Wat leert mijn kind bij jullie?

Marleen Legemaat

Redactielid bij Kennisplatform Wij-leren.nl

Geplaatst op 16 april 2024

>> Wat leert mijn kind bij jullie? direct bestellen.

Er verandert veel in de kinderopvang. Was het eerst vooral een middel om ouders de mogelijkheid te geven meer te participeren op de arbeidsmarkt, nu wordt het gezien als belangrijk onderdeel van de ontwikkeling van (jonge) kinderen. In het boek Wat leert mijn kind bij jullie gaat IJsbrand Jepma in op de mogelijkheden voor pedagogisch professionals om daadwerkelijk de kwaliteit van de kinderopvang te verhogen.

Het boek Wat leert mijn kind bij jullie heeft zeven hoofdstukken waarin we het volgende tegen komen:

1. Voor wie is dit boek

Dit boek is vooral bedoeld voor coaches die werkzaam zijn in de kinderdagopvang, peuteropvang en buitenschoolse opvang. Het wil een hoogwaardig educatief aanbod in de kinderopvang bevorderen. Het boek geeft ideeën om pedagogisch professionals toe te rusten, individueel of als team.

2. Waarom blijft de kinderopvangkwaliteit achter?

Er moeten betere condities komen voor hoge educatieve kwaliteit. Belangrijk is dat de kinderopvang daarvoor eerst een duidelijke visie ontwikkelt. Presenteer je je vooral met een ontwikkelingsgerichte visie of ben je vooral trots op de mogelijkheden van je faciliteiten?

De pedagogische kwaliteit in Nederland staat als goed bekend. Deze valt uiteen in:

Structurele kwaliteit (programmakenmerken en uitvoeringsvoorwaarden)
Proceskwaliteit. Dit heeft betrekking op de relaties en talige interacties tussen kinderen en pedagogisch professionals. (emotionele en educatieve kwaliteit)

Opvallend genoeg laat de educatieve kwaliteit in de kinderopvang te wensen over, positieve uitzonderingen daargelaten.

Het gaat hier om complexe vaardigheden als (meta) cognitief denken, doelbewust en planmatig handelen.

Dit moet vaak na de beroepsopleiding in de eigen beroepspraktijk verder aangeleerd en ontwikkeld worden bij veel pedagogisch professionals. Hierbij komt de formule om de hoek kijken: EK=PP(D+A+C+I) Dit staat voor: Educatieve Kwaliteit=Pedagogisch Professional (Doelen en leerinhouden+Activiteiten+Competenties+Intenties)

In dit hoofdstuk worden ook enkele verklaringen genoemd voor het uitblijven van Educatieve Kwaliteit:

Er is oriëntatie op pedagogische en niet op educatieve doelen;
Er wordt geen recht gedaan aan verschillen tussen kinderopvangtypen;
Toezichtkader kijkt nauwelijks naar educatie.

De tijd is rijp dat de kinderopvang kleur bekent en sectorbreed de contouren van een curriculum ontwerpt volgens de allerlaatste wetenschappelijke inzichten over de ontwikkeling en het leren van kinderen.

3. Fundamenten van Ontwerpgericht Educatief Aanbod

Ontwerpgericht Educatief Aanbod (OEA) is een circulaire werkwijze waarmee je een hogere educatieve kwaliteit kunt realiseren. In dit hoofdstuk wordt informatie gegeven over de theorie achter OEA. De formule EK = PP (D+A+C=I) wordt verder uitgelegd.

OEA is een serie in de tijd opvolgende stappen om te komen tot een hoger niveau van de educatieve kwaliteit. Deze stappen zet je gezamenlijk.

Het is een professionaliseringsinstrument;
Het past in de leercultuur van de lerende kinderopvangorganisatie;
Het is mét en vóór pedagogisch professionals en gaat niet óver hen;
Het geeft anderen een actieve rol en zet aan tot intentioneel en professioneel handelen;
Het verbindt samenwerking, participatie, reflecteren, en (intentioneel) handelen.

Verder zoomt dit hoofdstuk in op het activeren van pedagogisch professionals en het doorbreken van weerstand bij het invoeren van innovaties, en welke randvoorwaarden daarvoor nodig zijn.

4. Systematisch werken aan de educatieve kwaliteit

De OEA cirkel heeft zes stappen waarvan niet te zeggen is hoeveel tijd nodig is om van de ene naar de volgende stap te gaan. Er is minimaal een half jaar, maximaal een jaar nodig.

