Huiswerkscholen zijn géén oplossing voor onderpresteren

Op mijn weg naar huis vanuit het centrum van Utrecht kom ik al fietsend meer dan vijf huiswerkscholen of huiswerkinstituten tegen (en ik ben maar 15 minuten onderweg). Tot mijn frustratie, omdat ik tegenstander ben van huiswerkscholen in de begeleiding van onderpresteerders.

Natuurlijk zijn niet alle kinderen die daar komen chronische onderpresteerders. Ik denk alleen dat veel chronische onderpresteerders de benodigde hulp mislopen door de misleidende werking van huiswerkscholen. Toch blijft de vraag ernaar groeien. Mijn kritiek ook.

De schijn van huiswerkbegeleiding

"Het grootste probleem dat ik heb met huiswerkscholen, is dat het lijkt alsof ze werken."

Ze bieden echter geen oplossing voor de kern van de problematiek van onderpresteerders. Daardoor houden ze de problematiek juist in stand en voorkomen ze een oplossing voor de lange termijn.

Een huiswerkschool is er namelijk vooral voor toezicht en structuur. Ze zijn er niet voor gemaakt om kinderen te leren leren en de omgang met succes en falen beter te maken. Nog minder beschikken ze over de expertise om chronische onderpresteerders de juiste hulp te bieden.

Waar huiswerkscholen heel erg goed in zijn, is het bieden van een gestructureerde omgeving waarin kinderen vrijwel niks anders kunnen doen dan huiswerk maken. Hierdoor is een deel van de hobbel om überhaupt aan huiswerk te beginnen voor veel jongeren weggenomen.

Voeg hier een externe controle van de begeleider aan toe en veel jongeren verrichten meer werk dan ze thuis zouden doen. In deze zin werkt de begeleiding. Er komt meer uit de handen van het kind en het scheelt veel conflicten thuis.

Het gebrek van huiswerkbegeleiding

Het bouwt echter geen zelfredzaamheid op bij een kind. Naar mijn ervaring is een huiswerkschool vooral gericht op: 

• het overhoren van vakinhoudelijke kennis (niet op het leerproces);
• structureren van planning (niet op het vinden van unieke oplossingen per kind);
• het bieden van een omgeving zonder afleiding.

Daardoor werkt de huiswerkschool zolang het kind erheen gaat, maar alleen dan. Het proces om voor de lange termijn zelfsturend vermogen en leertechnieken te ontwikkelen blijft bij het kind zelf liggen. Sommigen leren dit gaandeweg zelf, anderen niet. De jongeren krijgen in ieder geval niet het gevoel dat hun succes voor 100% aan hen te wijden is.

Zoals ik in een eerder artikel schreef, ligt de kern van de problematiek van onderpresteren – voornamelijk op de middelbare school - bij een gevoel van onmacht en moeite met zelfexpressie. Dit is zeer complexe, gevoelige problematiek waar weinig professionals goed mee om kunnen gaan.

"Wegnemen van de autonomie (en dus de macht) van het kind door middel van externe controle houdt de problematiek dus in stand."

Huiswerkscholen zijn niet gemaakt om écht te leren, maar om huiswerk te maken. Op een oppervlakkig niveau geven ze een oplossing. Deze oplossing is vast geschikt voor kinderen die enkel dat stukje structuur nodig hebben. Niet voor chronische onderpresteerders.

Het voelt vaak alsof ik op dit gebied een roepende in de woestijn ben, jammer genoeg. De legio onderpresteerder die worden ‘gehandhaafd’ in de huiswerkscholen zouden andere hulp moeten krijgen. Helaas is deze hulp vaak ook niet beschikbaar in GGZ instellingen en is er weinig garantie waar de juiste hulp wel beschikbaar is.

De juiste begeleiding

Ik denk dat een goede klik met de begeleider heel belangrijk is, dus afgaan op gevoel is een deel van de oplossing. Daarnaast is het enorm belangrijk om te beseffen dat het oplossen van chronisch onderpresteren een emotioneel, langdurig proces is waarbij verder gekeken moet worden dan het maken van huiswerk, leren leren en planningen. Het vergt een hoop kwetsbaarheid bij het kind, daarom vergt het ook een hoop vertrouwen en veiligheid. (Edit: dus korte programma's om te leren leren zijn zeer vaak ook niet genoeg!)

Bright minds, poor grades

Zoals ik in meerdere artikelen al heb aangeraden, wil ik hierbij graag nog een keer het boek ‘Bright minds, poor grades’ door Michael Whitley noemen. Ik denk dat dit veel ouders en professionals inzicht kan geven in de diepere laag van onderpresteren. Daardoor zijn de valkuilen ook enorm zichtbaar. Hiernaast geeft het een duidelijk tien stappen programma voor ouders om hun kind zo goed mogelijk te ondersteunen. Dan wordt duidelijk dat huiswerkscholen geen ‘quick fix’ zijn voor onderpresteren.

Samenvatting 

Huiswerkscholen bieden kortetermijnoplossingen voor onderpresteren door structuur en toezicht, maar schieten tekort in het aanpakken van de kernoorzaken: emotionele onmacht en gebrek aan zelfredzaamheid. Hoewel ze huiswerkproductie verhogen en conflicten thuis verminderen, richten ze zich op vakinhoud en planning, niet op het ontwikkelen van leerstrategieën of het versterken van autonomie.

Chronische onderpresteerders hebben juist langdurige, emotionele begeleiding nodig, gericht op vertrouwen, veiligheid en zelfexpressie. Huiswerkscholen houden het probleem in stand door externe controle, waardoor leerlingen afhankelijk blijven en geen intrinsieke motivatie ontwikkelen. Effectieve hulp vereist een diepgaand, individueel traject met ruimte voor kwetsbaarheid, iets wat reguliere instellingen vaak niet bieden.

Het boek Bright Minds, Poor Grades van Michael Whitley benadrukt dit en biedt ouders een stappenplan voor ondersteuning. Kortom, een snelle fix bestaat niet; duurzame verandering vraagt om empathie, maatwerk en het aanpakken van onderliggende emotionele barrières.