Hoe kan het basisonderwijs de kwaliteiten van onderwijsassistenten benutten?
Geplaatst op 10 september 2019
De inzet van onderwijsassistenten heeft een positief effect op het werkplezier, het stressniveau en de werkdruk van leraren. Echter, hoe meer onderwijsassistenten doen, hoe minder leerlingen vooruitgaan in leerprestaties. Dit komt door de mindere kwaliteit van de instructie die onderwijsassistenten geven en door de onduidelijkheid over hun rol. Schoolleiders en leraren dienen helder te maken welke rol onderwijsassistenten hebben en de werkwijze systematisch te evalueren. Het is belangrijk leraren te scholen in hoe onderwijsassistenten hen kunnen ondersteunen, en onderwijsassistenten te trainen in het uitvoeren van interventies.
Een onderwijsassistent is opgeleid op mbo-niveau 3 of 4 en werkt veelal in het reguliere basisonderwijs. Het takenpakket van een assistent verschilt per school. Meestal heeft een assistent niveau 3 alleen verzorgende taken en geen onderwijsinhoudelijke. Een assistent niveau 4 voert naast verzorgende taken eenvoudige, routinematige werkzaamheden uit zoals de begeleiding van individuele leerlingen of kleine groepjes leerlingen.
Basisscholen zetten onderwijsassistenten op verschillende manieren in. Dat kan variëren van indirecte hulp aan leerlingen, bijvoorbeeld door administratieve taken van de leraar over te nemen, tot lesgevende taken waarbij directe interactie plaatsvindt met leerlingen. Onderwijsassistenten worden in het reguliere basisonderwijs vaak ingezet om met zorgleerlingen te werken, individueel of in een klein groepje. Gevolg is dat deze leerlingen minder tijd met de klas en met de leraar doorbrengen. Dit betekent dat deze leerlingen minder interactie hebben met medeleerlingen en minder instructie krijgen van de leraar.
Effecten
De aanwezigheid van onderwijsassistenten heeft een positief effect op leraren. De assistenten nemen hen werk uit handen, zodat ze meer tijd hebben voor leerlingen en lesgeven. Leraren ervaren meer werkplezier en een lager stressniveau. Onderwijsassistenten voelen zich gewaardeerd. Zij vinden het belangrijk dat er vertrouwen is en dat zij nauw kunnen samenwerken met leraren. Een deel van de leraren vindt dat het werken met assistenten juist een hogere werklast oplevert, omdat zij meer moeten plannen en voorbereiden. De instructie die onderwijsassistenten geven, is van mindere kwaliteit dan die van leraren. Hoe meer ondersteuning een leerling krijgt van onderwijsassistenten, hoe minder vooruitgang de leerling boekt op hoofdvakken als taal en rekenen. Ook voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen lijken onderwijsassistenten de juiste vaardigheden te missen.
Wanneer onderwijsassistenten getraind zijn in het uitvoeren van specifieke interventies gaan de leerresultaten van leerlingen met leerproblemen, vooral voor taal, sterk vooruit. Dit effect wordt groter als de leraar de onderwijsassistent daarin ondersteunt. Ondersteuning van meer algemene aard lijkt geen positieve invloed te hebben op de leerprestaties. Een goed afgestemde inzet van onderwijsassistenten zorgt voor een actievere vorm van interactie tussen leerling en leraar, en meer individuele aandacht van de leraar voor de leerling. Schoolleiders en leraren bepalen het takenpakket van onderwijsassistenten. Daarom hangt het effect van het werk van onderwijsassistenten niet alleen af van hun capaciteiten, maar eveneens van de beslissingen die schoolleiders en leraren nemen over hen.
Adviezen
De ideale onderwijsassistent is een aanvullende kracht in de klas, geen vervanger van de leraar. De taken die de onderwijsassistent uitvoert, moeten aansluiten bij zijn opleidingsniveau en zijn capaciteiten. De doelen waar scholen onderwijsassistenten voor inzetten, moeten helder zijn, ook voor leerlingen. Leraren en aankomend leraren moeten getraind worden in het samenwerken met onderwijsassistenten. Onderwijsassistenten dienen specifieke training en ondersteuning te krijgen gericht op het uitvoeren van interventies. Schoolleiders moeten systematisch de rollen van zowel leraren als onderwijsassistenten evalueren, opdat de inbreng van onderwijsassistenten het leren door leerlingen ondersteunt.
Meer weten?
- Lees het volledige rapport opgesteld als antwoord op deze vraag, inclusief geraadpleegde bronnen.
