Deep Learning

Machiel Karels

Directeur Wij-leren.nl | onderwijsadviseur bij Wij-leren.nl

Geplaatst op 19 november 2019

Hoe verdiepend leren kan leiden tot betekenisvolle verandering.

Deep Learning is een onderwijsconcept waarin de eigen leervragen van kinderen in relatie tot hun omgeving centraal staan. Het is daarnaast een concept dat het onderwijs transformeert met als doel gelijkheid en excellentie voor het hele systeem.

Deep Learning is feitelijk een beweging naar betekenisvol en kindgericht onderwijs waarbij de brede ontwikkeling van leerlingen centraal staat. Hier ligt een visie op leren onder die ook consequenties heeft voor de manier waarop alle andere betrokkenen in de school leren. Door Deep Learning ontstaat een lerende cultuur voor leerlingen en leraren.

"Deep Learning leidt tot intrinsieke motivatie bij leerlingen en leraren"

Voor veel leraren en schoolleiders zal het boek erg aanspreken, omdat het naadloos aansluit bij de ontwikkelingen waar veel scholen mee bezig zijn: het verhogen van de betrokkenheid van leerlingen door beter op hun kwaliteiten en verschillen af te stemmen.

Samenvatting van het boek Deep Learning

Intrinsiek leren

Fullan, Quinn en McEachen, de grondleggers van Deep Learning, zijn van mening dat leren de basis is, terwijl technologie het leerproces enorm kan versnellen. De transformatie komt niet door enkel theoretisch onderzoek, maar juist door het ‘in de praktijk toetsen van theorie’.

Leerlingen werken samen aan projecten die een directe verbinding hebben met de omgeving van de school. Ze stellen hierbij hun eigen leervragen en onderzoeksvragen op en zijn zo betekenisvol bezig voor zowel de omgeving als voor hun eigen leerproces.

Door de projectmatige aanpak, wordt er direct ook gewerkt aan brede ontwikkelvaardigheden zoals samenwerken, onderzoeken, overleggen, creativiteit, zelfreflectie, kritisch denken, communiceren, etc. In het boek worden dit mondiale competenties genoemd.

Deep Learning gaat over het vinden van onze plek in een complexe en voor velen beangstigende wereld. De nieuwe reeks crises dwingt ons om onze relatie tot elkaar en tot de planeet en het universum opnieuw onder de loep te nemen. Het is essentieel dat we de wereld proactief veranderen door het leven te veranderen.

Fundamentele verandering

De mensen achter Deep Learning willen een fundamentele verandering in het onderwijs teweegbrengen door samen te werken met het systeem op alle niveaus. Deep Learning staat voor een cultuurverandering, het is niet zomaar een verandering in het onderwijsprogramma. ‘Programs don’t scale, culture does.’

Het boek is opgedeeld in drie delen.

Creëer betrokkenheid, verander de wereld: het waarom van Deep Learning
Het levende laboratorium: de praktijk, zoals die nu wordt vormgegeven in de NPDL-wereld
Een precaire toekomst: vooruitblik op basis van samenhang tussen de resultaten

Duurzaam leren

Deep Learning is leren op een manier die beklijft. Het oplossen van het gelijkheid-excellentie-vraagstuk vormt de kern van maatschappelijke overleving. Deep Learning is in staat om excellentie en gelijke kansen voor iedereen te creëren en kan zo de toenemende ongelijkheid in de wereld omkeren. Dit is niet alleen een morele kwestie. Het is een kwestie van overleven, sterker nog, van welvaart.

Deel 1: Creëer betrokkenheid, verander de wereld

De meeste leerlingen zien geen reden om conventionele scholing serieus te nemen. Ze ervaren een gebrek aan betrokkenheid en relevantie. Bovendien leven ze in een wereld waarin onzekerheid en angst de boventoon voeren. Een andere destructieve trend is de toenemende ongelijkheid in steden. Verandering is dus nodig om leerlingen een positieve toekomst te bieden.

Deep Learning is goed voor iedereen, maar het is vooral effectief voor leerlingen die het verst verwijderd zijn van onderwijs. Zodra leraren, leerlingen en hun families het leerpotentieel van Deep Learning ervaren, zullen ze meer betrokken raken. En als ze dit met anderen delen, dan zal het enthousiasme zich steeds verder uitbreiden.

"Veel leerlingen ervaren in het huidige onderwijs een gebrek aan betrokkenheid en relevantie."

