Opstellen van het groepsplan
Geplaatst op 1 juni 2014
|
Doel
Wie
Wat nodig
|
Nadat leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften op een haalbare en effectieve manier geclusterd zijn, stelt de mentor of de (vak)docent in stap 5 van de cyclus HGW op basis van de gekozen clustering een groepsplan op. Het groepsplan is in essentie de neerslag van de reflectie die in stap 1 t/m 4 uit de cyclus HGW plaatsgevonden heeft.
Opstellen groepsplan of groepshandelingsplan?
De school maakt zelf een keuze of het een groepsplan opstelt of per subgroepje een apart groepshandelingsplan (zie ook het draaiboek invoering onderwijszorgroutes in het voortgezet onderwijs).
Groepsplan
Een groepsplan omvat het geheel van voor een bepaalde periode schriftelijk vastgelegde aanwijzingen voor het onderwijs aan een groep leerlingen op basis van informatie over de onderwijsbehoeften van de leerlingen, waarmee de mentor of docent beoogt bepaalde leer- en ontwikkelingsdoelen binnen een zeker tijdsbestek te realiseren. Een groepsplan is doelgericht en bevat concrete en praktische aanwijzingen voor hoe de mentor of docent in een groep omgaat met de verschillende onderwijsbehoeften van de leerlingen.
In het groepsplan geeft de mentor of docent op basis van de onderwijsbehoeften van de leerlingen en de gekozen clustering aan:
- Wat op basis van het groepsoverzicht aandachtspunten (in het basisaanbod) zijn voor alle leerlingen in de groep. Doelgericht geeft de mentor of docent in het groepsplan aan hoe hij in het basisaanbod de komende periode aan deze aandachtspunten tegemoetkomt. Het basisaanbod naar alle leerlingen wordt aangescherpt. Uit het groepsoverzicht kan bijvoorbeeld naar voren komen dat de komende periode een leerstofonderdeel herhaald moet worden of dat voor de hele groep extra oefening van een specifieke vaardigheid nodig is omdat deze door veel leerlingen in de groep onvoldoende wordt beheerst.
- Wat de mentor of docent doelgericht de komende periode aan elk subgroepje aanbiedt. Per subgroepje wordt in het groepsplan aangegeven welke doelen de mentor of docent wil bereiken, wat de mentor of docent aanbiedt om deze doelen te realiseren, hoe dit in de groep georganiseerd wordt en op welke wijze geëvalueerd wordt of de gestelde doelen bereikt zijn.
Kortom: in het groepsplan beschrijft de mentor of docent de extra aandachtspunten in het basisaanbod voor alle leerlingen en geeft daarnaast doelgericht de extra instructie, begeleiding en feedback aan die elk subgroepje ontvangt.
Het is niet de bedoeling dat in het groepsplan het basisaanbod voor de komende periode uitgebreid vermeld wordt. Dit staat immers al in de methode of in het programma beschreven.
Kijk wel vooruit naar wat de komende periode de cruciale leermomenten zijn en welke leerlingen hierbij extra ondersteuning nodig zijn.
Groepshandelingsplan
In plaats van het opstellen van een groepsplan kan de school er ook voor kiezen om op basis van de gekozen clustering per subgroepje een apart groepshandelingsplan op te stellen. In dit groepshandelingsplan beschrijft de mentor of docent op basis van de onderwijsbehoeften van de leerlingen in het subgroepje welke doelen hij de komende periode wil realiseren, wat hij aanbiedt om dat te bereiken, hoe de uitvoering van het groepshandelingsplan georganiseerd wordt en op welke wijze geëvalueerd wordt of de gestelde doelen bereikt zijn.
Qua format en inhoud wijken een groepsplan en een groepshandelingsplan nauwelijks van elkaar af. Binnen het groepshandelingsplan is er over het algemeen wat meer ruimte om op de specifieke onderwijsbehoeften van de individuele leerlingen in te gaan dan in het groepsplan. Gemakshalve spreken we in deze paragraaf verder van een groepsplan.
| Het voordeel van het opstellen van groepsplannen is dat ook aandachtspunten in het basisaanbod voor de hele groep aan bod komen, dat het aanbod aan elk subgroepje beter afgestemd is op het basisaanbod en dat de organisatie wellicht beter in balans is omdat de hele groep als uitgangspunt genomen wordt. Het groepsplan biedt een beter totaaloverzicht dan aparte groepshandelingsplannen per subgroepje. |
Groepsoverzicht en groepsplan vormen samen één onlosmakelijk geheel. Het groepsoverzicht is de analyse waarop het groepsplan gebaseerd is. Je kunt er één document van maken.
