En toen vloog er een duif tegen het raam - pilotschool in ontwikkeling

René Leverink

Onderwijsjournalist en tekstschrijver bij René Leverink Tekst

  

  Geplaatst op 28 januari 2019

Ontwikkelschool Spring High Amsterdam

Spring High is een nieuwe school in het stadsdeel Nieuw-West in Amsterdam. Als ontwikkelschool is Spring High voor het leergebied Mens & Natuur betrokken bij curriculum.nu. Het is een bijzondere onderwijsvorm voor leerlingen van zowel po als vo, in de leeftijd op dit moment vanaf 10 jaar. Nu zijn de oudste leerlingen nog 14, maar Spring High zal met ze meegroeien tot het eindexamen. SLO coördineert de activiteiten in het kader van curriculum.nu. Daarnaast ondersteunt SLO de school bij het verder ontwikkelen van diverse innovatieve concepten, zoals doorlopende leerlijnen van 10-14 jaar, werken in leergebieden in plaats van vakken en heterogene groeperingsvormen. Portret van een school in beweging.

Ongestoord doorgroeien

Lenny van der Schoot is docent bewegen en sport aan Spring High. Vanwaar deze nieuwe onderwijsvorm? “Hier in Nieuw-West is er een serieus segregatieprobleem. Tot en met groep acht zijn de verschillende culturen nog aardig met elkaar vermengd. Daarna verkassen veel leerlingen naar Oud-Zuid en het centrum. De zogenaamde ‘witte vlucht’. Spring High probeert recht te doet aan de sociale structuur van het stadsdeel, namelijk een mix van verschillende culturen en sociaal-economische klassen, door de leerlingen ook na groep 8 gewoon bij elkaar te houden”

“Daarnaast vinden we dat twaalf jaar eigenlijk een moeilijke leeftijd is om een knip aan te brengen in de ontwikkeling van een kind. Hier landen ze iets eerder en kunnen dan ongestoord doorgroeien.

De ambitie van Spring High is om in eerste instantie door te groeien tot de examenklassen en op termijn vanuit de kleuters te beginnen.”

Zelf

Spring High hecht er veel belang aan dat de leerlingen zélf de leerdoelen kennen en begrijpen. “Deze zijn normaal gesproken altijd omschreven op docentenniveau en liggen eigenlijk onder het lesmateriaal. Wij draaien het om. Samen met SLO vertalen we de leerdoelen in leerlingentaal, zodat de kinderen meer inzicht krijgen in hun eigen leerroutes en daar ook zelf een stem in hebben.”

Behoefte

Hoe is het onderwijs op Spring High georganiseerd? “Bijzonder is dat de verschillende leeftijdsgroepen, van tien tot vijftien, samen onderwijs hebben. We kijken naar de behoefte van de leerling. Een leerling van tien kan voor een bepaald domein of vak samen met iemand van dertien les hebben. Aardig daarbij is dat een slimme basisschoolleerling dus les kan krijgen van een eerstegraads vakdocent. Daarnaast hebben we de verlengde brugperiode, met het oog op het voorkomen van een te vroege selectie. We werken niet met afzonderlijke vakken, maar met domeinen, zoals mens en maatschappij waarin geschiedenis, aardrijkskunde en economie gezamenlijk worden aangeboden.

Verder besteden we erg veel aandacht aan sport en bewegen. De kinderen hebben elke dag een uur gym. Ook het interieur is gericht op bewegen. Zo hebben we stoelen met trappers, waarop leerlingen kunnen fietsen onder het leren. Lessen worden als het even kan buiten gegeven. Ons onderwijs is dus ook letterlijk in beweging.”

Eigen leerplan

Leerlingen zitten niet bij elkaar op basis van leeftijd, maar van niveau en leerbehoefte.

Hoe worden die bepaald? Van der Schoot: “Als kinderen hier aan bepaald domein beginnen, doen we eerst een nulmeting. Op basis daarvan geeft de docent leerstof voor een periode van twaalf weken. Daarna is er een eindmeting en stellen we vast in hoeverre de leerling zich ontwikkeld heeft. We maken daarvoor gebruik van leerdoelkaarten, waarop de leerlingen ook zelf kunnen zien hoe ver ze zijn en waar ze nog naartoe kunnen. Elke nieuwe periode begint dan weer met een nulmeting. Op basis daarvan maken de kinderen onder begeleiding van hun docent een eigen leerplan met persoonlijke leerdoelen. Dat kan gericht zijn op een bepaald onderwerp, bijvoorbeeld breuken bij rekenen, maar ook op het niveau dat de leerling daarin wil bereiken.”

