerd
Wilfred Rubens
Manier van leren moet kloppen
De manier van leren moet kloppen: hoe je kennis vlot toegankelijk maakt
Dolf Janson
Pictoverhalen lezen
Pictoverhalen: op weg naar leessucces
Marcel Schmeier
Grip op leesbegrip
Beter toetsen en evalueren van lezen met begrip
Karin van de Mortel
Het vrije spel
Het vrije spel
Sieneke Goorhuis
Effectief onderwijs
De negen schakels van effectief onderwijs
Jos Cöp
Directe instructiemodel
Effectieve instructie met het Directe instructiemodel
Arja Kerpel
Taalles als taallab
De taalles als taallab. Op weg naar een uitdagende invulling van de taalles.
Dolf Janson
Leren van fouten
Van je eigen fouten leer je het meest?
Casper Hulshof
Activerende didactiek
Activerende didactiek en coachend leraargedrag
Machiel Karels
Evidence based instructiestrategieën: wat is het effect?
Instructiestrategieën die werken - maar voor wat? (1)
Dick van der Wateren
Teach like a Champion
Teach like a Champion - 62 technieken om leerlingen te laten excelleren
Arja Kerpel
Expliciete Directe Instructie
Expliciete Directe Instructie - Tips en technieken voor een goede les
Machiel Karels
Didactische werkvormen
Het didactische werkvormen boek
Arja Kerpel
Wijze lessen: twaalf bouwstenen voor effectieve didactiek
Wijze lessen: twaalf bouwstenen voor effectieve didactiek
Machiel Karels
Grej of the day - minilessen
Grej of the day onderbouw
Bertine van den Oever
Grej of the day - minilessen
Grej of the day onderbouw
Bertine van den Oever
Grej of the day - minilessen
Grej of the day onderbouw
Bertine van den Oever
Vinger opsteken
Vinger opsteken in de klas is niet verkeerd!
Michel Verdoorn
Cockpitdenken zonder handelingservaring
Aan de knoppen draaien
Jan Bransen


Inschrijven nieuwsbrief

Inschrijven nieuwsbrief



Inschrijven nieuwsbrief

Coöperatieve werkvormen in een video van één minuut uitgelegd
Coöperatieve werkvormen in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Coöperatief leren in een video van één minuut uitgelegd
Coöperatief leren in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Samenwerkingsvormen in een video van één minuut uitgelegd
Samenwerkingsvormen in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Samenwerkend leren in een video van één minuut uitgelegd
Samenwerkend leren in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Belonen gewenst gedrag blijvend effect op gedragsontwikkeling
Heeft belonen van gewenst gedrag een blijvend effect?
Effect van leesmethodes op leesvaardigheid
Welk effect hebben leesmethodes?
Klassenverkleining in het vo
Wat zijn effecten van klassenverkleining in het voortgezet onderwijs?
Hulpstappen bij het spellen
Welke hulpstap is voor leerlingen effectief bij het leren spellen?
Bewegend leren en spelling
Is bewegend leren effectief bij spelling?
Kleuters activiteiten vaardigheden leerkrachten
Kleuters die wel kunnen maar niet willen, hoe ga je daar mee om?
Kleuters combinatieklas gezamenlijke instructie
Kleuters in een combinatieklas: gezamenlijke instructie of apart?
Gebruik van instructievideo in primair onderwijs
Aan welke criteria voldoet een goede instructievideo?
Interactieve werkvormen in coronatijd digibete volwassenen
Hoe geef je interactief (taal)onderwijs in coronatijd aan volwassenen?
Afstandsleren commitment en zelfsturing bij volwassenen
Is afstandsleren effectief bij laagopgeleide volwassenen?
Excellentie
Excellentie bij samenwerkend leren in het hoger onderwijs
Samenwerken met STIP
Samenwerken in homogene en heterogene groepen in primair onderwijs
Instructievormen sbo
Toegesneden instructievormen bij rekenonderwijs op (speciaal) basisonderwijs
Passende professionalisering
Passend onderwijs vraagt om passende professionalisering
Toetsvormen
Reviewstudie: verbinding tussen leerdoelen, instructie en toetsen in taalonderwijs
[extra-breed-algemeen-kolom2]



coöperatief leren
coöperatieve werkvormen
didactische werkvorm
directe instructie
effectieve instructie
IGDI-model
instructietafel
leerkrachtvaardigheden
preteaching
samenwerkend leren
samenwerkingsvormen
spelvormen

 

Mis geen bijdragen

Inschrijven nieuwsbrief

Volg wij-leren.nl

Volg ons op LinkedIn Volg ons op twitter Volg ons op facebook Volg ons op instagram Volg ons op pinterest