"Effectieve Voorschoolse Educatie: Optimalisatie van Duur en Intensiteit voor Peuters

Geplaatst op 10 juli 2024

Optimale Intensiteit van Voorschoolse Educatie voor Peuters

In de discussie over de optimale intensiteit van voorschoolse educatie voor peuters wordt een belangrijk onderscheid gemaakt tussen een gelijkblijvende intensiteit en een toenemende intensiteit van het programma. Hoewel er geen direct onderzoek bestaat dat deze twee varianten met elkaar vergelijkt, zijn er belangrijke inzichten te halen uit studies over de duur en startleeftijd van VVE-programma's.

Belang van Vroege Start

Uit diverse onderzoeken blijkt dat een vroege start in voorschoolse educatie significant bijdraagt aan de cognitieve, taal- en sociale ontwikkeling van kinderen. Kinderen die vanaf twee jaar beginnen met VVE, profiteren meer op de korte en lange termijn dan kinderen die later starten. Een vroege start zorgt ervoor dat kinderen met verschillende achtergronden, vooral die uit migrantengezinnen, betere kansen krijgen.

Duur van het Programma

De duur van een VVE-programma heeft een positieve invloed op de ontwikkeling van kinderen. Studies tonen aan dat hoe langer een kind deelneemt aan een voorschoolse educatie, hoe beter de cognitieve en sociale uitkomsten zijn. Zo hebben kinderen die twee jaar aan een programma deelnemen betere taal- en rekenvaardigheden dan kinderen die slechts één jaar deelnemen. De langdurige deelname aan voorschoolse educatie blijkt ook voordelen te hebben op latere leeftijd, zoals hogere opleidingsniveaus op 16-jarige leeftijd.

Intensiteit in Uren per Week

Naast de duur speelt ook de intensiteit in uren per week een cruciale rol in de effectiviteit van VVE-programma's. Onderzoek laat zien dat intensieve programma's, zoals die met 8 uur per dag gedurende 45 weken per jaar, significant meer leerwinst opleveren dan minder intensieve programma's. De combinatie van een langere looptijd en een hoge wekelijkse intensiteit blijkt het meest effectief te zijn voor de ontwikkeling van kinderen.

Kwaliteit van Interacties en Programma

De effectiviteit van VVE-programma's hangt echter niet alleen af van structurele kenmerken zoals duur en intensiteit. De kwaliteit van de interacties tussen pedagogisch medewerkers en kinderen, evenals de educatieve kwaliteit van het programma, spelen een even cruciale, zo niet grotere, rol. Positieve effecten zijn sterk afhankelijk van de uitvoering van het programma en de interactievaardigheden van de pedagogisch medewerkers. Goede pedagogische kwaliteit kan de voordelen van een VVE-programma aanzienlijk vergroten.

Voordelen en Nadelen van Gelijkblijvende vs. Toenemende Intensiteit

Gemeenten moeten beslissen welk type VVE-aanbod ze willen implementeren: een aanbod met gelijkblijvende intensiteit (bijvoorbeeld 16 uur per week gedurende anderhalf jaar) of een aanbod met toenemende intensiteit (bijvoorbeeld beginnen met 11 uur per week voor jongere peuters en opbouwen naar 22 uur per week voor oudere peuters).

Voordelen van Toenemende Intensiteit:

Jongere kinderen worden minder belast.
Lagere drempel voor ouders met jonge peuters.
Eenvoudigere overgang naar school voor oudere peuters.

Nadelen van Toenemende Intensiteit:

Mogelijk verhoogde administratieve lasten.
Potentiële wachtlijsten bij doorstroom tussen leeftijdsgroepen.

Conclusie

Hoewel er geen direct vergelijkend onderzoek is, suggereren bestaande studies dat een vroege start en een langere looptijd van VVE-programma's, gecombineerd met een hoge intensiteit in uren per week en kwalitatieve interacties, het meest bevorderlijk zijn voor de ontwikkeling van peuters. Gemeenten moeten bij het ontwerpen van hun VVE-aanbod zowel de structurele als procesmatige aspecten in overweging nemen om de beste ontwikkelingsresultaten voor kinderen te realiseren.