- Informatie over de inzet van onderwijsassistenten (Engelstalig)
Uitgebreide beantwoording
Vraag
Hoe kunnen de kwaliteiten van onderwijsassistenten effectief worden benut in het basisonderwijs?Kort antwoord
De inzet van onderwijsassistenten heeft een positief effect op de het werkplezier, het stressniveau en de werkdruk van leraren. Echter, hoe meer onderwijsassistenten worden ingezet, hoe minder leerlingen vooruit gaan in leerprestaties. Dit laatste heeft enerzijds te maken met de kwaliteit van instructie die door onderwijsassistenten gegeven wordt en anderzijds met de beslissingen die schoolleiders en leraren nemen over hen.Schoolleiders en leraren dienen de doelen waar onderwijsassistenten voor ingezet worden helder te maken en deze systematisch te evalueren. Scholing van leraren in hoe zij onderwijsassistenten effectief kunnen inzetten en gerichte training van onderwijsassistenten op de interventies die zij moeten uitvoeren wordt aanbevolen.Toelichting antwoord
Voor de beantwoording van deze vraag gaan we allereerst in op de functie ‘onderwijsassistent’ en aansluitend hoe onderwijsassistenten ingezet worden op scholen. Vervolgens wordt gekeken naar het effect van het inzetten van onderwijsassistenten op leraren en leerlingen. We sluiten af met adviezen die uit onderzoek naar voren komen. De onderwijsassistent In Nederland is een onderwijsassistent opgeleid op mbo niveau 3 of 4. Een onderwijsassistent werkt veelal in het reguliere basisonderwijs. Het takenpakket van een assistent verschilt per school. Een assistent niveau 3 heeft meestal verzorgende taken en geen onderwijsinhoudelijke taken, terwijl een assistent niveau 4 naast verzorgende taken eenvoudige, routinematige taken heeft, zoals de begeleiding van individuele leerlingen of kleine groepjes leerlingen (bron: www.rijksoverheid.nl).Hoe worden onderwijsassistenten ingezet? Basisscholen blijken onderwijsassistenten op verschillende manieren in te zetten. Soms geven onderwijsassistenten indirect hulp aan leerlingen (bijvoorbeeld door administratieve taken van de leraar over te nemen), soms krijgen zij lesgevende taken waarbij directe interactie plaatsvindt met leerlingen.
Onderwijsassistenten worden in het reguliere basisonderwijs vaak ingezet om met zorgleerlingen te werken, individueel of in een klein groepje. Het gevolg hiervan is dat deze leerlingen minder tijd met de eigen klas en de eigen leerkracht doorbrengen. Dit betekent dat deze leerlingen minder interactie hebben met medeleerlingen en minder instructie krijgen van de eigen leerkracht (Sharples, Webster, & Blatchford, 2015; Webster, Russell, & Blatchford, 2015). De doelen waar onderwijsassistenten voor ingezet worden zijn vaak niet helder voor de betrokkenen, inclusief de leerlingen (Farrell et al., 2010; Wren, 2017).
Het effect van het inzetten van onderwijsassistenten op leraren Het inzetten van onderwijsassistenten blijkt een positief effect te hebben op leraren. Doordat hen werk uit handen wordt genomen, hebben leraren meer tijd voor leerlingen en lesgeven, ervaren leraren meer werkplezier en geven leraren aan dat hun stressniveau omlaag gaat. Zo blijkt uit een grootschalig onderzoek naar de impact van onderwijsassistenten in Engelse scholen (Blatchford et al.,2009). Onderwijsassistenten voelen zich ook gewaardeerd. Zij vinden het belangrijk dat er vertrouwen is en dat zij nauw kunnen samen te werken met leraren (Houssart, 2012). Een deel van de leraren ervaart als negatief effect dat de organisatie van het werken met klassenassistenten juist een hogere werklast oplevert doordat zij meer moeten plannen en voorbereiden (Alborz, Pearson, Farrell, & Howes, 2009; Blatchford et al.,2009).
Het effect van het inzetten van onderwijsassistenten op leerlingen De instructie die door onderwijsassistenten gegeven wordt is van minder hoge kwaliteit dan die van leraren. Er blijkt dan ook een negatieve relatie te zijn tussen het inzetten van onderwijsassistenten en de leerresultaten van leerlingen. Dat betekent dat hoe meer ondersteuning een leerling krijgt van onderwijsassistenten hoe minder vooruitgang er wordt geboekt op hoofdvakken als taal en rekenen (Blatchford et al., 2009). Ook het inzetten van onderwijsassistenten op het gebied van sociaal emotionele ontwikkeling lijkt (op basis van beperkte literatuur) niet erg succesvol te zijn. Onderwijsassistenten lijken hiervoor de juiste vaardigheden te missen (Alborz et al., 2009).
