Helpt klappen in lettergrepen om foneembewustzijn bij jonge kinderen te ontwikkelen?

Geplaatst op 9 februari 2016

Samenvatting

Naar het stimuleren van foneembewustzijn, een specifieke fase van het fonologisch bewustzijn waarbij kinderen in staat zijn lettergrepige woorden in afzonderlijke klanken op te delen, is uitvoerig onderzoek gedaan. Daaruit blijkt dat auditieve analyse en auditieve synthese essentiële voorwaarden zijn voor het leren lezen. Klappen in lettergrepen helpt daar niet bij.

Lettergrepen klappen wordt veelvuldig toegepast in de groepen 1 en 2 van de basisschool. Er is zeer veel onderzoek beschikbaar en in reviews samengevat waarin is aangetoond dat dit niet helpt om foneembewustzijn bij kinderen te ontwikkelen. De meest omvangrijke review die beschikbaar is, is de review van het National Reading Panel die in opdracht van het Ministerie van Onderwijs van de VS alle evidentie rond leesinterventies bijeen heeft gebracht.

Klappen van lettergrepen ligt ver van ontwikkeling foneembewustzijn

Heel kort samengevat komen de bevindingen in deze review op het volgende neer. In de kleutergroepen is een van de centrale vaardigheden het ontwikkelen van foneembewustzijn. Het klappen van lettergrepen (onder andere) ligt ver af van het ontwikkelen van foneembewustzijn. Daarom is het niet effectief en leidt het zelfs af van de te ontwikkelen vaardigheid.

Opdelen van woorden in fonemen en samenvoegen van fonemen tot woorden

Het volgende (vertaalde) citaat vat het nog eens kort samen: “Het kunnen opdelen van woorden in fonemen en fonemen kunnen samenvoegen tot woorden zijn de essentiële vaardigheden die van belang zijn voor het leren lezen (National Reading Panel, 2000; O’Connor, Jenkins,& Slocum, 1995). De instructie dient gericht te zijn op die twee fundamentele vaardigheden en minder aandacht besteden aan andere fonologische activiteiten (b.v. rijmen, lettergrepen klappen, fonemen weglaten of substitueren, etc.)”.

Uitgebreide beantwoording

Opgesteld door: Thoni Houtveen en Anne Luc van der Vegt
Vraagsteller: orthopedagoog in het primair onderwijs

Vraag

Volgens recent onderzoek helpt klappen in lettergrepen niet om foneembewustzijn bij jonge kinderen te ontwikkelen (Ukrainetz, Nuspl, Wilkerson & Beddes, 2010). Bestaan er meer onderzoeken die dit bevestigen? Kan een Engelstalig onderzoek met een kleine onderzoeksgroep gegeneraliseerd worden naar de Nederlandse taal?

Kort antwoord

Naar het stimuleren van foneembewustzijn is uitvoerig onderzoek gedaan. Daaruit blijkt dat auditieve analyse en auditieve synthese essentiële voorwaarden zijn voor het leren lezen. Klappen in lettergrepen helpt daar niet bij.

Toelichting antwoord

Lettergrepen klappen wordt veelvuldig toegepast in de groepen 1 en 2 van de basisschool. Er is zeer veel onderzoek beschikbaar en in reviews samengevat waarin is aangetoond dat dit niet helpt om foneembewustzijn bij kinderen te ontwikkelen. De meest omvangrijke review die beschikbaar is, is de review van het National Reading Panel die in opdracht van het Ministerie van Onderwijs van de VS alle evidentie rond leesinterventies bijeen heeft gebracht (National Reading Panel, 2000).

