Toezicht houden op onderwijskwaliteit is niet zo ingewikkeld

Harm Klifman

Senior adviseur bij Van Beekveld en Terpstra

  

  Geplaatst op 1 juni 2016

Toezicht houden op onderwijskwaliteit: het gaat toezichthouders in de regel minder gemakkelijk af dan toezicht houden op financiën. Ten aanzien van dat laatste bespeur ik weinig onzekerheid, als het gaat om onderwijskwaliteit is twijfel troef. Toch is ook dat niet zo ingewikkeld. In dit artikel een praktische benadering.

Drieslag

Soms helpt het als je de dingen eenvoudig probeert te houden. Noem het ‘ontbinden in factoren’. Voor onderwijskwaliteit stel ik voor om daarin drie lagen te onderscheiden.

Object van kwaliteitszorg Bron Houding toezichthouder
Basiskwaliteit Oordeel inspectie en commentaar van het bestuur daarbij Kennen, begrijpen, en ontwikkelingen in het externe toezicht volgen
Doelrealisatie ambities Strategisch beleidsplan en voortgangsverslagen realisatie jaarplan Volgen via rapportages, bijwonen activiteiten, schoolbezoek, ‘excursie’
Onderwijsontwikkeling Omgeving Themabesprekingen, studiedagen bijwonen enz.

Eerste laag: ‘de basis op orde’

Scholen worden van rijkswege bekostigd om te voorzien in onderwijs. Er zijn wettelijke eisen van deugdelijkheid en die moeten door de school in acht worden genomen om de bekostiging te behouden. Het is één van de taken van de Inspectie van het onderwijs om toe te zien of dit gebeurt. De Inspectie hanteert daartoe een kader waarin precies vermeld staat waar de Inspectie op let en welke normen daarin worden toegepast.

Het niveau van kwaliteit zoals de Inspectie dat toetst kan worden aangemerkt als het basisniveau. Als je daaronder zit, gaat er echt iets niet goed en is een plan nodig om weer van rood groen te worden en liefst ook een plan om daarna groen te blijven. Dat laatste is soms lastiger dan het eerste. Basiskwaliteit is dus de kwaliteit die valt onder de verantwoordingsplicht van school en bestuur aan de externe toezichthouder.

Iedere school is  opgelucht als de inspecteur tevreden is en dat is ook begrijpelijk. Maar voor de toezichthouder en het bestuur geldt dat de oogst niet groter is dan dat aan de eisen voor basiskwaliteit is voldaan. Oké, er volgt de mogelijkheid van het oordeel ‘goed’ van de Inspecteur. Dat is dan een mooie opsteker voor de school. Neemt niet weg: je zou kunnen zeggen dat basiskwaliteit een van de ingrediënten is van een gezonde bedrijfsvoering.

Tot de ‘plicht’ van het intern toezichthoudende orgaan behoort dat dit orgaan in eigen kring voorziet in kennis van het toezichtkader van de Inspectie en daarmee kennis om Inspectierapporten en –oordelen te kunnen interpreteren. Overigens reageert de interne toezichthouder niet op het rapport en oordeel van de Inspectie maar op het commentaar van het bestuur bij dit rapport en oordeel.

Het is verstandig als degene(n) die in het interne toezichthoudende orgaan belast is met extra aandacht voor onderwijskwaliteit de ontwikkelingen in het externe toezicht ook volgt. Ik denk hierbij aan de operatie Toezicht in transitie.

Tweede laag: realiseren van ambities

Spannender wordt het als we kijken naar de tweede laag: die van de ambities. Waar de eerste laag betrekking heeft op ‘wat we moeten’, verwijst de tweede laag naar ‘wat we willen’: de eigen ambities, het eigen profiel van de school, de helder en zelfgestelde maatschappelijke opdracht van de school/scholen. ‘Waar we voor gáán met z’n allen!’

We richten ons dan niet op de normale eisen te stellen aan de bedrijfsvoering, zoals hierboven gesuggereerd, maar bevinden ons op het terrein van de doelrealisatie. Lukt het de school/scholen om idealen en strategische keuzes om te zetten in concrete doelen en praktijken? Voortgangsverslagen en beleidsevaluaties zijn de standaardmanieren om dit te volgen.

Maar er is meer mogelijk: presentaties van betrokkenen uit de school in de vergadering van de raad van toezicht, schoolbezoek om het bereiken van bepaalde doelen mee te vieren -  dat soort acties. Het voordeel van dit laatste is dat deze bezoeken, die toezichthouders helpen zich een beeld te vormen van de praktijk van het onderwijs, daarmee een gerichte invulling krijgen.