Looptijd groepsplan
De looptijd van een groepsplan hangt af van de door school gekozen frequentie waarin de cyclus HGW per schooljaar uitgevoerd wordt. Als een groepsplan een looptijd van langer dan 10 weken heeft, verliest het tijdens de uitvoering al snel aan actualiteit en heeft het onvoldoende sturende waarde meer voor het dagelijks onderwijsaanbod. Als scholen bijvoorbeeld besluiten om tweemaal per schooljaar een groepsplan op te stellen, dan verdient het aanbeveling om halverwege de periode waarin het plan uitgevoerd wordt de voortgang van het plan te evalueren en zo nodig het plan tussentijds bij stellen (zie ook paragraaf 4.6).
Vakoverstijgende en vakspecifieke groepsplannen
De mentor is verantwoordelijk voor het opstellen van het vakoverstijgende groepsplan. Mentor en alle betrokken docenten zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de uitvoering van dit plan. Het is dan ook van groot belang dat het opstellen van het vakoverstijgende groepsplan goed is afgestemd met de betrokken docenten en voor hen concrete aanwijzingen bevat die zij in hun praktijk kunnen uitvoeren.
De (vak)docent is verantwoordelijk voor het opstellen en het uitvoeren van het vakspecifieke groepsplan. Het doelgericht opstellen van vakspecifieke groepsplannen moet passen in een doorgaande lijn over de leerjaren heen. Het is dan ook belangrijk dat hierover in de vaksectie afspraken gemaakt worden.
De opzet en het format van een vakoverstijgend groepsplan verschilt van dat van een vakspecifiek plan. In de paragrafen 4.5.1 en 4.5.2 wordt dit onderscheid toegelicht.
Bij het opstellen van een vakspecifiek groepsplan wordt in een convergent differentiatiemodel een ander format gehanteerd dan bij een divergent model.
De formats van het vakoverstijgende en het vakspecifieke groepsplan staan in bijlagen 9, 10 en 11.
| Het is niet de bedoeling dat het groepsplan een dik en lijvig document is. Het behoort kort en kernachtig en op een praktische en handzame wijze aan te geven welke doelen de komende periode nagestreefd worden, wat daartoe aangeboden wordt en hoe dat in de groep georganiseerd wordt. |
Haalbaarheid
Toets altijd bij het opstellen van een groepsplan of het voorgestelde aanbod qua uitvoering en organisatie haalbaar is. Het heeft geen enkele zin een plan op te stellen, waarvan je op voorhand weet dat het onuitvoerbaar is. Het plan zal dan nooit een 'werkdocument' worden en alleen veel frustratie oproepen.
4.5.1 Opstellen van een vakoverstijgend groepsplan
Op basis van de onderwijsbehoeften van de leerlingen in het vakoverstijgende groepsoverzicht en de gekozen clustering stelt de mentor een vakoverstijgend groepsplan op. Hierbij kan de mentor ondersteuning vragen van medewerkers uit het intern zorgteam van school.
In bijlage 9 treft u het format aan voor het opstellen van een vakoverstijgend groepsplan.
Dit format wordt door school op maat bewerkt en is digitaal beschikbaar voor de medewerkers in school.
Het vakoverstijgende groepsplan bestrijkt twee delen (twee domeinen):
- pedagogisch domein: gedrag, sociaal-emotionele ontwikkeling, werkhouding, taakaanpak en motivatie;
- basisvaardigheden lezen, spelling en rekenen.
Het vakoverstijgende groepsplan beschrijft op een haalbare en uitvoerbare wijze voor de hele groep en per subgroepje:
- Doelen die de komende periode in domein 1 en 2 nagestreefd worden. De doelen in het groepsplan zijn concreet en meetbaar geformuleerd en haalbaar in de periode die het plan bestrijkt. Beschrijf het doel in termen van gewenst leerlingengedrag, zodat geëvalueerd kan worden of het doel bereikt is. Maak het doel niet te vaag, te groot of te complex. Stel prioriteiten en geef goed aan op welk domein het doel betrekking heeft. In bijlage 6 vindt u aanwijzingen voor het SMART formuleren van doelen.