Zittenblijven bestaat niet

Een periode wordt door elke leerling afgesloten met een eindopdracht: in dit geval het maken van een documentaire of reisgids over een land. “Vanuit mens en maatschappij kijken ze naar de geschiedenis en naar de geografie; vanuit mens, natuur en techniek vergelijken ze verschillende soorten flora en fauna. Met de leerdoelkaarten wordt dan per domein de voortgang vastgesteld. Dat zegt die leerling meer dan een cijfer, waarvan niet altijd duidelijk is waar het precies voor staat. Zittenblijven bestaat hier niet. Wel kan het zijn dat een leerling voor een bepaald domein wat langer in de onderbouw blijft, om makkelijker het examen in te gaan. De docent is daar eindverantwoordelijk voor, maar we zoeken wel altijd de balans tussen sturing en zelfsturing.”


Ook andersom

Altenay (14) zit vanaf het begin op Spring High. Nu twee jaar dus. “Omdat hier geen huiswerk is, en elke dag sport. En leuk.” Het is goed, vindt hij, dat je met mensen van verschillende leeftijden door elkaar zit. “Wij als oudere leerlingen kunnen de jongere kinderen helpen, bijvoorbeeld met wiskunde. Ze komen naar ons toe als ze vragen hebben, en wij vragen zelf ook of ze hulp nodig hebben. Andersom ook. Zo kunnen jongere kinderen vaak goed samenwerken. Daar kunnen wij dan wat van leren, hoe je dat het beste kunt doen. Dat je niet in je eentje door moet gaan als iets niet lukt, maar dat je dan anderen moet vragen.”


Volgende keer beter

Milo (11) is op zijn laptop met het taalprogramma Duolingo bezig. “Je krijgt een opdracht en dan mag je zelf weten of je hem nu maakt of later. Je mag ook zelf weten hoe lang je erover doet. Als je vindt dat het goed genoeg is, lever je het in. Je krijgt van het programma feedback op je antwoorden. Als het dan niet goed is, kun je het de volgende keer beter doen.” Milo vindt het prettig op school. “Je hebt meer vrijheid. Je kan hier lekker werken en je beter concentreren. Je mag zelf weten of je wilt bewegen of stil zitten. Dat is handig als je een heel beweeglijk persoon bent zoals ik.”


Ja, dat wil ik wel

Neil (12) koos voor Spring High omdat al zijn vrienden erheen gingen en omdat het er zo gezellig uit ziet. “En het is een nieuw concept, en toen dacht ik: ja, dat wil ik wel. Omdat je zelf mag bepalen wat je gaat doen en niet uit een boekje hoeft te leren. Ik ben nu bijvoorbeeld bezig met een eindproduct. Je kon kiezen uit Amerika of Indonesië als thema. Ik koos Indonesië omdat het me heel erg interessant leek en omdat ik er nog niet veel van wist. De meester zorgt voor de informatie en de vragen die je kunt beantwoorden. Het werkstuk moet in het Engels, want dan heb je er meteen een leerdoel Engels in. Je krijgt een checklist met punten waar je aan moet voldoen. Daar staat bijvoorbeeld op dat je moet aangeven waar Indonesië ligt en hoeveel inwoners het heeft. Als je het inlevert krijg je feedback en dan kun je het verbeteren. Je krijgt geen cijfer. Daar doen we hier niet aan.”


Vrij denken

Camyre de Adelhart Toorop is schoolleider van Spring High, geeft af en toe ‘wat lessen’, maar haar primaire taak is het bewaken van visie en concept. “Kijken hoe we door kunnen groeien, waar de mogelijkheden liggen voor onze leerlingen, connecties onderhouden met de buitenwereld, het team faciliteren. Dat is mijn werk.”

Ouders en kinderen kiezen bewust voor Spring High. “Omdat we bij de kinderen niet kijken naar cijfers, maar naar groei. Kinderen gaan hier niet met buikpijn naar school omdat ze een toets hebben. Ze werken niet voor een cijfer, maar om beter te worden.” In haar loopbaan als docent Nederlands, afdelingsleider en schoolleider op verschillende middelbare scholen zag De Adelhart Toorop steeds vaker ongemotiveerde leerlingen en voortijdig schoolverlaters. “Dat komt omdat er niet gekeken wordt naar wat kinderen nodig hebben. Ze moeten zeven, acht uur per dag stilzitten.