Derde laag: onderwijsontwikkeling

De derde laag is die van de dialoog over onderwijsontwikkeling: het in eigen kring en/of met anderen uit de organisatie bespreken van trends en ontwikkelingen die mogelijk ook relevant zijn voor de eigen school/scholen. Ik raad raden van toezicht aan om de aandacht voor deze derde laag niet te isoleren tot een dagje op de hei of alleen het bijwonen van de jaarlijkse studiedag voor alle personeel.

Juist als de basis op orde is en als ook de voortgangsrapportages over de doelrealisering in orde zijn, is het slechts een kwestie van organiseren om met regelmaat ook inhoudelijke themadiscussies met elkaar te voeren, al dan niet met betrokkenheid van anderen van binnen en buiten de school/scholen.

En nu het gaat gebeuren dat raden van toezicht en (gemeenschappelijke) medezeggenschapsraden voortaan twee keer per jaar om te tafel gaan zitten, raad ik aan die verplichte contactmomenten te besteden aan themabesprekingen over onderwerpen die de waan van de dag overstijgen en  beelden opleveren over wat er om ons heen gebeurt dat mogelijk ook relevant is voor de eigen school/scholen.

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Gerelateerd

Scholing
Leerlingen en de klas
Leerlingen en de klas
Zo sta jij als leraar/docent sterk(er) voor de klas
oo.nl 
E- learning module
Groepsdynamica in de eerste schoolweken (po)
Groepsdynamica in de eerste schoolweken (po)
Benut het gouden moment!
Medilex Onderwijs 
Lesprogramma
Duurzaam ondernemen voor kinderen!
Duurzaam ondernemen voor kinderen!
Wil jij op een speelse en toegepaste manier aan de slag met 21e-eeuwse en burgerschapsvaardigheden?
Fawaka Ondernemersschool 
Lespakket
Veilig van A naar B met Streetwise Digitaal
Veilig van A naar B met Streetwise Digitaal
Probeer de nieuwe digitale leerlijn van de ANWB schooljaar 2023-2024 gratis uit. Meld je nu aan!
ANWB 
Onderwijsboeken
Studeren met succes docenten
Studeren met succes docenten
Effectief leren en studeren kan aangeleerd worden.
Uitgeverij Ten Brink 
E-learning module
Zo doe je een ontwikkelingsgerichte audit
Zo doe je een ontwikkelingsgerichte audit
Gratis korte module met downloads
Wij-leren.nl Academie 
Congres
Kom naar Onderwijsinzicht - vr. 15 sep 2023
Kom naar Onderwijsinzicht - vr. 15 sep 2023
OnderwijsInzicht is het onderwijscongres voor beslissers & ICT coördinatoren PO-VO rond ICT in het onderwijs.
Kennisnet 
Cursus & Materiaal
Kennis & vaardigheden m.b.t. de meldcode
Kennis & vaardigheden m.b.t. de meldcode
Wil jij als leerkracht het verschil maken bij kinderen die thuis onveilig opgroeien? Kijk hoe Augeo daarbij helpt.
Augeo 
Kennis & vaardigheden m.b.t. de meldcodeOntwikkelingsgerichte audit
Zo doe je een ontwikkelingsgerichte audit.
Machiel Karels
Balanceren tussen vrijheid en deugdelijkheid
Artikel 23: balanceren tussen vrijheid en deugdelijkheid.
Symen van der Zee
Kwaliteitskaarten School aan Zet
Kwaliteitskaarten School aan Zet
redactie
Elementen veranderproces onderwijs
Vijf elementen voor succesvol veranderen binnen het onderwijs
Sietske van der Wegen
Werkend schoolplan
Hoe maak je een schoolplan dat werkt?
Jaap Versfelt
nieuwe vorm inspectietoezicht in 2017
Bestuur én inspectie sturen samen op kwaliteit
Theo Wildeboer
Duurzame schoolontwikkeling
Duurzame schoolontwikkeling: werken aan het schoolplan in een lerende organisatie
Jan Jutten
Ontwikkeling bestuur en toezicht
De ontwikkeling van bestuur en intern toezicht in het onderwijs
Harm Klifman
De staat van het onderwijs in 2020
De Staat van het Onderwijs 2020
Myriam Lieskamp
Vijf pijlers voor kwaliteitsbewustzijn op Agorascholen
Het goede doen. En dat samen. Over kwaliteitsbewustzijn in de Agorascholen
Naomi Mertens
Jezelf blijven bij inspectiebezoek
Onderwijsinspectie: doe maar gewoon je ding; wat (niet) te doen als de inspectie komt
Minke Knol
Schoolontwikkeling, ambities naar doelen
Van ambitie naar uitvoer in de lespraktijk
Jaap Versfelt
Maak je kwaliteitszorg levend
Maak je kwaliteitszorg levend!
Minke Knol
Duurzame schoolontwikkeling
Duurzame schoolontwikkeling
Myriam Lieskamp
Veranderend toezicht onderwijsinspectie
Veranderend toezicht
Myriam Lieskamp
Ontwikkeling kwaliteitszorg
Ontwikkeling van kwaliteitszorg in het onderwijs
Harm Klifman
Kwaliteit in de klas
Kwaliteit in de klas? Onderwijskwaliteit op papier of in de klas...
Bea Pompert


