Denken in beelden

Arja Kerpel

Redactielid wij-leren.nl l Projectleider bij Wij-spelen.nl

Geplaatst op 1 juni 2014

Denk je in beelden, of denk je in woorden? Beelddenkers denken in plaatjes. Dat is anders dan bij taaldenkers; die denken in woorden en begrippen, zo schrijft Tineke Verdoes in het boek Denken in beelden. Beelddenkers kunnen zonder visualisatie niet goed denken, en dus ook niet goed leren. Het boek staat vol met uitleg, tips en opdrachten voor kinderen, leerkrachten en ouders.

Twee typen beelddenkers

Beelddenkers zijn in twee soorten te verdelen. Het eerste type heeft een extreme voorkeur voor visueel-ruimtelijk denken en heeft problemen met auditief-volgordelijk denken. Het tweede type heeft een sterke voorkeur voor visueel-ruimtelijk denken, maar bij deze leerling zijn de auditief-volgordelijke functies wel goed ontwikkeld.

Signalen van beelddenkers

Op school zijn beelddenkers te herkennen aan de volgende signalen:

Ze hebben moeite met woorden en taal.
Ze lezen vaak spellend of radend.
Ze vergeten vaak details, al hebben ze wel globaal overzicht.
Ze hebben moeite met hardop lezen.
Ze maken vaak veel oriëntatiefouten bij het dictee.
Ze hebben moeite met automatiseren.
Ze passen spellingregels nauwelijks toe.
Ze gebruiken veel zelfbedachte strategieën.
Ze kunnen erg dromerig zijn.
Ze hebben moeite met luisteren en het opvolgen van mondelinge instructie.
Ze vatten informatie vaak letterlijk op.
Ze hebben moeite met concentreren.
Ze vertellen dingen vaak in een onlogische volgorde.
Ze hebben moeite met het begrip die met tijd te maken hebben, zoals: nu, straks, later, nog even.
Ze kunnen erg impulsief zijn.
Ze zijn een beetje onhandig.

Sterke kanten van beelddenkers

Beelddenkers hebben veel sterke kanten. Enkele voorbeelden:

Ze zijn creatief, origineel en hebben veel fantasie.
Ze voelen dingen vaak goed aan.
Ze bedenken oplossingen voor problemen waar anderen soms helemaal niet uitkomen.
Ze houden van tekenen en knutselen.
Ze zijn vaak zorgzaam.

Beelddenken en de meervoudige intelligenties

Je kunt op verschillende manieren intelligent zijn. Howard Gardner onderscheidt acht soorten. In eenvoudige woorden uitgelegd: rekenknap, beeldknap, beweegknap, muziekknap, natuurknap, woordknap, mensknap en zelfknap. Beelddenkers zijn dus beeldknap. Kinderen die beeldknap zijn, genieten van ontwerpen en ordenen. Ze houden van vormen en kleuren. Het is belangrijk dat een leerkracht zoveel mogelijk probeert om de verschillende intelligenties in de les aandacht te geven.

Instructie geven

Beelddenkers missen soms veel van de instructie, omdat dit vaak voor een groot deel gesproken taal is. Hierdoor weten deze leerlingen soms niet wat de bedoeling is, begrijpen ze de opdracht niet en komen ze niet tot leren. Wat kun je doen als leerkracht om ervoor te zorgen dat de instructie landt?

Visualiseer zoveel mogelijk.
Geef korte instructies en herhaal hem eventueel.
Schrijf de opdracht op het bord.
Controleer of de opdracht helder is.
Verdeel de taak in stukjes.
Vereenvoudig de leerstof totdat de leerling de basis begrijpt. Dan kun je daarop verder bouwen.

Algemene tips voor de leerkracht

Maak vage tijdsbegrippen concreet, of vermijdt ze. Zeg niet: ‘straks kom ik bij je’, maar: ‘als ik klaar ben met uitleggen, dan kom ik bij je’.
Gebruik een timetimer.
Geef veel aandacht aan inzichtelijk rekenen, want dat sluit goed aan bij de manier waarop beeldenkers sommen oplossen.
Leg de betekenis van symbolen uit.
Gebruik humor, aansprekende anekdotes en voorbeelden die tot de verbeelding spreken. Dan verankert de lesstof beter in het geheugen.
Focus op de sterke kanten van deze leerlingen. Benut hun talenten en help ze om die uit te bouwen.

Recensie

Het boek Denken in beelden is fantastisch vormgegeven, echt een feest voor beelddenkers. Jammer is wel dat de wetenschappelijke onderbouwing voor de theorie over beelddenkers ontbreekt. Toch blijft het wel opmerkelijk dat dit boek zoveel herkenning oproept.

Bestellen

N.a.v. Tineke Verdoes, Denken in beelden, 79 blz hardcover, Uitgeverij SWP Amsterdam, 2013, ISBN 978 90 8560 653 6, € 27, 50. Het boek is te bestellen via

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!