- Inhoud (wat) en aanpak (hoe). In het groepsplan staat ten aanzien van domein 1 en 2 beschreven wat aangeboden wordt en welke aanpak of interventies uitgevoerd worden om de gestelde doelen te bereiken (zie ook de suggesties in paragraaf 4.3).
- Organisatie. Het groepsplan beschrijft hoe dit aanbod gepland en georganiseerd wordt: wie doet wat, hoe vaak en wanneer? Hierbij kan, zowel ten aanzien van domein 1 als 2, onderscheid gemaakt worden tussen een handreiking voor de dagelijkse omgang met leerlingen die de betrokken docenten in hun lessen toepassen en het apart groeperen van leerlingen die op bepaalde tijden extra instructie, begeleiding of feedback ontvangen. Maak bij het groepsplan bijvoorbeeld een 'weekrooster' waarin de begeleiding van de subgroepjes gepland staat. Toets of dit haalbaar en uitvoerbaar is. Kies niet voor een aanbod dat op voorhand onuitvoerbaar is.
- Evaluatie. In het groepsplan staat concreet aangegeven hoe en wanneer geëvalueerd wordt of de gestelde doelen bereikt zijn. Nadat het groepsplan uitgevoerd en afgerond is, worden in deze kolom ook de concrete uitkomsten van de evaluatie vermeld (zie paragraaf 4.6). Evalueer samen met de leerlingen of de doelen bereikt zijn.
Deel 1 - Pedagogisch domein
Bij het opstellen van het vakoverstijgende groepsplan gaat de mentor eerst met deel 1 (pedagogisch domein) aan de slag. Het groepsplan beschrijft met betrekking tot dit domein de doelen en het aanbod aan de hele groep en aan subgroepje(s) leerlingen. De mentor kan indien nodig een beroep doen op ondersteuning van een medewerker uit het intern zorgteam van school.
Hele groep
Op basis van het groepsoverzicht heeft de mentor eerder voor de komende periode aandachtspunten voor de hele groep bepaald. In het groepsplan geeft de mentor in aansluiting op de pedagogische basisaanpak doelgericht aan hoe deze aandachtspunten de komende periode opgepakt worden.
De mentor constateert dat bijvoorbeeld veel leerlingen moeite hebben met het plannen en opbouwen van een werkstuk en besluit om de komende periode hieraan in de hele groep aandacht te besteden. In het groepsplan formuleert de mentor met betrekking tot dit aandachtspunt een concreet doel, geeft aan welke activiteiten hij in de hele groep onderneemt om dit doel te bereiken, wie wanneer deze activiteiten uitvoert en op welke wijze geëvalueerd wordt of het gestelde doel bereikt is.
Subgroepjes leerlingen
In stap 4 uit de cyclus HGW zijn met betrekking tot het pedagogisch domein leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften geclusterd die naast de pedagogische basisaanpak extra begeleiding en ondersteuning nodig hebben. Op basis van deze clustering geeft de mentor per subgroepje in het groepsplan aan welke doelen hij voor dit groepje leerlingen nastreeft, wat hij het groepje aanbiedt om deze doelen te bereiken, hoe deze ondersteuning en begeleiding gepland en georganiseerd worden en op welke wijze geëvalueerd wordt of de doelen bereikt zijn. Hierbij kan de mentor voor een groep je leerlingen een handreiking voor de dagelijkse omgang maken die de betrokken docenten in hun dagelijks aanbod toepassen. In het groepsplan stelt de mentor bijvoorbeeld voor een groepje faalangstige leerlingen doelgericht een beknopte aanpak op die alle betrokken docenten concrete handvatten biedt om deze leerlingen tijdens hun les te begeleiden, zonder de leerlingen apart te groeperen.
De mentor kan ook besluiten om leerlingen apart te groeperen om hen tijdens of buiten de reguliere les extra begeleiding en ondersteuning te bieden. De mentor stelt bijvoorbeeld een groepje samen dat uit leerlingen bestaat die moeite hebben met het plannen van hun huiswerk. In het groepsplan geeft de mentor aan welke doel hij voor dit groepje leerlingen nastreeft, welke extra instructie, begeleiding en ondersteuning hij het groepje biedt, hoe dit gepland en georganiseerd wordt en op welke wijze geëvalueerd wordt of de leerlingen uit het groepje de gestelde doelen behaald hebben. De mentor draagt de aanpak over naar de docenten.
