Klimroos

Bertine van den Oever

Onderwijsadviseur en coach bij Wij-leren.nl

Geplaatst op 4 juli 2022

>> Klimroos leerlingvolgsysteem direct bestellen.

Klimroos, ontwikkeld door Ewald Vervaet, biedt waar veel leraren en IB-ers al jaren behoefte aan hebben. Gerichte proeven om, naast het volgen van de ontwikkeling van een leerling door de eigen waarneming van de leraar, inzicht te krijgen of de leerling toe is aan technisch lezen, schrijven of rekenen.

‘Het afnemen van de proeven van de Klimroos geeft u inzicht in de psychologische ontwikkelingsfase waarin het kind zich op een bepaald ontwikkelingsgebied bevindt.’

Inleiding

Op basis van deze inleiding kan je gelijk een goede inschatting maken of je het boek goed kan gebruiken. Om die reden zal ik deze uitgebreid samenvatten.

Opbouw van Klimroos

Klimroos bestaat uit twee delen.

De ontwikkelingsgebieden klanken & vormen, lezen, schrijven en rekenen zijn heel belangrijk. De resultaten van de proeven maken je duidelijk of een leerling rijp is voor een volgende stap in je aanbod. Als rijpheid is vastgesteld kan de bijbehorende leerstof worden aangeboden.
De emotionele en de sociale ontwikkeling, belangrijk voor de vraag of een groep-2-kind beter in groep 2 kan blijven dan wel binnenkort naar groep 3 kan. Schoolrijpheid betekent immers meer dan toe zijn aan de vakken lezen, schrijven en rekenen. Een kind gedijt pas in groep 3 als het ook in een emotioneel en sociaal opzicht toe is aan groepsonderwijs.

Je doet de proef met één kind tegelijk en niet bij elk kind alle proeven.

Je doet de proeven alleen als uit de vrije waarneming van de leraar lijkt dat een kind toe is aan lezen.
Of om te achterhalen of een kind toe is aan groep 3.

Basis en voordelen van Klimroos

Klimroos is gebaseerd op een met feiten aangetoonde ontwikkelingstheorie. Je kan een keuze maken uit de proeven en hoeft ze niet allemaal te doen. Voor de proeven die je doet, volstaat het om die om de vier tot zes maanden af te nemen. Je hoeft ze niet gelijktijdig af te nemen, dit kan je verspreid over deze maanden doen. Klimroos geeft snel inzichtelijk aan of een kind ergens rijp voor is of niet. Als het rijp is, kan het met bepaalde leerstof beginnen. Als het niet rijp is, doet het voorwaardenscheppende activiteiten. De resultaten van de proeven kan je gebruiken bij overleg of gesprek met IB’ers, directie of collega's. Daarnaast kan je ze in een oudergesprek gebruiken.

Opbouw van de handleiding

De theorie achter Klimroos wordt in hoofdstuk 1 geschetst en in hoofdstuk 4 verdiept. De praktijk van het volgen van elke leerling komt in de hoofdstukken 2 en 3 aan bod.

H1 Kern van de theorie

Klimroos is een ontwikkelingsvolgsysteem. Het is een instrument dat het ontwikkelingsproces van elk kind afzonderlijk volgt door middel van vrije waarnemingen en proeven. Door de vaste volgorde van de verschillende manieren van reageren is nauwkeurig vast te stellen op welk ontwikkelingsniveau een kind zich op een bepaald gebied bevindt en wat het op dat ogenblik nodig heeft. Aan de hand van de flessenproef wordt de psychologische en neurologische ontwikkeling tussen 3;0 en 8;6 geschetst: van de fase van de jonge peuter via de fase naar de oudste peuter en de kleuterfase tot en met de fase van het jonge schoolkind.

‘Een kind ontwikkelt zich niet op alle ontwikkelingsgebieden in hetzelfde tempo.’

H2 Kern van Klimroos

De kern van Klimroos bestaat uit 8 proeven. Ze zijn uitgewerkt voor de fase in en rond de kleuter fase.

Klank- en vormrijpheid en de klank- en vormrijpheidstoets
a. Woordlengteproef
b. Zelfportretproef
Een kind dat beide proeven goed volbrengt zit in de kleuterfase en kan met klanken en vormen gaan spelen: hakken van zinnen, van woorden in klankgroepen, rijmen en zo meer; overtrekken, figuren aanvullen, roosterfiguren tekenen en zo meer.
Leesrijpheid en de leesrijpheidstoets
a. Schrijfproef
b. Leesproef
Als de schrijf- en de leesproef goed volbracht worden, kan een kind starten met de leesles.
Schrijfrijpheid en de schrijfrijpheidstoets
a. Dicteeproef of bijschriftproef
Als de schrijfproef en de dictee- of bijschriftproef goed volbracht worden, kan een kind beginnen met de schrijfles.
Rekenrijpheid en de rekenrijpheidstoets
a. Telproef
b. Getalbegripproef
c. Somproef
Pas als de telproef goed volbracht wordt, neem je de getalbegripproef en de somproef af. Als de laatste twee proeven goed volbracht worden is het kind toe aan de rekenles van het jonge schoolkind.