Hier hebben ze elke dag een uur sport en bewegen. Als het mooi weer is, kunnen ze buiten leren. Het schoolplein gaan we ombouwen naar een soort natuurtuin, inclusief een buitenlokaal. Kijk naar het vak Nederlands: poëzie kan overal. We wonen hier in een schrijverswijk. Een wandeling door de buurt geeft al stof voor onderwijs. Vrij denken en het een beetje laten gebeuren.”

Examen

De school groeit door naar de examenklassen. Hoe gaat Spring High daar vanuit het innovatieve onderwijsconcept op anticiperen? “In de eerste plaats is dat een kwestie van de goeie mensen in huis hebben. Docenten die examenervaring hebben maar ook innovatief denken over onderwijs. Volgend jaar gaan we de bovenbouw vormgeven. Voortbordurend op ons concept zullen we in veel gevallen mavo-, havo- en vwo-leerlingen door elkaar zetten. Wij zoeken steeds de ruimte op. Het zou bijvoorbeeld mooi zijn als leerlingen voor een bepaald vak examen kunnen doen als ze eraan toe zijn, in plaats van te moeten wachten tot iedereen er aan toe is.”

Nieuwe wind

Als innovatieschool is Spring High een van de pilotscholen (leergebied Mens & Natuur) van curriculum.nu.

“Die nieuwe wind die er nu gaat waaien vinden wij geweldig. Daar willen we bij zijn. Samen met andere scholen nadenken over vernieuwen en ontwikkelen. Gisteren hebben we nog overleg gehad met mensen van SLO en twee docenten van een ontwikkelteam. Waar het ons vooral om gaat is: hoe kunnen we ons onderwijs en het onderwijsstelsel zodanig met elkaar verbinden dat onze leerlingen gewoon het eindexamen kunnen halen.

We willen naar leerbehoefte kijken, maar ook voldoen aan het basiscurriculum zoals dat door SLO is omschreven. We kijken continu of we de kerndoelen en eindtermen halen. Zolang het examen er is, wat ik daar ook van vind, moeten we onze kinderen erop voorbereiden. Vervolgens delen we de opbrengsten met andere scholen. Ik vind dat ook traditionele scholen in beweging moeten komen. Als er zoveel thuiszitters en zittenblijvers zijn, dan klopt er iets niet. Dan is er iets anders nodig.”

Een dode duif als lesmateriaal

Spring High is ontwikkelschool van curriculum.nu voor het domein Mens en Natuur. Als docent Mens, Natuur en Techniek is Aafke Oldenbeuving namens de school het nauwst bij curriculum.nu betrokken. Samen met haar collega’s geeft ze feedback op de opbrengsten van het ontwikkelteam. “We hebben onlangs de visie gekregen. Die is nog te abstract voor de praktijk, maar scherpt wel het denken over de vakinhoud. Maar nu wordt het pas echt leuk, met het geheel aan Grote opdrachten dat het hele domein moet gaan bestrijken. Grote opdrachten beschrijven de essentie van wat leerlingen vanuit het perspectief van het leergebied nodig hebben om de wereld te kunnen begrijpen (kennis) en om in die wereld adequaat te kunnen handelen (vaardigheden).

Gisteren waren hier collega’s van het ontwikkelteam samen met SLO om die Grote opdrachten toe te lichten. Waar gaat Mens en Natuur eigenlijk over en wat vinden we belangrijk? Welke problemen moeten we oplossen op het gebied van bijvoorbeeld duurzaamheid, opwarming van de aarde, gezondheid en communicatie; en dat op basis van onderliggende vakken als biologie, natuurkunde en scheikunde. Dat is het stadium waarin het ontwikkelproces zich nu bevindt.”

Oldenbeuving kan zich prima vinden in de manier waarop de Grote opdrachten zijn opgesteld. Een voorbeeld is het thema Afval is grondstof: “Die benadering spreekt me zeer aan, omdat je er alle kanten mee op kunt en het mensen aan het denken zet. Ik vind het vanuit mijn vak heel belangrijk dat de leerling de wereld om zich heen begrijpt, dat hij een mens wordt met een open blik. Dat komt op deze school beter uit de verf dan in het meer traditionele onderwijs, vind ik. Leerlingen kunnen hier makkelijker hun eigen weg kiezen. We kunnen sneller op iets actueels inspringen, als er bijvoorbeeld iets is in de stad of in de omgeving.

Of als er plotseling een duif tegen het raam vliegt, zoals net gebeurde. We zijn met de hele klas naar buiten gaan kijken hoe hij eraan toe was. Toen bleek dat de klap fataal was geweest, hebben we uitgezocht waaraan hij precies was bezweken – stukje biologie – en hem daarna met z’n allen begraven. Het maakte veel indruk. Daar kan geen methode tegenop.”


https://www.springhigh.nl/home/
Meer informatie: SLO, a.taminiau@slo.nl; e.woldhuis@slo.nl

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Gerelateerd

E-learning module
Zo maak je richtinggevend beleid voor je school
Zo maak je richtinggevend beleid voor je school
Gratis korte module met downloads
Wij-leren.nl Academie 
Creativiteit bevorderen
Creativiteit in je klas.
Dick van der Wateren
Veranderen door ruimte te bieden aan professionals
Anders veranderen door ruimte bieden aan professionals
Jos Cöp
Functionele buikpijn - wat kan de leerkracht?
Omgaan met functionele buikpijnklachten bij kinderen
Peter de Vries
High Tech High
High Tech High - Een curriculum waarbij projectgestuurd leren en de leerontwikkeling centraal staat
redactie
professionele cultuur van welbevinden
Professionele cultuur en welbevinden
Henk Galenkamp
Innovatieve scholen
Innovatieve scholen
redactie
Kindgericht onderwijs
Kindgericht onderwijs in een lerende school
Machiel Karels
Vernieuwend bètaonderwijs
Vernieuwende aanpakken bètaonderwijs verbeteren leerprestaties en vergroten interesse
Annemieke Top
De lerende school
De vijf disciplines als basis voor boeiend onderwijs
Jan Jutten
Duurzame schoolontwikkeling
Duurzame schoolontwikkeling: werken aan het schoolplan in een lerende organisatie
Jan Jutten
Tiener college
Tiener College - school voor onderwijs aan 10 - 14 jarigen
Pieter Snel
Design thinking als basis voor innovatief onderwijs
Design thinking als basis voor innovatief onderwijs
redactie
De staat van het onderwijs in 2020
De Staat van het Onderwijs 2020
Myriam Lieskamp
Duurzame schoolontwikkeling
Duurzame schoolontwikkeling
Myriam Lieskamp
Transformeren
Stop met innoveren! Ga in transitie
Marjoke Hinnen
21st century skills
21st century skills
Casper Hulshof


Inschrijven nieuwsbrief

Inschrijven nieuwsbrief



Inschrijven nieuwsbrief

Eric van 't Zelfde - De verdeling van onze onderwijskwaliteit
Eric van 't Zelfde - De verdeling van onze onderwijskwaliteit
redactie
Marco de Witte over de essentie van veranderen in organisaties
Marco de Witte over de essentie van veranderen in organisaties
redactie
Kim Spinder - Succesvolle innovatiestrategie in het onderwijs
Kim Spinder - Succesvolle innovatiestrategie in het onderwijs
redactie
Schoolontwikkeling in een video van één minuut uitgelegd
Schoolontwikkeling in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Hoe kunnen organisaties spelend veranderen? Tjipcast 022
Hoe kunnen organisaties spelend veranderen? Tjipcast 022
redactie
Is het tijd voor een digitale revolutie in het beroepsonderwijs?
Is het tijd voor een digitale revolutie in het beroepsonderwijs?
redactie
Hoe kun je als professional regie nemen over innovatie? Tjipcast 037
Hoe kun je als professional regie nemen over innovatie? Tjipcast 037
redactie
Hoe organiseer je als school kwalitatief goed onderwijs? Tjipcast 044
Hoe organiseer je als school kwalitatief goed onderwijs? Tjipcast 044
redactie
Veranderen in organisaties: Klein maar fijn? Tjipcast 028
Veranderen in organisaties: Klein maar fijn? Tjipcast 028
redactie
Vaart maken in organisaties. Tjipcast 016
Vaart maken in organisaties. Tjipcast 016
redactie
[extra-breed-algemeen-kolom2]



duurzame organisatieontwikkeling
innovleren
leerlijn
lerende school
schoolontwikkeling
sterrenschool

 

Mis geen bijdragen

Inschrijven nieuwsbrief

Volg wij-leren.nl

Volg ons op LinkedIn Volg ons op twitter Volg ons op facebook Volg ons op instagram Volg ons op pinterest