De gave van dyslexie
Arja Kerpel
Redactielid wij-leren.nl l Projectleider bij Wij-spelen.nl
Geraadpleegd op 07-12-2024,
van https://wij-leren.nl/dyslexie-beelddenken.php
Waarom zelfs heel slimme mensen soms niet kunnen lezen en hoe ze het kunnen leren
‘Veel van ’s werelds succesvolste mensen danken dat succes aan dezelfde gave die hen verhindert goed uit een boek te kunnen leren’ stelt Ronald Davis in het boek De gave van dyslexie.
Het verborgen talent
Dyslexie… de meeste mensen denken hierbij aan leesproblemen, letters omdraaien en traag leren. Maar dit is slechts één kant van dyslexie. Er zijn genoeg voorbeelden van dyslectische genieën: Einstein, Edison, da Vinci, ga zo maar door.
Ze waren geniaal, niet ondanks hun dyslexie, maar juist dankzij hun dyslexie. Hun genialiteit én dyslexie ontstaan door dezelfde mentale functie. Deze functie is een gave, een talent. Wat kunnen dyslectici door deze mentale functie?
1. Ze kunnen het vermogen van de hersenen gebruiken om waarnemingen te wijzigen en te creëren.
2. Ze zijn zich buitengewoon goed bewust van hun omgeving.
3. Ze zijn bovengemiddeld nieuwsgierig.
4. Ze denken vooral in beelden, in plaats van woorden.
5. Ze zijn erg intuïtief en sensitief.
6. Hun denken en waarnemen is multidimensionaal.
7. Ze kunnen gedachten als werkelijkheid ervaren.
8. Ze hebben een levendige verbeelding.
Uit deze acht bekwaamheden vloeien – als school en ouders dit niet tenietdoen - twee kenmerkende eigenschappen: een bovengemiddelde intelligentie en grote creativiteit. Hieruit kan de echte gave voortkomen: virtuositeit. Dit extreme meesterschap kan op verschillende gebieden tot uiting komen, bijvoorbeeld wetenschap, kunst of sport.
Wat is dyslexie?
Om in te zien dat dyslexie een gave is, moet je eerst weten wat dyslexie is. Ron Davis bekijkt dyslexie vanuit een nieuw perspectief: het is geen gevolg van hersen- of zenuwletsel, maar dyslexie is een speciale manier om te reageren op het gevoel van verwarring.
Welke verwarring? Om dat te begrijpen moet je eerst weten hoe een dyslecticus denkt: hij denkt in beelden. Bij elk woord ziet hij in zijn hoofd plaatjes. Een beelddenker kan wel 32 plaatjes in een seconde zien. Het lijkt net een film.
Maar… bij sommige woorden heb je geen plaatje. Bijvoorbeeld ‘de’ of ‘het’. Dit heten triggerwoorden. Door zulke woorden stagneert de beeldvorming, dit zorgt voor verwarring. Deze verwarring herhaalt zich bij elke triggerwoord. De dyslecticus concentreert zich dubbel of zelfs driedubbel om te zien wat er staat. Bij elk triggerwoord neemt de verwarring toe en als de verwarringsdrempel bereikt is, dan wordt de lezer gedesoriënteerd.
Het leerprobleem
Als je dit proces stap voor stap weergeeft, zie je als blauwdruk van het leerprobleem:
- De lezer krijgt een prikkel die het niet kent (bijv. een woord of symbool).
- Het uitblijven van herkenning stimuleert desoriëntatie.
- Desoriëntatie veroorzaakt het opnemen van foutieve gegevens. Foutieve gegevens leiden tot fouten.
- Fouten veroorzaken een emotionele reactie. Een emotionele roept frustratie op.
- De lezer bedenkt dwangmatige oplossingen. Het leerprobleem bestaat uit deze oplossingen, want ze bemoeilijken het leerproces.
