Hoe organiseer ik mijn unitonderwijs?
Hanneke Oosting
Onderwijskundige bij Edupos bij Edupos
Een goede organisatie van unitonderwijs valt of staat met bewuste keuzes maken. Dat klinkt voor de hand liggend. Goed weten wat je wilt en jouw vorm neerzetten is een belangrijke en uitdagende stap voor leerkrachten. Werk je met stamgroepen of basisgroepen of heb je een combinatie voor ogen? En zie je hoeveel ruimte voor inbreng van kinderen daarbij past? Welke vorm je ook kiest, een passende planning is cruciaal. Hoeveel instructiemomenten wil je geven? En deel je die in op basis van toetsresultaten of laat je kinderen zelf hun momenten kiezen? In dit artikel lees je allerlei tips over het organiseren van jouw unieke unitonderwijs.
Kijk goed wat bij je past
Spoiler! Er is geen blauwdruk voor het samenstellen van stamgroepen. Sommige scholen laten de samenstelling afhangen van het leerlingaantal per leerjaar. Dan ben je altijd flexibel; een organische werkwijze zonder continuïteit. Ieder jaar is de samenstelling weer anders en je moet samen wel steeds het wiel uitvinden. Dit kan leiden tot onnodige werkdruk én voor onrust onder teamleden, ouders en kinderen. Hoewel… die laatste groep is vaak wel wendbaar!
Ga je liever voor meer continuïteit? Kies dan een vaste verdeling van de units en stamgroepen in leerjaren of leeftijden. Dit kan een onderbouw-unit zijn met stamgroepen van leerjaar 1-2-3 of leeftijd 4-7 jaar, een middenbouw-unit met stamgroepen van leerjaar 4-5-6 of leeftijd 8-10 jaar en een bovenbouw-unit met stamgroepen van leerjaar 7-8 of leeftijd 10-13 jaar.
Wil je echt aansluiten bij kinderen? Dan kies je units en stamgroepen op basis van ontwikkelbehoefte, waarbij je de WHY (zie voor uitleg over de Gouden cirkel van Sinek ook het artikel Unitonderwijs, van plan naar inrichting) en de onderwijskundige visie goed meeweegt. Kinderen kunnen dan tijdens een schooljaar doorstromen naar een andere unit, omdat dit past bij wat zij nodig hebben.
Zo zie je … unitonderwijs is maatwerk met vele mogelijkheden. Een ideale stamgroep samenstellen is vooral doen wat het beste past bij school en bij jou. Bespreek dit goed samen, kies met overtuiging en plezier en het zal merkbaar zijn!
Indelingen en instructies
Vanuit een goede verdeling van de units kun je aan de slag met de samenstelling: welke leerjaren in welke stamgroep? De meeste scholen met unitonderwijs kiezen voor heterogene stamgroepen, dus alle leerjaren door elkaar. Dit is ook de kracht van unitonderwijs, omdat jong en oud van en met elkaar leren. Je kunt dan ook gemakkelijker instructies op niveaus geven die leerjaar overstijgend zijn.
Voor een goede indeling is het ook weer belangrijk goed de ‘WHY’ en ‘HOW’ mee te wegen; weten wat je wil aanbieden in jouw zogenoemde stamgroep-momenten. Gaat het om elkaar ontmoeten en samen de dag doornemen en afsluiten? Dan kun je prima alle leeftijden door elkaar heen zetten.
Kies je de stamgroep ook voor instructiemomenten, kijk dan goed naar de ontwikkelbehoefte.
Jong en oud hebben wat aan elkaar
In de praktijk ontstaan vaak vraagtekens rondom stamgroep met de leerjaren 1-2-3. Dan horen we dat het leeftijdsverschil van deze kinderen zo groot is en ook hun onderwijsbehoefte.
Is dat eigenlijk wel zo? Een stamgroep 1-2-3 biedt een prachtige verbinding tussen groep 2 en 3. De overgang naar het leren kan dan kleiner worden. Juist in groep 3 kun je binnen deze stamgroep spelenderwijs aan de slag. De aangeleerde zelfstandigheid bij kleuters groeit dan door. Want waarom zouden groep 3 leerlingen na de zomervakantie ineens aan een bureau moeten zitten en oefeningen in boekjes maken?
Jonge kinderen kunnen prima spelenderwijs met taal en rekenen aan de slag.
En op een goed moment ga je vanzelf over van spelenderwijs oefenen naar formeler leren. De kinderen maken leesmeters, wat goed kan met thematisch aanbod. En ze gaan met spelmateriaal het rekenen tot 10 en 20 automatiseren.
Kortom, een stamgroep 1-2-3 biedt kansen! Jonge en oudere kinderen kunnen veel aan elkaar hebben, mits jij dit als leerkracht ziet en er iets moois mee doet.
Spelenderwijs leren lezen in groep 3
Van unitplan naar creatieve realisatie
Is er een unit-indeling en zijn de stamgroepen geformeerd, dan kun je overgaan naar een dag- en weekplanning. Het is belangrijk om stamgroep- en unitmomenten af te wisselen. Wat doe je precies in de stamgroep en wat doe je liever in de unit? Zorg dat de planning niet té strak in elkaar zit met vast geplande dagelijkse instructies voor taal en rekenen.
Een unitplan kan zó leidend worden dat er geen rek is voor spontane activiteiten. Of je hebt of ervaart geen ruimte meer om goed te kijken naar wat kinderen nodig hebben. Creëer deze ruimte door vakken samen te voegen. Of bied activiteiten of doelen thematisch aan, waardoor er verschillende werkblokken ontstaan. De ochtend is dan voor instructies taal en rekenen en de middag voor beleving en verdieping binnen het meer thematische aanbod. Creativiteit is een onmisbaar ingrediënt voor je authentieke vakmanschap!