Deep Learning in het kort

Deep Learning…

Vergroot betrokkenheid
Verbindt met de ‘echte wereld’
Resoneert met spirituele waarden
Vergroot verwachtingen ten aanzien van leren
Ontwikkelt vaardigheden, kennis, zelfvertrouwen en zelfredzaamheid
Verdiept de wens om contact te leggen met anderen

Als we willen dat leerlingen in staat zijn om in turbulente, complexe tijden te floreren en de wereld te veranderen, dan moeten we het leren opnieuw onder de loep nemen. Wanneer Deep Learning echt een vlucht neemt, speelt het systeem een essentiële rol.

Zes mondiale competenties: 6C’s

Deep Learning is het proces van het verwerven van zes mondiale competenties:

Karakterontwikkeling
Burgerschap
Samenwerking
Communicatie
Creativiteit
Kritisch denken

Deep Learning doet zich voor wanneer we de competenties gebruiken om ons bezig te houden met kwesties en taken die waarde hebben voor zowel de leerlingen zelf als de wereld. Deze competenties zijn uniek, want ze zijn volledig, nauwkeurig en meetbaar.

We zien bij Deep Learning dat steeds meer leerlingen met zowel een bevoordeelde als een complexe achtergrond floreren: het streven naar gelijke kansen en excellentie voeden elkaar!

Leerervaringen

Leerervaringen die de zes competenties triggeren:

Hogere cognitieve processen
Cross-disciplinair
Academische en persoonlijke capaciteiten
Actief, authentiek, uitdagend en leerlinggericht
Ontworpen om de wereld te beïnvloeden
Verschillende settings

‘Een focus op de 6C’s biedt bescherming tegen sociale en emotionele problemen en draagt dus bij aan het opbouwen van een goede geestelijke gezondheid en veerkracht. Een focus op de 6C’s zorgt voor een eerlijk speelveld, ook voor kinderen die een achterstand hebben.’

De 6C’s zijn gericht op de vier domeinen van welbevinden: fysiek, cognitief, emotioneel en sociaal.

De weg naar een hoge mate van welbevinden verloopt via Deep Learning-ervaringen met aandacht voor gelijke kansen en excellentie. Individuen kunnen zich afzetten tegen het systeem. We hebben groepen nodig om het systeem te implementeren.

De les is dat we de cultuur van leren moeten veranderen, niet alleen de attributen of structuren.

Bij de systeemverandering is coherentie belangrijk. Coherentie is: gedeeld bewustzijn over het doel en de aard van het werk.

Het Coherentie-raamwerk bestaat uit vier componenten:

focus op richting
cultiveren van de samenwerking
slim verantwoorden en
verdiepend leren

Centraal in dit raamwerk staat ‘leiderschap’. Er is ook een Deep Learning-raamwerk ontwikkeld, dat beschrijft hoe de voorgestelde verandering het beoogde resultaat zal opleveren. Dat raamwerk biedt structuren en processen om veranderingen op alle niveaus aan te brengen en het definieert de veranderingsverbetering in termen van impact op leerlingen. Dit Deep Learning-raamwerk bestaat uit vier lagen:

De zes mondiale competenties van Deep Learning (het beoogde resultaat)
De vier elementen van leerontwerp (pedagogische aanpakken, leerpartnerschappen, leeromgevingen en verbinding met de wereld), gericht op het ontwikkelen van instructieve ervaringen om resultaten te bereiken
Voorwaarden bij het bevorderen van Deep Learning
Gezamenlijk onderzoek

Deel 2: het levende laboratorium

We zien in de praktijk dat creativiteit steeds prominenter wordt, een katalysator voor de ontwikkeling van de andere C’s. Een van de mooiste bevindingen was het ongebreidelde optimisme van leerlingen, leraren en leiders, die termen als ‘hernieuwde energie’, ‘passie’ en ‘bevrijding’ gebruikten. Leerlingen willen de mensheid helpen. Een 10-jarig meisje uit Uruguay zei: ‘Ik moest de mensheid helpen, dus besloot ik bij mijn eigen buren te beginnen.’

Leerlingen zijn change-agents. Ze hebben onbenut potentieel, maar als we zeggenschap en keuzemogelijkheden creëren door middel van Deep Learning, dan zien we dat ze impact hebben op veranderingen in organisaties, de maatschappij en pedagogiek.

Hoe laat je Deep Learning tot leven komen?

Moedig verdiepende gesprekken aan
Ontwikkel een Deep Learning-cultuur
Denk groot – begin klein

Het leerontwerp

We zien een sterke betrokkenheid van leerlingen als co-ontwerpers. Een leermodel voor leerlingen helpt hierbij. Drie componenten: mijn verbondenheid – mijn ambities – mijn leren.

