Team-based Learning: best practice voor effectief en leuker leren!

Ilse Erich

Mede-eigenaar TBL Academie bij TBL Academie

Geplaatst op 4 maart 2019

Team-based learning (TBL) is een onderwijsmethode die het aanleren van sociale vaardigheden of competenties faciliteert. In tegenstelling tot frontaal onderwijs verschuift de invulling van het contactonderwijs bij TBL sterk van: overdracht van kennis door de docent naar: toepassing van kennis door leerlingen/studenten die samenwerken in teams.

In dit artikel wordt op basis van een ‘best practice’ uit Engeland besproken hoe en waarom de onderwijs methode TBL zo effectief en succesvol is.

Context

In de huidige maatschappij veroudert kennis snel. Maatschappelijk gezien worden er andere eisen aan werknemers en schoolverlaters gesteld dan tien jaar geleden. De focus nu ligt meer op de ontwikkeling van sociale vaardigheden zoals:

probleemoplossend vermogen;
samenwerken;
helder kunnen communiceren;
de bereidheid tot levenslang leren.

De onderwijspraktijk echter, blijkt nog niet volledig gericht te zijn op het effectief aanleren van dergelijke vaardigheden. We gaan er binnen het onderwijs nog te vaak vanuit dat overdracht van kennis, door een expert, automatisch leidt tot leren, terwijl wetenschappelijk onderzoek uitwijst dat leren plaatsvindt door het verwerken van informatie (van der Vleuten & Driessen, 2014).

TBL is een onderwijsmethode die het aanleren van bovengenoemde sociale vaardigheden/competenties faciliteert.

"De onderwijspraktijk blijkt niet volledig gericht te zijn op het effectief aanleren van probleemoplossend vermogen, samenwerken, helder communiceren en de bereidheid tot levenslang leren."

Best practice

Vanaf 2012 gooit de universiteit van Bradford in Engeland hoge ogen met een nieuw innovatief 4/5-jarig curriculum voor hun farmacologie opleiding. Nieuw aan dit curriculum is dat het volledig is gebaseerd op de evidence based onderwijsmethode: Team Based Learning (TBL).

De Bradford universiteit heeft het enige academische programma in de wereld dat een succesvolle transitie heeft gemaakt van een docent-gecentreerd programma naar een student-gecentreerd programma.

De academie voor hoger onderwijs in Engeland, the Higher Education Academy, heeft deze succesvolle innovatie erkend door het docententeam dat de opleiding ontwikkelde te belonen met een landelijke onderscheiding. Zij kregen in 2017 de prestigieuze: Collaborative Award for Teaching Excellence.

Vanaf 2016 stroomde de eerste cohorten die een volledig TBL programma volgden, uit. Opvallend was dat TBL niet alleen binnen schools gewaardeerd werd door studenten en docenten maar de opleiding ontving diverse e-mails waarin werkgevers van alumni hun bevindingen communiceerde over de verbeterde inzetbaarheid van TBL opgeleide studenten:

Werkgever:

“Het nieuwe farmacologie programma heeft ertoe geleid dat studenten beter zijn voorbereid op de praktijk. Hun klinische kennis en probleemoplossend vermogen worden veel eerder in de nieuwe opleiding aangesproken wat resulteert in werknemers die deze vaardigheden vanaf dag één in de praktijk kunnen toepassen. Dit is niet alleen een enorm voordeel voor ons als werkgevers maar ook voor de studenten zelf”.

Alumni:

“Ik kan zonder twijfel zeggen dat het TBL curriculum me heel goed heeft voorbereid op mijn leven als apotheker. Ik ervaar het zelfvertrouwen om te communiceren en werk met verschillende teams goed samen. Ik zweer bij TBL”.

Docent:

“Het energieniveau in de zaal is echt fenomenaal, de discussies die je hoort tussen studenten onderling, de diepgang en complexiteit van de onderwerpen die ze kunnen aanpakken tijdens een toepassingssessie gaat veel verder dan wat we ooit eerder hebben bereikt”.

Wat is Team Based Learning?

