Werken aan team dé uitdaging schooldirecteur

Alex de Bruijn

Leiderschap- en organisatieadviseur in onderwijs en zorg bij Both & De Bruijn, leiderschap ontwikkelen!

  

  Geplaatst op 1 juni 2015

De grootste uitdaging van leidinggevenden in het onderwijs is het werken aan de professionele ontwikkeling van het team.

Rol van de schoolleider

Uit het recentste onderzoek van de inspectie naar de kwaliteit van schoolleiders in het basis-, speciaal en voortgezet onderwijs blijkt wat we al wisten, of op zijn minst vermoedden: schoolleiders spelen een cruciale rol in de kwaliteit van het onderwijs op hun school. De grootste uitdaging voor schoolleiders vormt volgens mij het werken aan de professionele ontwikkeling in het team, beseffend dat dit direct gevolgen heeft voor de ontwikkeling van leerlingen.

Het is een uitdaging omdat de schoolleider behalve met allerlei (oplosbare) interne dilemma’s te kampen heeft met twee grote dilemma’s van externe aard waarop hij weinig greep heeft.

  • Dat is in de eerste plaats het feit dat leidinggevenden niet de hele dag kunnen werken aan de ontwikkeling van hun teamleden;
  • in de tweede plaats (de attitude van) het groeiende aantal leraren dat parttime werkt.

Het is daarom nog niet zo eenvoudig om binnen de huidige context te werken aan teamontwikkeling. Vanwege het belang van de materie wil ik toch een poging wagen om wat handreiking te doen en bezinning een impuls te geven.

Leren in groep 9

Het is voor alles goed om te beseffen hoeveel overeenkomsten er zijn tussen het leren in groep 1 tot en met 8 en het leren in het team.

Ik noem de laatste daarom groep 9. De didactische en pedagogische principes die leraren hanteren in hun klas, kunnen schoolleiders hanteren in hun team. Zo bezien kunnen schoolleiders en leraren veel van elkaar leren. Gaat het bij leraren om didactisch en pedagogisch leiderschap, voor de leidinggevende ligt dat mijns inziens niet anders.

Ik pleit dan ook voor didactisch en pedagogisch leiderschap door de hele school.

Een paar voorbeelden ter illustratie: als een team het belangrijk vindt dat leraren hoge verwachtingen hebben van leerlingen, geldt dat ook voor de schoolleider ten opzichte van de leraren, en als de leraren leerlingen willen activeren tijdens de lessen omdat dit de betrokkenheid verhoogt, dan is het voor de schoolleider belangrijk om hier in groep 9 werk van te maken!

Een dilemma voor leidinggevenden is dat ze –in tegenstelling tot leraren– niet de hele dag kunnen werken aan de ontwikkeling van degenen aan wie ze leidinggeven. Dat hangt nauw samen met de vorm van ons onderwijssysteem waarin het lesgeven op een vrij afgezonderde manier beoefend wordt. Ik realiseer me heel goed dat we ons onderwijssysteem (dat ook zijn mooie kanten heeft) niet zomaar kunnen veranderen, hoewel de tijd me wel rijp lijkt voor een stevige hervorming ervan.

Schoolleiders hebben dus –al dan niet van harte– te dealen met dit systeem.

Werkbijeenkomsten organiseren

Nog los van dit systeem kunnen schoolleiders werken aan professionele ontwikkeling door:

de traditionele vergaderingen af te schaffen of tot een minimum terug te brengen en deze te vervangen door leer- en werkbijeenkomsten waarin leraren actief met en van elkaar leren met het oog op hun vak, het primaire proces.

Laat deze leer- en werkbijeenkomsten het platform zijn waarop vooruit- of teruggekeken wordt naar gezamenlijke activiteiten tijdens lestijd.

Een mooie praktijk, die ik regelmatig zie op scholen, is het bezoeken van elkaar lessen en het vervolgens feedback geven aan elkaar. Deze vorm zou aan kracht kunnen winnen door voorafgaande aan de lesbezoeken gedurende de voorgestelde leer- en werkbijeenkomsten als leraren samen lessen voor te bereiden. Een andere vorm van samen leren is het regelmatig lesgeven in de groep van een collega, waarna de bevindingen aanleiding vormen voor een professionele dialoog gedurende een leer- en werkbijeenkomst.

Het parttimers dilemma

Een tweede dilemma voor leidinggevenden is dat zij werken met een toenemend aantal leraren dat een parttimebaan heeft. Daardoor is de praktijk veelal dat alleen tijdens gezamenlijke studiedagen het hele team bij elkaar komt. We hebben het dan over hoogstens een paar keer per jaar.