Heel kort samengevat komen de bevindingen op het volgende neer: In de kleutergroepen is een van de centrale vaardigheden het ontwikkelen van foneembewustzijn. Het klappen van lettergrepen (onder andere) ligt ver af van het ontwikkelen van foneembewustzijn. Daarom is het niet effectief en leidt het zelfs af van de te ontwikkelen vaardigheid. Het volgende (vertaalde) citaat) vat het nog eens kort samen: “Het kunnen opdelen van woorden in fonemen en fonemen kunnen samenvoegen tot woorden zijn de essentiële vaardigheden die van belang zijn voor het leren lezen (National Reading Panel, 2000; O’Connor, Jenkins,& Slocum, 1995). De instructie dient gericht te zijn op die twee fundamentele vaardigheden en minder aandacht besteden aan andere fonologische activiteiten (b.v. rijmen, lettergrepen klappen, fonemen weglaten of substitueren, etc.)” (Coyne, Kame’enui & Simmons (2001, p.65)

Het genoemde onderzoek (Ukrainetz et al., 2010) is dus zeker niet het enige waaruit blijkt dat klappen in lettergrepen niet helpt bij het leren lezen. Er is een grote hoeveelheid kennis op dit punt beschikbaar, waarover al in 2000 een gezaghebbende meta-analyse is gepubliceerd. Deze analyse is gebaseerd op diverse internationale onderzoeken en generaliseerbaar naar de Nederlandse situatie.

Geraadpleegde bronnen

  1. Coyne, M. D., Kame’enui, E. J., & Simmons, D. C. (2001). Prevention and intervention in beginning reading: Two complex systems. Learning Disabilities Research & Practice, 16(2), 62–73
  2. National Reading Panel (2000). Teaching Children to Read: an evidence-based assessment of the scientific research literature on reading and its implications for reading instruction. Bethesda, MD: National Institute of Child Health and Human Development. https://www.nichd.nih.gov/publications/pubs/nrp/documents/report.pdf
  3. O'Connor, R E.; Jenkins, J. R.; Slocum, A. (1995). Transfer among phonological tasks in kindergarten: Essential instructional content. Journal of Educational Psychology, Vol 87(2), 202-217.
  4. Ukrainetz, T.A., Nuspl J.J., Wilkerson, K., Beddes. S.R. (2010). The effects of syllable instruction on phonemic awareness in preschoolers. Early Childhood Reseach Quartely, 26, pp. 50-60

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Gerelateerd

Congres
Leesproblemen en dyslexie
Leesproblemen en dyslexie
Herken en begeleid leerlingen met stagnaties bij lezen
Medilex Onderwijs 
Webinar
Taalontwikkeling en taalbeleid
Taalontwikkeling en taalbeleid
Gratis webinar met Karen Heij
Wij-leren.nl Academie 
Passend Onderwijs
Meer inzicht in gedrag leerling met Aurecool.
Meer inzicht in gedrag leerling met Aurecool.
Aurecool ondersteunt jou bij begrijpen en bevorderen van de soc-emo ontwikkeling van elke leerling.
Aurecool 
Meer inzicht in gedrag leerling met Aurecool.Leesonderwijs ZML 1
Fonologische vaardigheden van leerlingen in het ZML-onderwijs
Anna Bosman
Leren spellen
Leren spellen: de klanken bepalen de letters
Dolf Janson
Tijdig signaleren
Dyslexie tijdig signaleren - Het komt vanzelf wel?
Terry van de Beek
Effectief leren spellen
Hersenen en woorden in verbinding
Dolf Janson
Lezen met lees-app
Technisch lezen oefenen met een adaptieve leesapp
redactie
Lezen en spellen
Zo leer je kinderen lezen en spellen
Anna Bosman
Ontwikkeling jonge kind
Naar school - Psychologie van 3 tot 8 jaar
Arja Kerpel
Gave van dyslexie
De gave van dyslexie
Arja Kerpel


Inschrijven nieuwsbrief

Inschrijven nieuwsbrief



Inschrijven nieuwsbrief

Dyslexie of leesprobleem?  Tjipcast 025
Dyslexie of leesprobleem? Tjipcast 025
redactie
[extra-breed-algemeen-kolom2]



dyslexie
dyslexieonderzoek
dyslexieprotocol
dyslexieverklaring
geletterdheid
technisch lezen

 

Mis geen bijdragen

Inschrijven nieuwsbrief

Volg wij-leren.nl

Volg ons op LinkedIn Volg ons op twitter Volg ons op facebook Volg ons op instagram Volg ons op pinterest