Dyslexie - kenmerken - tips

Arja Kerpel

Redactielid wij-leren.nl l Projectleider bij Wij-spelen.nl

Geplaatst op 1 juni 2014

Kerpel, A. (2014). Dyslexie - kenmerken - tips.
Geraadpleegd op 17-01-2021,
van https://wij-leren.nl/dyslexie-kenmerken.php

Hardnekkig spellingprobleem

Dyslexie is een stoornis waarbij het kind een hardnekkig probleem heeft met spelling en met lezen op woordniveau. Bij een kind met dyslexie gaat het lezen en spellen veel moeizamer dan op grond van zijn/haar intelligentie verwacht mag worden. Kinderen met dyslexie gaan ondanks veel en gericht oefenen (bijna) niet vooruit.

Dylexie is echt een technisch leesprobleem en geen probleem op het gebied van begrijpend lezen, al kan het wel belemmerend zijn bij begrijpend lezen. De definitie van dyslexie van de Gezondheidsraad is: 'het verschijnsel waarin automatisering van woordidentificatie (lezen) en/of schriftbeeldvorming (spellen) zich niet, dan wel zeer onvolledig of zeer moeizaam ontwikkelt’.

Feiten

Een paar feiten op een rij:

Dyslexie komt voor bij ongeveer 2-4% van alle Nederlanders.
Drie keer zoveel jongens als meisjes hebben dyslexie.
Bij dyslexie speelt erfelijkheid een grote rol. Als één van de ouders dyslexie heeft, dan heeft het kind 40 tot 50% kans op dyslexie. Als beide ouders dyslexie hebben, dan is de kans zelfs 80%. Als er in de hele familie geen dyslexie voorkomt, dan is de kans op dyslexie erg klein.

Kenmerken

Het is van groot belang om dyslexie vroeg te signaleren. Hoe eerder het kind passend onderwijs krijgt, hoe eerder een goede basis gelegd wordt. Dit kan de ernst van de problemen verminderen en ervoor zorgen dat het kind beter meekomt in de klas.

Hieronder volgen kenmerken van dyslexie, onderverdeeld in drie groepen:

Voor de basisschooltijd.
In de kleutertijd.
Vanaf groep drie.

Een kind hoeft niet aan alle symptomen te voldoen om dyslexie te hebben.

Kenmerken voor de basisschooltijd

Het kind kruipt en loopt laat.
Het kind begint laat met praten en de spraakontwikkeling gaat langzamer dan bij leeftijdsgenootjes.
Het kind praat traag en heeft problemen om woorden uit te spreken.
De motorische ontwikkeling blijft achter in vergelijking met leeftijdsgenootjes. Een kind kan bijvoorbeeld moeite hebben met het hanteren van bestek.

Kenmerken in de kleutertijd

Het kind heeft moeite met het schrijven van de eigen naam.
Het kind schrijft letters vaak gespiegeld.
Het kind heeft moeite met het leren van basiskennis, zoals de kleuren en getallen.
Het kind werkt minder precies bij het knutselen, knippen en plakken.

Kenmerken vanaf groep drie

Vanaf groep drie zijn de moeilijkheden met lezen, schrijven en spellen duidelijk merkbaar. Enkele signalen:

Het kind ziet letters dansen en haalt letters door elkaar: ‘dorp’ en ‘drop’.
Het kind kan het tempo van de klas niet bijhouden.
Het kind kan last hebben van hoofdpijn of het heeft vage oogklachten.
Het kind beheerst het alfabet slecht.
Langzame letterherkenning, vooral van klanken: eu en ui, oe en ou etc.
Problemen met het handschrift en met andere motorische vaardigheden.
Het kind is onhandig met (vul)pennen.
Ondanks eindeloze oefeningen toch slechte cijfers voor dictees.
Het kind blijft in spiegelschrift schrijven en draait klanken om: b en d, 6 en 9, q en p etc.
Het kind maakt spelfouten bij het overschrijven.
Lezen blijft achter op klasgenoten.
Het kind heeft weinig concentratie bij het lezen en is snel moe na het lezen.
Voorlezen gaat hakkelend en stotterend. Soms heeft het kind achteraf geen idee wat hij gelezen heeft.
Het kind kan links en rechts niet goed uit elkaar houden.
Het kind heeft moeite met het leren van analoog klokkijken.
Het kind heeft moeite met het leren van tafels en andere logische reeksen.

De symptomen en fouten nemen erg toe onder tijdsdruk, emotionele spanning, bij een slechte gezondheid of als het kind in de war is.

Positieve kenmerken

Laten we vooral de positieve kenmerken niet vergeten:

Kinderen met dyslexie zijn vaak creatieve, beeldende of logische denkers.
Kinderen met dyslexie kunnen vaak goed het overzicht bewaren. Ze blijven niet hangen in details, maar hechten juist aan het totaalplaatje in hun hoofd.
Kinderen met dyslexie nemen informatie veel beter op. Als het kind nieuwe kennis heeft verworven, blijft dat ook veel beter hangen.
Kinderen met dyslexie zijn vaak heel praktisch ingesteld.

Diagnose

In Nederland mag de diagnose dyslexie alleen gesteld worden door een arts, gezondheidszorgpsycholoog of een orthopedagoog die opgenomen is in het BIG-register.

Voordat een diagnose gesteld wordt, moet uitgesloten zijn dat er een andere verklaring is voor de lees- en spellingproblemen. Bijvoorbeeld een andere stoornis of slecht lees- en spellingonderwijs op de basisschool. Ook moet de school kunnen aantonen dat met goede bijlessen de achterstand niet afneemt.

Behandeling

Dyslexie is niet te genezen. Behandelingen en therapieën kunnen het probleem niet voor 100% oplossen, maar ze kunnen wel helpen in het leren omgaan met dyslexie. Een goede behandelmethode sluit zoveel mogelijk aan bij het kind. Daarom is het goed om de volgende vragen te stellen:

Wat zijn de sterke kanten van het kind?
Wat motiveert het kind?
Welke middelen passen bij het kind? (computers etc.)

Tips voor de leerkracht

Geef extra tijd bij klassikaal werk en zet de leerling eventueel in een apart kamertje.
Houd er rekening mee dat het kind langzaam reageert op klassikaal gestelde vragen.
Maak het bord niet te snel schoon, maar controleer of de leerling de aantekeningen heeft opgeschreven.
Laat de aantekeningen kopiëren voor deze leerling.
Dyslectische leerlingen zijn vaak gevoelig voor storingen en rommeligheid. Daarom is het goed om hen vooraan in de klas te zetten, zodat ze weinig afleiding hebben.
Dyslectische leerlingen hebben vaak moeite met meerkeuzevragen. Probeer dit zoveel mogelijk te vermijden.
Geef korte, duidelijke opdrachten en houd de hoofdlijn van de les vast.
Voorkom zoveel mogelijk nieuwe negatieve ervaringen.