TBL is een bewezen effectieve didactische werkvorm waarin lerenden onder leiding van een leerkracht/docent, actief samenwerkend leren (Michaelsen, Knight en Fink, 2002). Het is als werkvorm gebaseerd op de principes van kleinschalig samenwerkend leren die kunnen worden toegepast in grotere onderwijsgroepen.

TBL is een ‘flipped classroom concept’ waarbij het leerproces van de lerenden centraal staat en zowel de individuele als de groepsverantwoordelijkheid in het leerproces stimuleert. Deze methode is ontworpen om actief, gemotiveerd en duurzaam leren te bevorderen binnen een studiegroep.

Waar veel van de traditionele werkvormen zich doorgaans richten op de individuele cognitieve processen 'onthouden' en 'begrijpen' gaat TBL verder en richt zich op ‘analyse’ en ‘toepassing’ van het geleerde, op leren communiceren en samenwerken.

Daarnaast komen vaardigheden zoals luisteren, argumenten aandragen en gedachten kunnen verwoorden aan bod. Binnen TBL vinden de volgende paradigmaverschuivingen plaats:

Het doel van onderwijs of een opleiding verschuift van ‘kennen naar kunnen’;
De rol van leerkracht/docent verschuift van expert naar begeleider;
De rol van leerling/student verschuift van passief naar actief;
Verantwoordelijkheid voor het leren verschuift van leerkracht/docent naar leerling/student;
Proces van docent-gecentreerd-onderwijzen verschuift naar student-gecentreerd-leren.

"TBL gaat verder dan onthouden en begrijpen. Het richt zich op analyse en toepassing van het geleerde."

Waarom en hoe werkt TBL?

Met de TBL-ontwerpprincipes sluit TBL aan bij de vijf belangrijke instructieprincipes die de basis leggen voor effectief leren (Merrill, 2012):

Leren vindt plaats aan de hand van levensechte praktijkproblemen/authentieke beroepstaken in kleine groepen;
Voorkennis wordt geactiveerd;
Het nieuw geleerde wordt toegepast;
Nieuw verworven kennis wordt geïntegreerd en transfer vindt plaats;
Nieuw verworven kennis en begrip worden gepresenteerd aan medestudenten.

TBL verloopt volgens een vaste werkwijze en bestaat uit de volgende elementen:

zelfstudie;
individuele toetsing;
teamtoetsing;
toepassingsssessies;
peerfeedback.

Hieronder worden deze vijf elementen uitgelegd.

Zelfstudie

Lerenden krijgen studiemateriaal om zich individueel voor te bereiden op het contactonderwijs. De voorbereidingsopdracht is afgestemd op het niveau en fase van het onderwijs waar de lerenden zich bevinden.

Individuele toetsing

Lerenden worden individueel getoetst of de voorbereiding op de TBL-bijeenkomst daadwerkelijk heeft plaatsgevonden. Dit gebeurt met de Individual Readiness Assurance Test (iRAT).

De functie van deze toetsing is om ervoor te zorgen dat leerlingen of studenten goed voorbereid kunnen deelnemen en er een min of meer gelijk startniveau binnen de teams ontstaat. Deze toetsvragen zijn altijd multiple choice vragen met één goed antwoord.

Teamtoetsing

Vervolgens wordt dezelfde toets gemaakt in het team, de zogenaamde Team Readiness Assurance Test (tRAT), waarbij door de teamleden consensus bereikt moet worden over de antwoorden op de toetsvragen. Deze toets wordt afgenomen middels een kraskaart waarop teams het juiste antwoord kunnen aangeven (zie afbeelding 1).

De kraskaart laat onmiddellijk zien hoeveel pogingen het team nodig heeft om tot het juiste antwoord te komen. Hoe meer vakjes er worden open gekrast, hoe minder punten er zijn te verdienen voor het team. Door beide toetsen mee te laten tellen in het eindcijfer van het studieonderdeel worden teams verantwoordelijk gehouden voor zowel hun individuele voorbereiding als de teamprestatie.