H3 Veilig naar groep 3 of verder naar groep 2?

Wanneer in het voorjaar zich in groep 2 de vraag voordoet of het verantwoordelijk is om een kind de overstap te laten maken naar groep 3, kan je naast het meewegen van lees- en rekenrijp ook nagaan of een kind in sociaal-emotioneel opzicht toe is aan groep 3 of niet. In groep 3 moet een kind zijn eigen gedrag gedurende enige tijd kunnen sturen, het moet taakgericht zijn en zijn zin om te spelen, rennen en bewegen uit kunnen stellen om zijn werk voor te laten gaan, moet rijp zijn voor les in een groep.

Emotionele en sociale rijpheid kan je nagaan met de proeven in dit hoofdstuk.

De emotionele rijpheid voor groep 3 kan je nagaan met de uitdrukkingsproef die uit twee deelproeven bestaat.
De sociale rijpheid voor groep 3 kunt u nagaan met de boter-kaas-en-eieren-proef en de hinkelspelproef.
Om op cognitief gebied een nog beter beeld te krijgen kan je desgewenst nog één of meer proeven doen die in dit boek uitgewerkt zijn.

H4 Verdieping van de theorie

In dit hoofdstuk wordt de theorie van de voorgaande hoofdstukken verder uitgewerkt en verdiept. Er is meer te lezen over het ontwikkelingsvolgsysteem, vrije waarnemingen, alle proeven en de theoretische onderbouwing.

‘Er is een belangrijk verschil tussen de kalenderleeftijd en de leeftijd waarop een kind voor allerlei schoolaspecten rijp wordt.’

Paragraaf 4.6 en 4.7 geven adviezen hoe om te gaan met kinderen die wel aan lezen of rekenen toe zijn, maar nog niet emotioneel en sociaal rijp zijn voor langdurig, zelfstandig en taakgericht functioneren in een groep. Daarnaast wordt er een suggestie gedaan hoe je met groepsdoorbrekend werken aan kan sluiten bij het niveau van de leerlingen. Hierbij wordt ook verwezen naar de methodiek Ontdekkend Leren Lezen die door de schrijver van Klimroos is ontwikkeld.

Tot slot worden de voordelen en de naam van het boek nog toegelicht.

H5 Observatielijst

Het boek eindigt kort met de observatielijsten die gebruikt kunnen worden. Als licentiehouder van de Klimroos krijg je daar een Word-bestand van.

Recensie

De proeven die beschreven staan in dit boek geven zoveel meer zicht op de ontwikkeling van de kinderen in de groepen 1 t/m 4. Heel fijn voor de kinderen in de groepen 1 en 2 dat er niet meer getoetst mag worden. Hierdoor komt het wel echt aan op de waarnemingen van de leraar. Hoe fijn is het dan dat je bij twijfel proeven achter de hand hebt om je waarneming kracht bij te zetten en je onderwijs beredeneerd af te stemmen op de ontwikkeling van het kind.

Je moet er wel even inkomen en uitpluizen hoe je een proef af kan nemen. Gelukkig wordt het boek ook ondersteund door allerlei instructiefilmpjes die te vinden zijn op YouTube.

In beginsel was ik wat kritisch over de harde knip tussen groep 2 en 3 en de vraag of een kind toe is aan groep 3? Enerzijds is dit wel helpend voor alle scholen waar er ook sprake is van schools leren in groep 3. Anderzijds was ik blij met de suggesties die gedaan worden in paragraaf 4.6 en 4.7 waar beschreven wordt hoe het onderwijs ook anders georganiseerd kan worden om tegemoet te komen aan de niveauverschillen tussen de leerlingen. Het enige wat ik hierin miste is dat er bij het lesgeven in groep 3 ook meer tegemoet gekomen kan worden aan de behoefte aan beweging en spel van de kinderen die sociaal en emotioneel nog niet rijp zijn voor het schoolse leren.

Werk- en Steungroep Kleuteronderwijs (WSK) heeft Klimroos erkend als leerlingvolgsysteem. Ik vind Klimroos ook echt een waardevolle aanvulling, die ik leraren en IB’ers aanbeveel! Neemt niet weg dat ik me voorstel dat je nog wel een kleutervolgsysteem nodig hebt om zicht te hebben op alle aspecten van de ontwikkeling van het jonge kind.

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!