Er zijn ook positieve effecten gevonden. Wanneer onderwijsassistenten getraind zijn in welke specifieke interventies zij het beste kunnen inzetten en zij daarin ondersteund worden door de leerkracht, blijkt dat de leerresultaten van basisschoolleerlingen met leerproblemen, met name op het gebied van taal, sterk vooruit gaan na een periode van gerichte interventies door onderwijsassistenten. Wanneer de ondersteuning meer van algemene aard is en niet specifiek gericht op het ondersteunen van leerlingen met bepaalde vastgestelde leerproblemen, lijkt de aanwezigheid van onderwijsassistenten geen positieve invloed te hebben op de leerprestaties (Farrell, Alborz, Howes, & Pearson, 2010).
- Onderwijsassistenten dienen leraren aan te vullen, niet te vervangen (Sharples et al., 2015);
- De doelen waar een onderwijsassistent voor ingezet wordt dienen aan te sluiten bij het opleidingsniveau en de capaciteiten van de onderwijsassistent (Blatchford et al. 2009)
- De doelen waar onderwijsassistenten voor ingezet worden moeten helder zijn (Farrell et al., 2010), ook voor leerlingen (Wren, 2017);
- Leraren en aankomend leraren moeten getraind worden in hoe zij onderwijsassistenten kunnen inzetten en effectief met hen kunnen samenwerken (Farrell et al., 2010);
- Onderwijsassistenten dienen specifieke training en ondersteuning te krijgen gericht op de interventies die zij uitvoeren (Alborz et al., 2009; Farrell et al., 2010);
- Schoolleiders zouden systematisch de rollen van zowel leraren als onderwijsassistenten moeten evalueren en een bredere kijk moeten krijgen op hoe onderwijsassistenten het leren kunnen ondersteunen en leerprestaties kunnen verbeteren (Sharples et al., 2015).
Geraadpleegde bronnen
- Alborz, A., Pearson, D., Farrell, P., & Howes, A. (2009). The impact of adult support staff on pupils and mainstream schools: A systematic review of evidence. London: Department for Children, Schools, and Families. Verkrijgbaar via: https://www.researchgate.net/profile/Alison_Alborz/publication/252382188_The_impact_of_adult_support_staff_on_pupils_and_mainstream_schools_A_systematic_review_of_evidence/links/53df5abe0cf2cfac992973a5/The-impact-of-adult-support-staff-on-pupils-and-mainstream-schools-A-systematic-review-of-evidence.pdf < Blatchford, P., Bassett, P., Brown, P., Koutsoubou, M., Martin, C., Russell, A., ... & Rubie- Davies, C. M. (2009). Deployment and impact of support staff in schools: the impact of support staff in schools: results from strand 2, wave 2. Verkrijgbaar via: https://dera.ioe.ac.uk/10818/1/DCSF-RR148.pdf Blatchford, P., Russell, A., Bassett, P., Brown, P., & Martin, C. (2007). The role and effects of teaching assistants in English primary schools (Years 4 to 6) 2000–2003. Results from the Class Size and Pupil—Adult Ratios (CSPAR) KS2 Project. British Educational Research Journal, 33(1), 5-26. Verkrijgbaar via: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1080/01411920601104292 Farrell, P., Alborz, A., Howes, A., & Pearson, D. (2010). The impact of teaching assistants on improving pupils’ academic achievement in mainstream schools: A review of the literature. Educational Review, 62(4), 435-448. Tegen betaling verkrijgbaar via: https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00131911.2010.486476 Houssart, J. (2013). ‘Give me a lesson and I’ll deliver it’: Teaching Assistants’ experiences of leading primary mathematics lessons in England. Cambridge Journal of Education, 43(1), 1-16. Verkrijgbaar (tegen betaling) via: https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/0305764X.2012.733348 Sharples, J., Webster, R., & Blatchford, P. (2015). Making best use of teaching assistants: Guidance report. Verkrijgbaar via; https://dera.ioe.ac.uk/29360/1/TA_Guidance_Report_MakingBestUseOfTeachingAssisstants-Printable.pdf Webster, R., Russell, A., & Blatchford, P. (2016). Maximizing the impact of teaching assistants. Guidance for school leaders and teachers. Second edition. New York: Routledge. Wren, A. (2017). Understanding the role of the Teaching Assistant: comparing the views of pupils with SEN and TAs within mainstream primary schools. Support for Learning, 32(1), 4-19.
Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!
Gerelateerd

Wij-leren.nl Academie


ANWB

.png)
Uitgeverij Ten Brink


oo.nl































