Teamgericht organiseren in het basisonderwijs

Machiel Karels

Directeur Wij-leren.nl | onderwijsadviseur bij Wij-leren.nl

Geplaatst op 29 augustus 2022

>> Teamgericht organiseren basisonderwijs direct bestellen.

Inleiding

Het boek Teamgericht Organiseren in het Basisonderwijs van Ben van der Hilst is een praktische handleiding voor schoolleiders en leraren om de teamgecentreerde arbeidsorganisatie (TAO) in hun school te implementeren. Deze benadering, gebaseerd op zijn proefschrift Teamgericht Organiseren in het Onderwijs: Sturen op Kwaliteit, Wendbaarheid en Werkplezier, biedt een vernieuwende kijk op de organisatiestructuur van scholen.

Historische Context en Noodzaak voor Verandering

Sinds de jaren 80 is de manier waarop scholen zijn georganiseerd aanzienlijk veranderd. Deze veranderingen hebben geleid tot een deprofessionalisering van leraren, wat bijdraagt aan de huidige personeelstekorten. Van der Hilst stelt dat de traditionele, hiërarchische structuren leiden tot inefficiënte arbeidsdeling en zwakke verbindingen tussen leraren en leerlingen. Dit resulteert in verminderde samenwerking en werkplezier onder docenten.

Kernprincipes van Teamgericht Organiseren

De TAO verschuift de focus van individuele verantwoordelijkheden naar teamverantwoordelijkheid. Teams van leraren werken gezamenlijk aan de ontwikkeling van een groep leerlingen, met gedeelde taken en bevoegdheden. Deze teams hebben geen directe leidinggevende maar worden begeleid door een procesbegeleider, wat bijdraagt aan een meer autonome en motiverende werkomgeving.

Voordelen van TAO

Kwaliteit van Onderwijs: Door gezamenlijke verantwoordelijkheid te stimuleren, verbeteren de consistentie en kwaliteit van het onderwijs. Leraren kunnen elkaar ondersteunen en van elkaar leren, wat leidt tot een meer samenhangende aanpak van lesgeven.
Wendbaarheid: Teams kunnen sneller en flexibeler reageren op veranderingen en uitdagingen. Dit is cruciaal in een dynamische onderwijsomgeving waar aanpassingsvermogen essentieel is.
Werkplezier: De TAO bevordert een positieve werkcultuur. Leraren ervaren meer voldoening en plezier in hun werk doordat zij in een ondersteunende en collegiale omgeving werken.

Implementatie van de TAO

Implementatie van de TAO vereist een stapsgewijze aanpak:

Visie en Planning: Het startpunt is een duidelijke visie op samenwerking en teamverantwoordelijkheid. Schoolleiders moeten plannen hoe de huidige structuren kunnen worden aangepast om teams te vormen die effectief en zelfstandig kunnen opereren.
Training en Ondersteuning: Leraren en schoolleiders hebben training nodig om hun rollen en verantwoordelijkheden in een TAO te begrijpen en te omarmen. Dit omvat zowel formele training als doorlopende professionele ontwikkeling.
Cultuurverandering: Een cultuur van vertrouwen en open communicatie is cruciaal. Dit betekent dat schoolleiders een omgeving moeten creëren waarin leraren zich veilig voelen om ideeën te delen en samen te werken zonder angst voor repercussies.
Evaluatie en Aanpassing: Regelmatige evaluatie van de teams en hun werkwijzen is essentieel om te bepalen wat werkt en waar aanpassingen nodig zijn. Feedback van leraren en andere betrokkenen speelt hierbij een sleutelrol.

Voorbeelden en Casestudies

Van der Hilst beschrijft verschillende voorbeelden en casestudies van scholen die succesvol de TAO hebben geïmplementeerd. Deze voorbeelden illustreren hoe de aanpak in de praktijk werkt en welke voordelen het heeft opgeleverd voor zowel leraren als leerlingen. Bijvoorbeeld, de Laterna Magica school wordt genoemd als een succesvol model van een teamgerichte structuur waar leraren in kleine teams samenwerken en gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor een groep leerlingen.

Recensie

Teamgericht Organiseren in het Basisonderwijs biedt een gedegen en praktische handleiding voor scholen die hun organisatiestructuur willen vernieuwen en verbeteren.

Door de focus te verleggen naar teamverantwoordelijkheid, wendbaarheid en werkplezier, kunnen scholen een meer positieve en effectieve leeromgeving creëren voor zowel leraren als leerlingen.

De benadering van Van der Hilst is niet alleen theoretisch onderbouwd, maar ook praktisch toepasbaar, met duidelijke stappen en voorbeelden om scholen te ondersteunen bij de transitie naar een teamgerichte arbeidsorganisatie.

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!