Geraadpleegde bronnen

Coley, R. L., Lombardi, C. M., Sims, J., & Votruba-Drzal, E. (2013). Early education and care experiences and cognitive skills development. Family Matters, 93, 37. Geraadpleegd uit: https://aifs.gov.au/publications/family-matters/issue-93/early-education-and-care-experiences-and-cognitive-skills
De Haan, A., Leseman, P. & Elbers, E. (2011). Pilot gemengde groepen (2007-2010). Utrecht: Universiteit Utrecht. Geraadpleegd uit: https://www.spelenderwijsutrecht.nl/Portals/0/DocumentenExtern/Pilot%20gemengde%20groepen%20eindrapport.pdf
Hall, J., Sylva, K., Sammons, P., Melhuish, E., Siraj-Blatchford, I., & Taggart, B. (2013). Can preschool protect young children’s cognitive and social development? Variation by center quality and duration of attendance. School Effectiveness and School Improvement, 24(2), 155–176. https://doi.org/10.1080/09243453.2012.749793
Gorey, K.M. (2001). Early childhood education: A meta-analytic affirmation of the short and long-term benefits of educational opportunity. School Psychology Quarterly, 16, 9-30. Geraadpleegd uit: https://www.researchgate.net/publication/263913248_Early_Childhood_Education_A_Meta-Analytic_Affirmation_of_the_Short-_and_Long-Term_Benefits_of_Educational_Opportunity
Ketelaar, A., Wilsing, K., Hoogenboom, A., Jepma, I. (2019). Van 10 naar 16 uur voorschoolse educatie. Een handreiking (Project GOAB-Traject). Utrecht: Oberon & Sardes. Geraadpleegd uit: https://goab.eu/pathtoimg.php?image=Actueel/handreiking_van_10_naar_16_uur_vve.pdf
Li, Y., Lv, Y., & Huntsinger, C. S. (2014). Does preschool education exposure predict children's academic and behavioural outcomes in China? Early Child Development and Care. DOI: 10.1080/03004430.2014.910201. Geraadpleegd uit: https://www.researchgate.net/publication/269418466-Does-preschool-education-exposure-predict-children's-academic-and-behavioural-outcomes-in-China
Melhuish, E., Ereky-Stevens, K., Petrogiannis, K., Ariescu, A., Penderi, E., Rentzou, K.,
Tawel, A., Broekhuizen, M., Slot, P., & Leseman, P. (2015). A review of the research on the effects of early childhood education and care (ECEC) on development. Oxford/Utrecht: Project CARE. Geraadpleegd uit: https://www.researchgate.net/publicatio/291970194-A-review-of-research-on-the-effects-of-early-childhood-Education-and-Care-ECEC-upon-child-development-CARE-project
Nap-Kolhoff, E., Schilt-Mol, T. van, Simons, M., Sontag, L., Steensel, R. van & Vallen, T. (2008). VVE onder de loep. Een studie naar de uitvoering en effectiviteit van voor- en vroegschoolse educatieve programma’s. Tilburg: IVA. Geraadpleegd uit: https://www.nro.nl/wp-content/uploads/2014/11/VVE-onder-de-loep.pdf
Sylva, K., Melhuish, E., Sammons, P., Siraj-Blatchford, I., & Taggart, B. (2004a). The Effective Provision of Pre-school Education (EPPE) Project: Findings from pre-school to end of key stage 1. Nottingham, United Kingdom. Geraadpleegd uit: http://www.ioe.ac.uk/projects/eppe
Sammons, P., Sylva, K., Melhuish, E., Siraj-Blatchford, I., Taggart, B., Grabbe, Y., & Barreau, S. (2007). Influences on children's attainment and progess in Key stage 2: cognitive outcomes in Year 5. Institute of Education, University of London. Geraadpleegd uit: https://dera.ioe.ac.uk/7793/1/RR828.pdf
Sammons, P., Sylva, K., Melhuish, E., Siraj, I., Taggart, B., Smees, R. and Toth, K. (2014) Students' educational and developmental outcomes at age 16: effective pre-school, primary and secondary education (EPPSE 3-16) project research report. Project Report. Department of Education, London, UK. Geraadpleegd uit: https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment-data/file/351496/RR354-Students-educational-and-developmental-outcomes-at-age-16.pdf
Shah, H. K., Domitrovich, C. E., Morgan, N. R., Moore, J. E., Rhoades, B. L., Jacobson, L., & Greenberg, M. T. (2017). One or two years of participation: Is dosage of an enhanced publicly funded preschool program associated with the academic and executive function skills of low-income children in early elementary school? Early Childhood Research Quarterly, 40, 123–137. Geraadpleegd uit: https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2017.03.004
Slot, P. & Leseman, P. (2019). Bevindingen uit de wetenschap. PACT Kindercentra. Het kinderopvangfonds. Geraadpleegd uit: https://www.pactvoorkindcentra.nl/images/pdf/190326_Wat_we_weten.pdf
Robin, K., Frede, E. & Barnett, W. (2006) Is more better? The effects of Full-Day vs. Half-Day Preschool on Early School Achievement. NIEER Working Paper: National Institute for Early Education Research. Brunswick. Geraadpleegd uit: http://nieer.org/wp-content/uploads/2016/08/IsMoreBetter.pdf
Veen, A., Fukkink, R., Gevers Deynoot-Schaub, M., Heuter, A., Helmerhorst, K. & Bollen, I. (2014). Pedagogische kwaliteit gemeten in peuterspeelzalen: Uitkomsten uit het Pre-Cool cohortonderzoek en het NCKO onderzoek naast elkaar gezet. Amsterdam: Kohnstamm Instituut (Rapport 920, projectnummer 40592). Geraadpleegd uit: https://www.researchgate.net/publication/280445870-Pedagogische-kwaliteit-gemeten-in-peuterspeelzalen-Uitkomsten-NCKO-en-pre-COOL-naast-elkaar-gezet
Veen, A. & Leseman, P. (2015). Pre-COOL cohortonderzoek: Resultaten over de voorschoolse periode. Amsterdam: Kohnstamm Instituut. (Rapport 932, projectnummer 20541).