Zonder te willen stellen dat parttimers per definitie minder betrokken zijn dan fulltimers is het evident dat een collega met een (heel) kleine werktijdfactor zich over het algemeen minder betrokken voelt bij team- en schoolontwikkeling. Voor parttimers komt het werk namelijk naast een andere (kern)taak. Toch zouden parttimers zich moeten afvragen of ze zich niet alleen als leraar, maar ook als teamlid betrokken weten bij de organisatie als geheel.

De schoolleider heeft op zijn beurt de taak om de parttimers volop te betrekken bij de schoolontwikkeling. Dat kan enerzijds door optimale transparantie en anderzijds door duidelijke doelen te stellen en te werken aan eigenaarschap. Het is aan de bestuurders om in overleg met de leidinggevenden een minimumtaakomvang vast te stellen, om de kans op meer betrokkenheid te vergroten.

Willen schoolleiders verder komen dan teamontwikkeling in de marge dan zal er, hoe dan ook, een passend antwoord gevonden moeten worden op de genoemde dilemma’s.

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Gerelateerd

Lespakket
Veilig van A naar B met Streetwise Digitaal
Veilig van A naar B met Streetwise Digitaal
Probeer de nieuwe digitale leerlijn van de ANWB schooljaar 2023-2024 gratis uit. Meld je nu aan!
ANWB 
Scholing
Leerlingen en de klas
Leerlingen en de klas
Zo sta jij als leraar/docent sterk(er) voor de klas
oo.nl 
Congres
Creëer een positief leerklimaat in groep 3
Creëer een positief leerklimaat in groep 3
Van verschillende kleuterklassen naar één groep 3
Medilex Onderwijs 
E-learning module
Zo doe je een ontwikkelingsgerichte audit
Zo doe je een ontwikkelingsgerichte audit
Gratis korte module met downloads
Wij-leren.nl Academie 
Leerlijn
Compleet effectief leesonderwijs:
Compleet effectief leesonderwijs:
De Leerlijn Lezen en Schrijven van De Schoolschrijver. Klik voor een gratis sneak preview!
De Schoolschrijver 
Onderwijsboeken
Studeren met succes docenten
Studeren met succes docenten
Effectief leren en studeren kan aangeleerd worden.
Uitgeverij Ten Brink 
Congres
Kom naar Onderwijsinzicht - vr. 15 sep 2023
Kom naar Onderwijsinzicht - vr. 15 sep 2023
OnderwijsInzicht is het onderwijscongres voor beslissers & ICT coördinatoren PO-VO rond ICT in het onderwijs.
Kennisnet 
Veilig van A naar B met Streetwise DigitaalSchoolleider bij veranderingen
Hoe geef je als schoolleider succesvol leiding aan veranderingen?.
Gerard Bel
Onderwijsverslag 2013-2014
Onderwijsverslag 2013/2014: cruciale rol schoolleider.
Machiel Karels
Deel 1: leren van elkaar
Collegiale visitatie op docentniveau. Deel 1: leren van en met elkaar..
Harm Klifman
Motivatie
Motiveren is altijd demotiveren.
Henk Galenkamp
Deel 4: lessonstudy
Collegiale visitatie op docentniveau. Deel 4: lessonstudy.
Harm Klifman
Veranderingen bij de Nederlandse onderwijsleider
Hoe is de Nederlandse onderwijsleider veranderd sinds 2015?
Margareth de Wit
Profiel van de onderwijsleider en betrokkenheid medewerkers
Het profiel van de Nederlandse onderwijsleider en de betrokkenheid van medewerkers
Margareth de Wit
De staat van de nederlandse onderwijsleider
De staat van de Nederlandse Onderwijsleider
Margareth de Wit
Schoolleider als regisseur
De leidinggevende in het onderwijs als regisseur: leiding geven aan leren
Robert-jan Simons
Tweetalig communiceren
Tweetalig communiceren in een lerende school
Jan Jutten
Luisteren bij leiderschap
Schoolleiders en hun team: (Her)waardering luisterfunctie
Harry van de Pol
Communicatie in school
Goede communicatie in een school
Jan Jutten
Teamleren
Teamleren in een lerende school: samen werken aan beter onderwijs
Jan Jutten
Verschillen in leiders gerelateerd
Verschillen in leiderschap en: doen vrouwen het beter dan mannen?
Margareth de Wit
De sleutel tot succes van de onderwijsleider
Wat is de sleutel tot succes van de Nederlandse Onderwijsleider?
Margareth de Wit
Regieversterkend leiderschap - inleiding
Het onderwijs wil door! Regieversterkend onderwijs
Elena Carmona van Loon
Ga tot de mier!
Ga tot de mier! - Een mierenparabel met lessen voor mensenorganisaties
Arja Kerpel
Professionele leergemeenschap
De professionele leergemeenschap
Arja Kerpel
Schoolleider als hitteschild
Schoolleider: Hitteschild of doorgeefluik?
Alex de Bruijn
Leiderschap tonen
Toon leiderschap door de kantjes te markeren, dan lopen we ze er niet af.
Alex de Bruijn
Visie en kernwaarden
Maak visie tastbaar met kernwaarden!
Alex de Bruijn