De OEA cirkel leert je op een systematische wijze werken aan de versterking van educatieve kwaliteit. Dit is opgesplitst in drie fasen, elk met twee onderdelen, vandaar zes stappen:

Voorbereiden en kiezen (verkenning en focus)
Ontwerpen en uitvoeen (ontwerp en handelingen/acties);
Volgen en tonen (stappen reflectie en rapportage/presentatie)

Eerste stap is een probleemstelling of vraagstuk. Als voorbeeld van onderwerpen waarmee aan de slag kan worden gegaan worden genoemd:

Het versterken van de zelfredzaamheid van kinderen uitgewerkt.
Het versterken van de cognitieve ontwikkeling van kinderen.
Bevorderen van zelfregulatie;
Risicovol spel bevorderen.

Dit hoofdstuk vormt de kern van het boek en omvat de meeste pagina’s. Uitgebreid wordt aan de hand van voorbeelden ingegaan op het doorlopen van de OEA cirkel en welke processen daarbij doorlopen worden.

Binnen de OEA cirkel is het de kunst tot een goede handelingsvraag te komen.

5. Organisatie en kwaliteit van de OEA-cirkel

Dit hoofdstuk besteed aandacht aan de organisatie van de OEA-cirkel. Want hoe kun je de kwaliteit van de uitvoering van de OEA-cirkel borgen?

Het is belangrijk pedagogisch professionals op verschillende manieren bij de processen te betrekken. Daarvoor stel je een doe- en denktank samen. Verder probeer je met een werkplan duidelijk te maken waar je naar toe wilt werken, en steun te krijgen van het management. Het is belangrijk hen op de hoogte te houden en eventuele financiële middelen los te krijgen wanneer die nodig zijn.

6. Competenties van de ontwerper-coach

Dit hoofdstuk focust op de competenties van de coach. Er zijn landelijke richtlijnen voor de coach zoals:

In staat zijn een vertrouwensband met de pedagogisch professional op te bouwen en te onderhouden;
Verschillende gesprekstechnieken beheersen;
Herkennen en erkennen van verschillende leervoorkeuren van pedagogisch professionals;
Feedbackregels kennen en beheersen;

Ën de rij met gewenste competenties van coachen is nog langer.

Daarbij is het goed om je te realiseren dat de educatieve kwaliteit geen doel op zichzelf is, maar een middel om een doel te bereiken. Namelijk: optimale kindontwikkeling.

Verder gaat dit hoofdstuk in op wat je moet doen als pedagogisch professionals zich niet in de gewenste richting ontwikkelen.

7. Rol en taken van de ontwerper-coach

Tenslotte wordt er ingegaan op de rol en taken van de ontwerper-coach. Rollen die aan de orde komen zijn onder andere die van active agent of change, ontwerper en coach. Ook is er in dit hoofdstuk aandacht voor ethische kwesties en maatregelen om ethisch correct te handelen.

Elk hoofdstuk geeft extra informatie in vensters. Dit is verdiepende informatie vaak aangevuld met reflectievragen.

Recensie

Er komt steeds meer oog voor de kansen die kinderopvang biedt om een goede start aan kinderen te bieden. Mooi dat de auteur op deze actuele ontwikkeling insspeelt en dit boek schreef om deze veranderprocessen te helpen verwezenlijken en de kinderdagopvang naar een hoger plan te tillen.

De functie van pedagogisch coach binnen de kinderopvang bestaat nog niet zo lang (2018). Op deze coaches is het boek gericht, aan hen wil het handvatten bieden om de educatieve kwaliteit van kinderdagopvang en peuterspeelzalen te verbeteren.

De auteur stelt zelf op pagina 51 de kernvraag van het boek: Voelt dit alles bij elkaar als een pleidooi voor verschoolsing (schoolification) van de kinderopvang? Moet de kinderopvang gaan werken met een dichtgetimmerd programma vol met verplichtende activiteiten voor de kinderen? Volmondig: nee. Is dit een oproep tot meer educatie in de kinderopvang? Ja.

Met de auteur vind ik het van het grootste baelang om een rijke ontwikkelomgeving aan te aan te bieden aan het jonge kind. Maar eveneens dat we ver moeten blijven van het schoolse element naar het jonge kind toe te trekken.

Dit boek kan zeker een hulpmiddel zijn voor coaches om veranderingen in gang te zetten. Belangrijk aandachtspunt blijft wel dat daarbij aan de randvoorwaarden voldaan wordt, anders zullen - zoals de auteur ook aangeeft - de ingezette veranderingen vooral op weerstand stuiten.

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!