Peuters en kleuters zijn niet toetsbaar
Geplaatst op 1 juni 2014
Kleutertoetsen
In het beleid rond jonge kinderen doen een aantal misverstanden de ronde. In een aantal artikelen worden deze foutieve aannames tegen het licht gehouden. In dit artikel wordt besproken dat we peuters en kleuters niet betrouwbaar kunnen toetsen.
Misverstand: Peuters en kleuters zijn toetsbaar.
De achtste vooronderstelling is dat we jonge kinderen betrouwbaar kunnen toetsen. Ook deze vooronderstelling is onjuist.
Van Geert (2006) stelt dat ontwikkelingsprocessen bij jonge kinderen niet ordelijk en geleidelijk verlopen, maar wisselvallig, chaotisch en fluctuerend. Ontwikkelingsprocessen vormen een “vrolijke chaos”. Wat het kind vandaag laat zien kan het morgen weer niet en omgekeerd. Op basis van taalanalyses van Pauline, die tussen 14 en 36 maanden tweewekelijks werd geobserveerd, toonde hij overduidelijk aan dat scoringsprofielen over de tijd sterk wisselden.
Van Geert (2006) stelt dat ontwikkelingsprocessen bij jonge kinderen niet ordelijk en geleidelijk verlopen, maar wisselvallig, chaotisch en fluctuerend. Ontwikkelingsprocessen vormen een “vrolijke chaos”. Wat het kind vandaag laat zien kan het morgen weer niet en omgekeerd. Op basis van taalanalyses van Pauline, die tussen 14 en 36 maanden tweewekelijks werd geobserveerd, toonde hij overduidelijk aan dat scoringsprofielen over de tijd sterk wisselden.
Niet betrouwbaar
Ook op basis van eigen onderzoek moesten wij concluderen dat de medewerking van kinderen onder de zes jaar aan een testsituatie sterk wisselend is. Wij gingen na in hoeverre een nasometer betrouwbare informatie kon geven over de mate van nasaliteit (neuzigheid) in het spreken van kinderen (van der Heijden, 2012). De nasometer is een soort muts die kinderen opkrijgen. De opdracht die ze krijgen is een paar korte zinnetjes, of als ze dat nog niet kunnen losse woordjes na te zeggen: Kees zit op de fiets, de poes zit op de stoep, Ida kijkt op de klok, of: kees, fiets, poes, stoep, Ida, klok. Vierjarigen konden aan de opdrachtjes nauwelijks meewerken. Ze weigerden de muts of zeiden gewoon niets na. Van de 5-jarigen kon 50% adequaat meewerken. Pas bij de zesjarigen kon men van coöperatie spreken en konden ook normwaarden gevonden worden.
Charlotte
De ouders van Charlotte hadden een leuke school voor hun dochter uitgekozen. Een grijze school, 30% donkere kinderen. De juffen niet al te jong en aan toetsen in groep 1 en 2 deden ze zo weinig mogelijk. Charlotte gaat ook met plezier naar school. Het lijkt allemaal goed te gaan, tot het tienminutengesprek vlak voor de grote vakantie.
Wat blijkt? Er is getoetst. De moeder van Charlotte is perplex. Waarom? Dat zou toch niet? “Ja, we willen eigenlijk niet, maar het moet van de inspectie en we willen ook niet helemaal dwars liggen”. Het tienminutengesprekje gaat vervolgens niet over Charlotte. Het gaat ook niet over de A die ze heeft gehaald op de toets voor de taalontwikkeling, maar over de D die ze gescoord heeft bij de toets voor ordenen.
Moeder, die academisch geschoold is, gaat geschokt naar huis. Mag ze niet meer trots zijn op haar dochter?
Ze praat er met haar man over, die alleen maar roept: ”trek je het toch niet aan, gelukkig is ze niet in alles goed, net een normaal mens”.
Moeder, die academisch geschoold is, gaat geschokt naar huis. Mag ze niet meer trots zijn op haar dochter?
Ze praat er met haar man over, die alleen maar roept: ”trek je het toch niet aan, gelukkig is ze niet in alles goed, net een normaal mens”.
Maar een andere moeder, van wie de dochter twee D’s heeft gescoord, denkt na over extra hulp. Moet dat voor Charlotte ook ingezet worden?. Ze praat erover met een vriendin. Die heeft nog geen kinderen en wuift het probleem dan ook een beetje weg. Op een gegeven moment word ik met dit probleem geconfronteerd. De moeder van Charlotte is nog steeds van slag. Let wel, we hebben het over een nuchtere vrouw, die kordaat en daadkrachtig op kan treden. Als deze vrouw al zo van slag is, wat gebeurt er dan met moeders die in de regel minder stevig in hun schoenen staan. Wat gebeurt er vervolgens met de kinderen?
Overigens: Charlotte had een D voor ordenen gehaald omdat ze diep onder de indruk was van een klasgenootje die erg brutaal tegen juf deed.
Sociaal-emotionele ontwikkeling
Door de nadruk te leggen op allerlei vaardigheden ten aanzien van taal, denken, en motoriek, vergeten we gemakkelijk dat in de peuter- en kleuterperiode niet leren voorop staat, maar de persoonlijkheidsvorming. Juist de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen moet een stevige basis krijgen.
Gerelateerd
Lesprogramma