Deel 2 - Basisvaardigheden lezen, spelling en rekenen
In het vakoverstijgende groepsplan wordt ook aandacht besteed aan de basisvaardigheden lezen, spelling en rekenen. Een goede beheersing van deze basisvaardigheden is een belangrijke 'voorwaarde' tot succes in alle vakken.
Het groepsplan beschrijft met betrekking tot genoemde basisvaardigheden de doelen en het aanbod naar de hele groep en naar subgroepje(s) leerlingen. De mentor kan hierbij een beroep doen op de deskundigheid van de docent Nederlands en/of de docent wiskunde.
Maak in school afspraken over hoe de genoemde basisvaardigheden in de groep geoefend en onderhouden worden, bijvoorbeeld in de praktijkvakken (zie ook het draaiboek invoering onderwijszorgroutes in het voortgezet onderwijs).
Hele groep
Eerder heeft de mentor op basis van het groepsoverzicht voor de hele groep aandachtspunten bepaald voor technisch lezen, begrijpend lezen, spelling en/of rekenen.
De mentor geeft in het groepsplan met betrekking tot elk aandachtspunt aan welk concreet doel de komende periode voor de hele groep nagestreefd wordt, welke activiteiten in de groep ondernomen worden om dit doel te bereiken, wie wanneer deze activiteiten in de groep uitvoert en op welke wijze in de groep geëvalueerd wordt of het gestelde doel bereikt is.
Ten aanzien van de basisvaardigheid rekenen constateert de mentor bijvoorbeeld dat veel leerlingen uit de groep moeite hebben met procenten. In het vakoverstijgende groepsplan wordt daarom voor de hele groep een concreet doel geformuleerd met betrekking tot het toepassen van procenten en staan activiteiten gepland om het gestelde doel te bereiken. In het groepsplan staat tevens aangegeven wie wanneer deze activiteiten in de groep uitvoert en op welke wijze in de groep geëvalueerd wordt of het gestelde doel bereikt is.
Subgroepjes leerlingen
In stap 4 uit de cyclus HGW zijn per basisvaardigheid leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften geclusterd die extra instructie en begeleiding nodig hebben. Op basis van deze clustering geeft de mentor per subgroepje in deel 2 van het groepsplan aan welke doelen hij voor dit groepje leerlingen nastreeft, wat het groepje aangeboden krijgt om deze doelen te bereiken, hoe de extra instructie en begeleiding gepland en georganiseerd worden en op welke wijze geëvalueerd wordt of de doelen bereikt zijn. De mentor werkt hierbij samen met bijvoorbeeld de docent Nederlands.
Hierbij kan de mentor voor een groepje leerlingen een beknopte handreiking voor de dagelijkse omgang maken die alle betrokken docenten in hun dagelijks aanbod toepassen. Er zijn bijvoorbeeld drie leerlingen met een ernstige leesachterstand geclusterd. Met ondersteuning van de docent Nederlands heeft de mentor in het groepsplan een beknopte handreiking opgenomen die doelgericht alle betrokken docenten concrete suggesties, materialen of ondersteunde activiteiten biedt om deze leerlingen tijdens hun les te begeleiden. De leerlingen krijgen bijvoorbeeld een strategiekaart die het begrijpend lezen ondersteunt.
De mentor kan ook besluiten om een groepje leerlingen samen te stellen dat tijdens of buiten de reguliere les extra begeleiding en ondersteuning ontvangt. Bijvoorbeeld vier leerlingen hebben een ernstige rekenachterstand en ontvangen van een remedial teacher extra instructie, opdrachten en begeleiding. In het groepsplan staat aangegeven met welk doel welke rekenvaardigheden aangepakt worden, wat daartoe aangeboden wordt, hoe en wanneer dit georganiseerd wordt en op welke wijze geëvalueerd wordt of de gestelde doelen bereikt zijn. De aanpak wordt door de remedial teacher overgedragen naar de docenten.
Kijk altijd bij het opstellen van een groepsplan, zowel in deel 1 als in deel 2, hoe binnen een subgroepje naar een individuele leerling aanscherping of verbijzondering op basis van diens specifieke behoeften mogelijk is.