Desoriëntatie
Deze desoriëntatie vormt de kern van het probleem. Oriëntatie wil zeggen: je weet waar je bent, in relatie tot je omgeving. Met je ogen zie je dingen en de hersenen maken daar een 3D plaatje van. Dit is je visuele waarnemingspunt.
Maar er is ook een waarnemingspunt van waaruit je naar denkbeelden en gedachten kijkt. Ron Davis noemt dit het mind’s eye. Het mind’s eye zit iets boven en achter je hoofd. Als dit mind’s eye verplaatst, raak je gedesoriënteerd.
En dit is nu precies wat gebeurt als een dyslecticus gedesoriënteerd is. Hij gaat een woord multidimensionaal bekijken in een poging om er iets in te herkennen. Het mind’s eye blijft niet op zijn plek, maar gaat rond een woord zweven en bekijkt het van de voor- zij- of achterkant. Hij kan in no time een woord op veertig verschillende manieren bekijken. Als leerkracht lijkt het dat een kind heel sloom leest, maar feitelijk gaan de hersenen razendsnel.
De Davis procedures
Het leesprobleem aanpakken kan door het beheersen van de desoriëntatie. Want als een zwevend mind’s eye teruggaat naar zijn oriëntatiepunt, dan is de desoriëntatie over. Daar zijn twee eenvoudige procedures voor:
- De Davis Alignment Procedure. Deze methode helpt bij het vinden en gebruikmaken van een stabiele locatie voor het mind’s eye. Het is een methode om desoriëntatie zelf te corrigeren, te controleren en uit te schakelen.
- De Davis Oriëntatie Counseling. Dit op de persoon toegesneden programma leert hoe je desoriëntatie kunt corrigeren en je oriëntatie kunt behouden. Het is een methode waardoor je het lezen, schrijven rekenen of de aandacht kunt verbeteren. Zo’n counseling duurt ongeveer 30 uur.
Het doel van deze procedures is niet het voorkomen dat iemand desoriënteert, want desoriëntatie is een waardevolle gave. Maar je leert om de desoriëntatie in of uit te schakelen.
Symbolen kleien
Ook al kun je de desoriëntatie opheffen, triggerwoorden blijven lastig omdat je er geen beeld bij hebt. Om een triggerwoord te leren denken, moet je de dyslecticus een eigen beeld laten scheppen van het woord. Dit kan door de symbolen en triggerwoorden uit klei te maken. Dat is de werkwijze van de Symbol Mastery.
Bij deze procedure leer je wat een symbool betekent, hoe het eruitziet en hoe het klinkt. De meeste dyslectici hebben last van dezelfde triggerwoorden. Daarom staat in het boek ook een lijst met triggerwoorden. Deze lijst niet voor elke dyslecticus 100% hetzelfde.
Om de leerproblemen van dyslexie echt te overwinnen, moeten alle triggerwoorden en –symbolen zo grondig geleerd worden, dat ze verinnerlijkt zijn.
Het laatste gedeelte van het boek is een letterlijke beschrijving van de dyslexie procedures, je kunt er zo mee aan de slag. Het is een aanrader voor ieder die te maken heeft met dyslexie in zijn omgeving. Het maakt niet uit of je nu ouder, leerkracht, dyslexiebehandelaar of zelf dyslectisch bent. Met laatstgenoemden is rekening gehouden: het boek is geschreven in een groot, duidelijk lettertype.
De gave van leren
Davis gebruikt deze revolutionaire technieken ook bij het aanpakken van leerstoornissen: ADD/ADHD, rekenproblemen (dyscalculie en acalculie) en schrijfproblemen (dysgrafie en agrafie). Hier kun je meer over lezen in het boek De gave van leren. Hij beschrijft heel inzichtelijk waardoor de problemen ontstaan. Ook laat hij stap voor stap zien hoe je door mentale en fysieke oefeningen en 'speciaal leergereedschap' de problemen kunt corrigeren. Maar wat zeker zo belangrijk is: hij leert de gave erkennen.
Bestellen
Het boek Gave van dyslexie is te bestellen via: