Hoe organiseer ik mijn unitonderwijs?

Hanneke Oosting

Onderwijskundige bij Edupos bij Edupos

 

  Geplaatst op 7 maart 2023

Een goede organisatie van unitonderwijs valt of staat met bewuste keuzes maken. Dat klinkt voor de hand liggend. Goed weten wat je wilt en jouw vorm neerzetten is een belangrijke en uitdagende stap voor leerkrachten. Werk je met stamgroepen of basisgroepen of heb je een combinatie voor ogen? En zie je hoeveel ruimte voor inbreng van kinderen daarbij past? Welke vorm je ook kiest, een passende planning is cruciaal. Hoeveel instructiemomenten wil je geven? En deel je die in op basis van toetsresultaten of laat je kinderen zelf hun momenten kiezen? In dit artikel lees je allerlei tips over het organiseren van jouw unieke unitonderwijs.

Kijk goed wat bij je past

Spoiler! Er is geen blauwdruk voor het samenstellen van stamgroepen. Sommige scholen laten de samenstelling afhangen van het leerlingaantal per leerjaar. Dan ben je altijd flexibel; een organische werkwijze zonder continuïteit. Ieder jaar is de samenstelling weer anders en je moet samen wel steeds het wiel uitvinden. Dit kan leiden tot onnodige werkdruk én voor onrust onder teamleden, ouders en kinderen. Hoewel… die laatste groep is vaak wel wendbaar!

Ga je liever voor meer continuïteit? Kies dan een vaste verdeling van de units en stamgroepen in leerjaren of leeftijden. Dit kan een onderbouw-unit zijn met stamgroepen van leerjaar 1-2-3 of leeftijd 4-7 jaar, een middenbouw-unit met stamgroepen van leerjaar 4-5-6 of leeftijd 8-10 jaar en een bovenbouw-unit met stamgroepen van leerjaar 7-8 of leeftijd 10-13 jaar.

Wil je echt aansluiten bij kinderen? Dan kies je units en stamgroepen op basis van ontwikkelbehoefte, waarbij je de WHY (zie voor uitleg over de Gouden cirkel van Sinek ook het artikel Unitonderwijs, van plan naar inrichting) en de onderwijskundige visie goed meeweegt. Kinderen kunnen dan tijdens een schooljaar doorstromen naar een andere unit, omdat dit past bij wat zij nodig hebben.

Zo zie je … unitonderwijs is maatwerk met vele mogelijkheden. Een ideale stamgroep samenstellen is vooral doen wat het beste past bij school en bij jou. Bespreek dit goed samen, kies met overtuiging en plezier en het zal merkbaar zijn!

Indelingen en instructies

Vanuit een goede verdeling van de units kun je aan de slag met de samenstelling: welke leerjaren in welke stamgroep? De meeste scholen met unitonderwijs kiezen voor heterogene stamgroepen, dus alle leerjaren door elkaar. Dit is ook de kracht van unitonderwijs, omdat jong en oud van en met elkaar leren. Je kunt dan ook gemakkelijker instructies op niveaus geven die leerjaar overstijgend zijn.

Voor een goede indeling is het ook weer belangrijk goed de ‘WHY’ en ‘HOW’ mee te wegen; weten wat je wil aanbieden in jouw zogenoemde stamgroep-momenten. Gaat het om elkaar ontmoeten en samen de dag doornemen en afsluiten? Dan kun je prima alle leeftijden door elkaar heen zetten.

Kies je de stamgroep ook voor instructiemomenten, kijk dan goed naar de ontwikkelbehoefte.

Jong en oud hebben wat aan elkaar

In de praktijk ontstaan vaak vraagtekens rondom stamgroep met de leerjaren 1-2-3. Dan horen we dat het leeftijdsverschil van deze kinderen zo groot is en ook hun onderwijsbehoefte.

Is dat eigenlijk wel zo? Een stamgroep 1-2-3 biedt een prachtige verbinding tussen groep 2 en 3. De overgang naar het leren kan dan kleiner worden. Juist in groep 3 kun je binnen deze stamgroep spelenderwijs aan de slag. De aangeleerde zelfstandigheid bij kleuters groeit dan door. Want waarom zouden groep 3 leerlingen na de zomervakantie ineens aan een bureau moeten zitten en oefeningen in boekjes maken?

Jonge kinderen kunnen prima spelenderwijs met taal en rekenen aan de slag.

En op een goed moment ga je vanzelf over van spelenderwijs oefenen naar formeler leren. De kinderen maken leesmeters, wat goed kan met thematisch aanbod. En ze gaan met spelmateriaal het rekenen tot 10 en 20 automatiseren.

Kortom, een stamgroep 1-2-3 biedt kansen! Jonge en oudere kinderen kunnen veel aan elkaar hebben, mits jij dit als leerkracht ziet en er iets moois mee doet.

Spelenderwijs leren lezen in groep 3

Van unitplan naar creatieve realisatie

Is er een unit-indeling en zijn de stamgroepen geformeerd, dan kun je overgaan naar een dag- en weekplanning. Het is belangrijk om stamgroep- en unitmomenten af te wisselen. Wat doe je precies in de stamgroep en wat doe je liever in de unit? Zorg dat de planning niet té strak in elkaar zit met vast geplande dagelijkse instructies voor taal en rekenen.

Een unitplan kan zó leidend worden dat er geen rek is voor spontane activiteiten. Of je hebt of ervaart geen ruimte meer om goed te kijken naar wat kinderen nodig hebben. Creëer deze ruimte door vakken samen te voegen. Of bied activiteiten of doelen thematisch aan, waardoor er verschillende werkblokken ontstaan. De ochtend is dan voor instructies taal en rekenen en de middag voor beleving en verdieping binnen het meer thematische aanbod. Creativiteit is een onmisbaar ingrediënt voor je authentieke vakmanschap!

Kinderen kunnen zelf aangeven in welk level zij zitten. Hiermee vergroot je het eigenaarschap en betrokkenheid van kinderen in hun eigen leerproces.

Instructies op maat die ruimte bieden

Een goede vraag om jezelf te blijven stellen is: hoeveel instructie hebben kinderen eigenlijk nodig? Is dat dagelijks en zo ja, hoeveel tijd dan? Hoe zet je instructies handig in? Zoals gezegd, naast inhoud gaat het om ruimte en flexibiliteit. Die kun je ook creëren door kinderen zelf in te laten schrijven voor instructie. Hierdoor creëer je gelijke kansen voor kinderen en wordt wekelijks de instructiebehoefte bepaald.

Op de foto hierboven zie je een rekenleerlijn hangen uit het programma MATH van EXOVA. Deze week staat ‘Meten’ centraal. De kinderen kijken aan welke doelen ze willen werken en op welk niveau. Met deze selectie kun je een instructieplanning op maat maken. Je ziet welke kinderen willen deelnemen, waardoor er minder herhaling aan niveaugroepen nodig is. Tijdens het rekenuur zien kinderen hoe laat ze aan de beurt zijn. Ze gaan zelf naar plek waar de rekeninstructie is. Zelfstandig werken gebeurt dan ergens anders.

Tip: zorg ervoor dat het instructiemoment ook écht een instructie is. Daar komen de kinderen voor en het helpt jou om zuinig en zorgvuldig om te gaan met je tijd.

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Gerelateerd

Congres
De hoek in!
De hoek in!
Doelgericht hoekenspel in groep 1 en 2
Medilex Onderwijs 
Gratis webinar
Gratis serie webinars over actuele onderwijskundige thema's!
Gratis serie webinars over actuele onderwijskundige thema's!
Bekende experts delen hun kennis
Wij-leren.online Academie 
Webinar
7 valkuilen bij veranderprocessen in het onderwijs
7 valkuilen bij veranderprocessen in het onderwijs
Webinar met Machiel Karels
Wij-leren.nl Academie 
Gratis serie webinars over actuele onderwijskundige thema's!Groepsdoorbrekend werken
10 vragen over de implementatie van groepsdoorbrekend werken bij de basisvakken.
Machiel Karels
Clusteren van leerlingen
Clusteren van leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften.
Arjan Clijsen
Unitonderwijs, van plan naar inrichting
Unitonderwijs, van plan naar inrichting
Hanneke Oosting
Waarom unitonderwijs het overwegen waard is
Tien redenen waarom unitonderwijs de moeite waard is
Hanneke Oosting
Anders organiseren
Onderwijs anders organiseren? 7 aanbevelingen voor een zorgvuldige implementatie
Machiel Karels
Leerstofjaarklassensysteem is failliet!
Het leerstofjaarklassensysteem is failliet!
Machiel Karels
Organiseren gepersonaliseerd leren
Hoe organiseer je gepersonaliseerd onderwijs?
Tijl Rood
Groeperingsvorm als machtige structuur
Hoe vormt de groep? Groeperingsvorm is een keuze vanuit visie
Mathilde Tempelman-Lam
instructie unitonderwijs
Instructie geven in unitonderwijs, hoe doe je dat?
Hanneke Oosting
Leren anders organiseren
Leren anders organiseren
Machiel Karels


Inschrijven nieuwsbrief

Inschrijven nieuwsbrief



Inschrijven nieuwsbrief

Creativiteit in een video van één minuut uitgelegd
Creativiteit in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Het belang van maakonderwijs op de basisschool. Tjipcast 020
Het belang van maakonderwijs op de basisschool. Tjipcast 020
redactie
Animatie: Zittenblijven en versnellen
Animatie: Zittenblijven en versnellen
redactie
Is creativiteit te leren? Tjipcast 009
Is creativiteit te leren? Tjipcast 009
redactie
[extra-breed-algemeen-kolom2]



creativiteit
flexibel onderwijs
groepsdoorbrekend werken
heterogene groepen
informeel leren
kindgericht onderwijs
leerplein
leerstofjaarklassensysteem
unitonderwijs

 

Mis geen bijdragen

Inschrijven nieuwsbrief

Volg wij-leren.nl

Volg ons op LinkedIn Volg ons op twitter Volg ons op facebook Volg ons op instagram Volg ons op pinterest