Samenhang in taalonderwijs
Taal, spelling en lezen leren moet anders. Nu kan het ook anders! Nieuw Nederlands Junior
Noordhoff
Noordhoff

Scholing

Word expert op gebied van taalonderwijs
Taal is een van de basisvaardigheden. Word taalspecialist op school en professionaliseer jezelf.
oo.nl
oo.nl

Adviestraject
.png)
Gratis lesmethode Ik maak het verschil
Wat als het schooladvies niet voldoet aan verwachting ouders en kind? Maak het schooladvies bespreekbaar.
Driessen
Driessen

congres

Hoogsensitieve kleuters
Ondersteunen van prikkelgevoelige kleuters in de klas
Medilex Onderwijs
Medilex Onderwijs



Peuters niet behandelen alsof het al echte leerlingen zijn.
Sieneke Goorhuis

Toetsen maken: Dat is niet het doel van ons onderwijs!.
Dolf Janson

Ontdekkend leren lezen
Ewald Vervaet

Ontdekkend leren lezen - Acht hoofdkenmerken
Ewald Vervaet

Tweetaligheid is geen probleem
Sieneke Goorhuis

Taalachterstand
Sieneke Goorhuis

Citoscore hanteren
Sieneke Goorhuis

Ontwikkeling hersenen
Sieneke Goorhuis

Interactief voorlezen onder de loep
Sieneke Goorhuis

Rijk taalaanbod door spel
Sieneke Goorhuis

Het vrije spel
Sieneke Goorhuis

Taalontwikkeling bij het jonge kind
Sieneke Goorhuis

Je zal maar kleuter mogen zijn!
Dolf Janson

Taal is niet los te verkrijgen
Sieneke Goorhuis

Leesonderwijs: begin pas als het kind aan lezen toe is
Ewald Vervaet

Werkmap Begrijpend luisteren en woordenschat
Machiel Karels

Basisonderwijs zonder basis / Basisonderwijs met basis
Helèn de Jong

Werk met peuters en kleuters in één groep
Lianne Jongsma

De kleutervriendelijke school
Bertine van den Oever

Stop het testen van peuters en kleuters. Ervaren leerkrachten zijn deskundig.
Dick van der Wateren

Verplichting Centrale Eindtoets onnodig en onwenselijk
Teije de Vos

Eisen inspectie strijdig met eigen visie op kleuters
Ewald Vervaet

In groep 1 en 2 niet toetsen, maar observeren!
Teije de Vos

Een sober leerling- en onderwijsvolgsysteem, dat kan en mag!
Teije de Vos

Toetsen in een video van één minuut uitgelegd
redactie

Vier jaar! Hoe stimuleer je een soepele overgang naar de basisschool?

Welk effect hebben leesmethodes?

Welke hulpstap is voor leerlingen effectief bij het leren spellen?

Hoe versterk je online het actief leren van volwassen NT2-deelnemers?

Wat is het effect van vooraf toetsen?

Hoe bevorder je zelfsturing van laagopgeleide nt2-leerlingen?

Hardop denken: goede strategie voor volwassen leerders?

Hoe help je mensen naar niveau 2f van de Nederlandse taal?

Hoogbegaafden: hoe geef je hen wat ze nodig hebben?

Leerlingen met een onvoldoende taalbasis: hoe toets je rekenvaardigheden?

Gebruik van toetsen bij het plannen van leertrajecten

Selfassessment voor formatief toetsen van basisschoolleerlingen

Beter begrip van informatie in teksten door zelftoetsen

GAS geven: doelgericht werken aan taal en lezen in Passend Onderwijs

Samenhang expertiseniveau leerling bij leren met zelftoetsen
[extra-breed-algemeen-kolom2]