Tien redenen waarom unitonderwijs de moeite waard is

Hanneke Oosting

Onderwijskundige bij Edupos bij Edupos

Geplaatst op 20 juni 2022

Ben je aan het onderzoeken of je wilt werken met unitonderwijs of net gestart met een plan hiervoor? In dit blog staan tien prikkelende stellingen; diverse perspectieven, gewoon ter inspiratie.

#1 Focus | Werken in units als middel om onderwijsdoelen te bereiken

De belangrijkste basis om unitonderwijs tot een duurzaam succes te maken zijn de vragen ‘Waarom wil je werken in je units?’ en ‘Welk doel wil je hiermee bereiken?’. Het werken in units is het middel. Het doel is dan bijvoorbeeld ontwikkelingsgericht onderwijs, passend onderwijs, gepersonaliseerd leren of samenwerkend leren. Deze fase is een belangrijke eerste stap. Hoe je dit kunt ontwerpen leggen we uit in het blog ‘Unitonderwijs met een gouden randje’.

#2 Middelpunt | De ontwikkeling/groei van het kind staat centraal

Werken in units past goed bij een schoolvisie, die gekenmerkt wordt door gepersonaliseerd leren en het vergroten van eigenaarschap. Het is makkelijker om te voldoen aan persoonlijke leerdoelen van kinderen, omdat er meer niveaus aanwezig zijn in een unit. Hierdoor kan een leerling snel en handig meedoen bij een passende of andere instructie of onderzoeksvraag.

#3 Maatwerk | Minder instructie op meer niveaus

Het is fijn als kinderen een niveau hoger of lager kunnen meedoen. In een unit is dit gemakkelijker te realiseren dan in een enkele groep. Hierdoor kun je de instructie nog meer op maat geven. Als individuele leerkracht heb je ook minder instructies op meerdere niveaus, die toch gemakkelijk te verbinden zijn.

#4 Ontwikkeling | Leerlingen kunnen zonder plafond leren

Wil je dat kinderen zich steeds blijven ontwikkelen? Houd dan niet vast aan een methode, maar werk vanuit domeinen, leerlijnen en kinddoelen. Wanneer je per week of meerdere weken een domein of thema centraal stelt, kunnen leerlingen zich beter of verder ontwikkelen. Kinderen werken dan binnen het domein of thema aan hun eigen doelen. Zij kunnen eigen keuzes maken en leren iedere periode weer iets nieuws. Passende materialen dragen bij aan het leeraanbod en deze ‘plafond-loze’ manier van werken. Edupos heeft drie blokken uitgewerkt waarin dit aan bod komt – te beginnen bij blok 1, de inrichting.

#5 Eigenaarschap | De kracht van aandacht en kindgesprekken

Een vaardigheid van de toekomst is eigenaarschap. Wanneer leerkrachten kindgesprekken voeren kunnen leerlingen hun eigenaarschap ontwikkelen. In zo’n kindgesprek worden volgens Zimmerman (1990) doelen gesteld en wordt het leerproces bijgehouden.

Leerlingen kunnen (leren) aangeven welke hulp zij nodig hebben.

Door deze persoonlijke aandacht krijgt een leerkracht de informatie die nodig is om gepersonaliseerd onderwijs in te richten (Steiner, Hamilton, Peet & Pane, 2015. Het werken in een unit draagt bij aan meer tijd en ruimte voor deze kindgesprekken. Leerkracht A leidt bijvoorbeeld een dagopening voor de bovenbouwleerlingen, terwijl leerkracht B de gesprekken voert.

#6 Werkgeluk | Maak ruimte voor ieders talenten

Door het werken in units ga je samenwerken met collega’s. Je bedenkt samen opdrachten en spreekt elkaar dagelijks over onderwijs en over de leerlingen. Kies er bewust voor om te werken vanuit ieders eigen expertise. Gaat het om voor de klas staan, dan kun je als leerkracht je eigen talenten ten volle inzetten en voorleven. Leerlingen pikken dat op en surfen mee op dit enthousiasme en leren fijner. Behalve een beter leerklimaat groeit ook het werkgeluk van collega’s.

#7 Teamwork | Pluk samen de vruchten van een lagere werkdruk

Sowieso levert samenwerken meer op dan de som van de afzonderlijke denkprocessen van individuen (Römgens, 2011). Een rijk palet aan talenten en deskundigheid in een team is een continue bron om uit te putten. Door taken en verantwoordelijkheden te delen met collega’s binnen de unit, wordt ook de werkdruk veel lager. Een belangrijk aandachtspunt is wel dat er een goede synergie is in een unitteam en dat een team professioneel samenwerkt, zie ook #10.

#8 Feedback | Durf de professionele cultuur te vergroten

Het werken in units vraagt om een andere samenwerking. Dit kan fijn zijn, zoals beschreven in #5 en #7. Soms zorgt het ook voor onderlinge spanningen of irritaties. Jullie spreken een leerling allebei net iets anders aan op zijn gedrag. Of jouw collega is een sloddervos en jij bent erg gestructureerd. Zo zijn er talloze voorbeelden.

Het is goed om elkaar hierover feedback te geven, dat vergroot de professionele cultuur op school.

Dit lukt nog beter als verantwoordelijkheden bij het unitteam liggen en collega’s samen keuzes maken. Deze werkwijze draagt wezenlijk bij aan een stevig draagvlak en een duurzame verandering!

#9 Win win | Positief effect op onderwijskwaliteit

In de ‘Effectmeting InnovatieImpuls Onderwijs in het primair onderwijs’ (juni, 2015) wordt het onderzoek naar de effecten van het SLIMFIT-model toegelicht. Dat is een model om te werken in units. Wat blijkt? De onderwijskwaliteit is gemiddeld op peil gebleven en in sommige gevallen zelfs verbeterd. Dit is natuurlijk een prachtig bijkomend voordeel! Ook in het boek “Leren anders organiseren” wordt er verder ingegaan op de onderwijskwaliteit in het werken in units.

#10 Verandering | Je horizon verbreden is gezond

Niets is zo leerzaam als iets op een andere manier gaan doen. Gewoon los van de uitkomst onderzoeken of iets op een andere manier kan. En er dan proefondervindelijk achter komen of het beter werkt en aansluit bij je doelen en wensen. De overstap naar unitonderwijs zorgt zowel in het voortraject als in de uitvoering voor nieuwe inzichten. Deze bredere blik is fantastisch om fris en geïnspireerd met onderwijs bezig te zijn!

Misschien maakt jouw school de overstap naar unitonderwijs of zijn jullie dit als team aan het overwegen. Of jullie werken bewust niet met unitonderwijs. Hopelijk bieden deze tien stellingen sowieso een ingang om samen vanuit een nieuw perspectief te kijken naar jullie onderwijsaanbod. Veel werkplezier gewenst!

Literatuurlijst

Imants, J., Berendse, M., van Sijl, I. (2020). Leren anders organiseren. De praktijk van scholen die het jaarsklassensysteem loslaten. Bazalt.
Steiner, E. D., Hamilton, L. S., Peet, E. D., & Pane, J. F. (2015). Continued Progres ;Promising Evidence on Personalized Learning (RR-1365-BMGF/2). Geraadpleegd van https://www.rand.org/pubs/research_reports/RR1365z2.htm
Römgens, T. (2011). Vuurwerk. Beter onderwijs door breinkennis. Amsterdam, Nederland: Natuurlijk leren.
Zimmerman, B. (1990). Self-regulated learning and academic achievement: An overview. Educational Psychologist, 1990(25(1)), 3-17.