Ook de leraren hebben een nieuwe rol. Zij zijn drie dingen: activator (doelen stellen, criteria, taken, feedback), cultuurbouwer (normen, behoeften van leerlingen, karakterontwikkeling) en samenwerker (verbindingen familie en gemeenschap, collega’s, delen van kennis).

De leiders in het onderwijs hebben ook een nieuwe rol. Ze moeten (a) het leren voorleven, (b) de cultuur vormgeven, en (c) de focus op Deep Learning maximaliseren.

De nieuwe rol van gezinnen/opvoeders ligt vooral in een solide samenwerking (wederzijds vertrouwen en transparantie).

"Leiders in het onderwijs hebben een rol in het voorleven van het leren en het vormgeven van de cultuur."

Leeromgeving

De leeromgeving speelt ook een belangrijke rol bij het leerproces. Het transparant maken van wanden van het klaslokaal gaat niet alleen over het herontwerpen van ruimte. Het vereist ook nadenken over manieren waarop het klaslokaal verbinding tot stand kan brengen. Digitale middelen moeten bijvoorbeeld krachtig ingezet worden.

Wat betreft de nieuwe pedagogische aanpakken: de grondleggers van Deep Learning beschrijven de nieuwe pedagogische aanpakken als een samensmelting van de meest effectieve pedagogische methoden en opkomende innovatieve aanpakken, die samen de creatie en toepassing van nieuwe ideeën en kennis in het echte leven bevorderen.

"Deep Learning gaat over het vinden en ontwikkelen van de krachtigste oude en nieuwe pedagogische aanpakken, of het nu gaat om schatten uit het verleden of het heden."

Samenwerking is belangrijk. We kunnen niet op individuele leraren rekenen om het tij te keren. We hebben een aanpak nodig die hele scholen, besturen en systemen mobiliseert. Als leraren en leiders zelf niet bezig zijn met Deep Learning, is het onwaarschijnlijk dat ze dit voor hun leerlingen zullen creëren.

Het gezamenlijk onderzoeksproces speelt een belangrijke rol in samenwerking. Deze bestaat uit vier stappen: beoordelen van huidige sterke punten en behoeften, ontwerpen van een strategie voor verandering, implementeren van de strategie, en als laatste meten, reflecteren en veranderen. De kracht van het proces ligt in de professionele discussie over het leren en delen van effectieve strategieën als voorbereiding op de volgende fase van leren.

Dynamiek van verandering

Voor de verandering is de dynamiek van belang. Hierin zijn drie fasen te onderscheiden: duidelijkheid, verdieping en duurzaamheid. Sociale bewegingen gaan over ideeën en gaan vaak van start met enthousiastelingen in een voortrekkersrol die verandering wil zien.
Het succes van het ontwerp, de implementatie en de evaluatie van leren zijn altijd afhankelijk van ons vermogen om de voortgang en het succes van leerlingen te meten. Hiervoor zijn voor elk van de 6C’s Deep Learning Progressions ontwikkeld.

Deel 3: een precaire toekomst

Het laatste deel gaat over de toekomst. Twee dimensies: Deep Learning als verschrikking of Deep Learning als verlossing. Daarbij worden de manieren om in de fout te gaan met Deep Learning besproken, maar ook de manieren waarop DL wel werkt.

In het boek worden ook allerlei praktische voorbeelden genoemd uit de praktijk van Deep Learning. Positieve resultaten, dingen die minder goed gaan, kortom: hoe verloopt dit experiment? Ook daar wordt weer van geleerd.

Aan het einde van het boek wordt kort weergegeven hoe Deep Learning actief is in 7 landen in de wereld: Australië, Canada, Finland, Nederland, Nieuw-Zeeland, Uruguay en de Verenigde Staten.

Recensie

Deep Learning is feitelijk een beweging naar betekenisvol en kindgericht onderwijs. Hier ligt een visie op leren onder die ook consequenties heeft voor de manier waarop alle andere betrokkenen in de school leren. Er ontstaat een lerende cultuur voor leerlingen en leraren.

In dit boek wordt op een samenhangende manier beschreven hoe deze beide elementen in elkaar grijpen en tot intrinsieke motivatie van leerlingen en leraren leidt.

Het is een uiterst praktische beschrijving met veel casussen en voorbeelden. Daarnaast is de werkwijze van Deep Learning goed theoretisch onderbouwd.

Scholen die betekenisvol en kindgericht onderwijs willen geven en de brede ontwikkeling van kinderen centraal stellen, zullen het uiterst motiverend vinden om dit boek te lezen. Het boek geeft perspectief op toekomstbestendig onderwijs. Van harte aanbevolen!