Afbeelding 1. Kraskaart zoals gebruikt wordt voor de tRAT

Toepassingssessies

Na de toetsing gaan lerenden de kennis die ze hebben opgedaan uit het voorbereidende studiemateriaal, daadwerkelijk toepassen. De meeste tijd binnen een TBL-module wordt daarom besteed aan sessies met toepassingsopdrachten.

Toepassingsopdrachten kunnen de vorm krijgen van een meerkeuzevraag waarbij er vier of meer plausibele antwoorden worden gegeven om discussie uit te lokken. In het team moet consensus worden bereikt over de gemaakte keuze. Maar ook open vragen, ‘sleepvragen’, complexe problemen, juridische/ethische dilemma’s of complexe casuïstiek zijn geschikte opdrachten waarmee kennis toegepast wordt.

Het zijn altijd complexe vraagstukken die je niet als individu kunt oplossen en waar ook geen goed/fout antwoord voor is.

Het gaat bij TBL niet om het vinden van het juiste antwoord maar om het kunnen beargumenteren waarom het team voor die oplossing, werkwijze of aanpak kiest.

De discussies in de TBL-toepassingssessies geven lerenden de kans om hun eigen gedachtegang onder woorden te brengen en te onderzoeken, verschillende perspectieven en alternatieven te verkennen en uiteindelijk als team te komen tot een zo optimaal mogelijke oplossing welke wordt gedeeld met anderen.

Peerfeedback

Tijdens het hele proces van werken in teams krijgen lerenden kwantitatieve en kwalitatieve feedback van hun teamgenoten op:

de mate van voorbereiding;
participatie aan het groepsproces;
hun functioneren in het leerteam.

Tevens wordt gemonitord of studenten in staat zijn hun studie- en professionele gedrag in de loop van de tijd aan te passen op basis van ontvangen kwalitatieve feedback van hun teamgenoten. Dit vraagt de vaardigheid om constructief feedback te geven en te ontvangen.

De kwantitatieve feedback kan meetellen voor het eindcijfer terwijl de kwalitatieve feedback een goede indicator kan zijn voor de sociale en/of professionele ontwikkeling van studenten. Door het laten meetellen van het kwantitatieve cijfer in de peerfeedback wordt ‘meeliften’ van minder gemotiveerde studenten in het team voorkomen.

Conclusie

Deze best practice uit Engeland toont aan dat gericht zijn op het aanleren van sociale vaardigheden middels TBL zeer effectief is en schoolverlaters oplevert die beter inzetbaar zijn in de beroepspraktijk. TBL wordt in het buitenland al succesvol ingezet bij MBO kader/HBO beroepsonderwijs, op middelbare scholen en binnen de universitaire onderwijssetting.

Zelf denk ik dat TBL een geschikte methodiek is om toe te passen op alle niveaus binnen het onderwijs. Begrijp mij goed, niet elke inhoud is geschikt voor TBL. De studiestof moet wel discussie kunnen uitlokken. Daarom is de ontwikkeling van hoogwaardige toepassingsopdrachten een absolute must en het summatief inzetten van de toetsen en peerfeedback een voorwaarde om het beoogde leereffect te kunnen bereiken.

"Gericht zijn op het aanleren van sociale vaardigheden middels TBL is zeer effectief en levert schoolverlaters op die beter inzetbaar zijn in de beroepspraktijk."

Literatuur

Hrynchak, P., Batty, H. (2012). The educational theory of team-based learning. Medical Teacher, 34, 796-801.
Merrill M.D. (2012). First principles of instruction. San Francisco, CA: John Wiley and Sons.
Michaelson, L.K., Knight, A.B. & Fink, L.D. (2002). Team-Based Learning: a Transformative Use of Small Groups in College Teaching. Sterling, VA: Stylus Publishing. Michaelsen, L.K. & Watson, W.E. (1989). A Realistic Test of Individual Versus Group Consensus Decision Making. Journal of Applied Psychology, 74: (5) 834-839.
Van der Vleuten & Driessen (2014) What would happen to education if we take education evidence seriously? Perspectives of medical Education, 3(3): 222–232.

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!