Inschrijven nieuwsbrief

Inschrijven nieuwsbrief



Inschrijven nieuwsbrief

Eric van 't Zelfde - De verdeling van onze onderwijskwaliteit
Eric van 't Zelfde - De verdeling van onze onderwijskwaliteit
redactie
Kim Spinder - Succesvolle innovatiestrategie in het onderwijs
Kim Spinder - Succesvolle innovatiestrategie in het onderwijs
redactie
Onderwijskwaliteit in een video van één minuut uitgelegd
Onderwijskwaliteit in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Schoolontwikkeling in een video van één minuut uitgelegd
Schoolontwikkeling in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Hoe kunnen organisaties spelend veranderen? Tjipcast 022
Hoe kunnen organisaties spelend veranderen? Tjipcast 022
redactie
Is het tijd voor een digitale revolutie in het beroepsonderwijs?
Is het tijd voor een digitale revolutie in het beroepsonderwijs?
redactie
Veranderen in organisaties: Klein maar fijn? Tjipcast 028
Veranderen in organisaties: Klein maar fijn? Tjipcast 028
redactie
Vaart maken in organisaties. Tjipcast 016
Vaart maken in organisaties. Tjipcast 016
redactie
Veranderen in organisaties: hoe hou je het simpel? Tjipcast 039
Veranderen in organisaties: hoe hou je het simpel? Tjipcast 039
redactie
Effecten leerlinggestuurd onderwijs motivatie
Vergroot leerlinggestuurd onderwijs de motivatie van leerlingen?
Klassenverkleining in het vo
Wat zijn effecten van klassenverkleining in het voortgezet onderwijs?
Effect van inrichting van schoolgebouw
Wat is het effect van de inrichting van schoolgebouwen?
Werken met minder leerkrachten en kwaliteit behouden
Hoe kun je werken met minder leerkrachten en toch kwaliteit behouden?
Effectieve aanpak zwakke basisscholen
Hoe help je zwakke basisscholen verder?
Metafoor leerkuil proces leren leerlingen uitleggen
Is de metafoor van de leerkuil bruikbaar?
Effectieve prikkels voor een duurzame kwaliteitsverbetering
Hoe stimuleer je scholen tot duurzame kwaliteitsverbetering?
Criteria voor keuze van een middelbare school
Hoe kies je een middelbare school?
Voelen leerlingen zich veiliger op vo in een kleine klas?
Voelen kleine klassen veiliger voor onderbouwleerlingen voortgezet onderwijs?
Leerprestaties in het vo in grotere klassen met of zonder klassenassistent
Beter grote klas met of kleine klas zonder klassenassistent?
Professionele ruimte
Zeggenschap en professionele ontwikkeling van docenten in het voortgezet onderwijs
Sturen kwaliteit po
Ongemak van Autonomie: Sturen van onderwijskwaliteit in het primair onderwijs
Opbrengstgericht werken
Opbrengstgericht werken: van beleidsspeerpunt tot de uitvoering in de groep
Educational governance
Het ongemak van autonomie, onderwijsbeleid tussen vrijheid en verantwoording
Kwaliteitsbeleid
Educational governance: strategie, ontwikkeling en effecten
[extra-breed-algemeen-kolom2]



groepsgrootte
groepsplan
kwaliteitskaarten
kwaliteitszorg
onderwijsinspectie
onderwijskwaliteit
onderwijsleerproces
schoolontwikkeling

 

Mis geen bijdragen

Inschrijven nieuwsbrief

Volg wij-leren.nl

Volg ons op LinkedIn Volg ons op twitter Volg ons op facebook Volg ons op instagram Volg ons op pinterest