Inschrijven nieuwsbrief

Inschrijven nieuwsbrief



Inschrijven nieuwsbrief

Omix Webtalks met Joost Leenders - Excelleren in het onderwijs
Omix Webtalks met Joost Leenders - Excelleren in het onderwijs
redactie
Eric van 't Zelfde - De verdeling van onze onderwijskwaliteit
Eric van 't Zelfde - De verdeling van onze onderwijskwaliteit
redactie
Betrokkenheid in een video van één minuut uitgelegd
Betrokkenheid in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Marco de Witte over de essentie van veranderen in organisaties
Marco de Witte over de essentie van veranderen in organisaties
redactie
Wat is de invloed van management op werk, leven en democratie?
Wat is de invloed van management op werk, leven en democratie?
redactie
Kim Spinder - Succesvolle innovatiestrategie in het onderwijs
Kim Spinder - Succesvolle innovatiestrategie in het onderwijs
redactie
Hoe wordt de mens gevormd door zijn tribe? Tjipcast 035
Hoe wordt de mens gevormd door zijn tribe? Tjipcast 035
redactie
Groepsdynamica in een video van één minuut uitgelegd
Groepsdynamica in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Schoolontwikkeling in een video van één minuut uitgelegd
Schoolontwikkeling in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Patronen doorbreken en beweging krijgen in organisaties
Patronen doorbreken en beweging krijgen in organisaties
redactie
leren van leerlingen basis-kader-beroepsgerichte leerweg
Leren leerlingen van het vmbo anders?
Competenties van werkbegeleiders in hybride leeromgevingen mbo
Welke competenties zijn nodig voor begeleiders in hybride leeromgevingen?
Effectieve aanpak zwakke basisscholen
Hoe help je zwakke basisscholen verder?
Inzet en inzicht door sociogrammen
Hoe zet je sociogrammen bruikbaar in?
Effect bestuurlijke inrichting po kwaliteit bestuur
Wat is het effect van bestuurlijke inrichting in het primair onderwijs?
Effectieve prikkels voor een duurzame kwaliteitsverbetering
Hoe stimuleer je scholen tot duurzame kwaliteitsverbetering?
Stimulansen voor het effectief kennisdelen in professionele netwerken
Hoe stimuleer je actief kennisdeling?
Fysieke of digitale bijeenkomst effect op leerkracht
Leren leraren het meest van een fysieke of digitale bijeenkomst?
Competenties van docenten bij het begeleiden van vmbo lln
Hoe begeleidt je leerlingen/studenten in het (v)mbo?
Is een periodieke indeling van het schooljaar effectief?
Emotionele processen leraren
Lesgeven en emotionele processen bij leraren: transactionele verbanden met welzijn van leraren en functioneren van leerlingen
Geloof eigen kunnen leraren
Omgaan met diversiteit en geloof in eigen kunnen van leraren
Competentiegericht beroepsonderwijs
Teamleren in het kader van competentiegericht beroepsonderwijs
Professionele ruimte
Zeggenschap en professionele ontwikkeling van docenten in het voortgezet onderwijs
Responsief leiderschap AOC
Ontwikkeling van responsief leiderschap in AOC
[extra-breed-algemeen-kolom2]



authentiek leiderschap
betrokkenheid
dienend leiderschap
groepsdynamica
lerende school
lesson study
persoonlijk meesterschap
schoolleider
schoolontwikkeling
situationeel leiderschap
teamleren

 

Mis geen bijdragen

Inschrijven nieuwsbrief

Volg wij-leren.nl

Volg ons op LinkedIn Volg ons op twitter Volg ons op facebook Volg ons op instagram Volg ons op pinterest