4.5.2 Opstellen van een vakspecifiek groepsplan
Op basis van de onderwijsbehoeften van de leerlingen in het vakspecifieke groepsoverzicht en de gekozen clustering stelt de (vak)docent een groepsplan voor het eigen vak op. Bij het opstellen van dit plan kan de docent, indien nodig, een beroep doen op deskundigheid binnen de vaksectie. Kijk bij het opstellen van het vakspecifieke groepsplan waar aansluiting bij andere vakken mogelijk is. Zorg bijvoorbeeld voor een goede verbinding tussen de theorievakken en de praktijkvakken.
In bijlage 10 treft u het format aan voor een vakspecifiek groepsplan aan, passend bij een convergent differentiatiemodel. Bijlage 11 bevat een format van een vakspecifiek groepsplan bij een divergent differentiatiemodel. Het format wordt door school of de vaksectie op maat bewerkt en is voor de docenten digitaal beschikbaar (zie ook het draaiboek invoering onderwijszorgroutes in het voortgezet onderwijs).
Het vakspecifieke groepsplan beschrijft op een haalbare wijze doelgericht het aanbod naar de hele groep en naar elk subgroepje. Het volgende komt hierbij aan bod:
- ï Doelen die de komende periode voor het vakgebied nagestreefd worden. In het groepsplan staat met betrekking tot het vakgebied voor de hele groep en per subgroepje aangegeven welke doelen de komende periode nagestreefd worden. De doelen zijn concreet, meetbaar en haalbaar. Bij het formuleren van de doelen maakt de docent gebruik van de leerlijn (of methode) van het vakgebied. Kijk vooral naar de cruciale leermomenten in de leerlijn die als mijlpalen de komende periode aan bod komen. Maak het doel niet te vaag, te groot of te complex en stel prioriteiten. In bijlage 6 vindt u aanwijzingen voor het SMART formuleren van doelen. Stel ambitieuze doelen op basis van hoge verwachtingen van leerlingen.
- Inhoud (wat). In het groepsplan staat voor de hele groep en per subgroepje beschreven welke leerstof uit de methode en welke aanvullende of extra leerstof, extra leermiddelen, herhalingsstof, verdiepingsstof of extra verwerkingsopdrachten aangeboden worden om de gestelde doelen te bereiken. Zorg voor uitdaging en activerende en betekenisvolle opdrachten. Denk ook aan de inzet van ICT.
- Aanpak en methodiek (hoe). Leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben zijn meestal niet alleen gebaat bij extra leerstof. Minstens zo belangrijk is hoe de leerstof aangeboden wordt. Vooral een goede instructie is daarbij essentieel. In de kolom 'Aanpak en methodiek' geeft de docent in het vakspecifieke groepsplan per subgroepje aan welke (extra) instructie geboden wordt om de doelen te bereiken, op welke wijze de leertijd voor groepjes leerlingen uitgebreid wordt om bepaalde vaardigheden te verwerven, hoe taken, opdrachten en activiteiten naar leerlingen gestructureerd worden en/of hoe procesgerichte feedback aan leerlingen gegeven wordt. Ook kan in deze kolom toepassing van specifieke leerprincipes, zoals herhalen, maken van kleine leerstapjes, schematiseren van een opdracht en materiÎle en visuele ondersteuning concreet uitgewerkt worden. Eveneens kan aandacht besteed worden aan het inzetten van uitdagende en activerende werkvormen en aan het leren toepassen van geleerde vaardigheden in een andere (praktijk)context.
- Organisatie. Het groepsplan geeft concreet per subgroepje aan hoe dit aanbod de komende periode gepland en georganiseerd wordt: wie doet wat, hoe vaak en wanneer. De organisatie is mede afhankelijk van het gekozen differentiatiemodel. De organisatie tijdens de les moet haalbaar zijn qua klassenmanagement. Maak bij het plan bijvoorbeeld een rooster waarin op een haalbare wijze de extra instructie, begeleiding en ondersteuning van subgroepje(s) gepland staat. Toets of dit haalbaar is. Het heeft weinig zin een aanbod te plannen dat op voorhand onuitvoerbaar is.
- Evaluatie. In het groepsplan staat concreet aangegeven hoe en wanneer geëvalueerd wordt of de gestelde doelen bereikt zijn. Nadat het groepsplan uitgevoerd en afgerond is, worden in het groepsplan de resultaten en de uitkomsten van de evaluatie vermeld (zie paragraaf 4.6). Evalueer samen met de leerlingen of de gestelde doelen bereikt zijn.
Hele groep
Het is niet de bedoeling dat in het groepsplan het basisaanbod voor de komende periode uitgebreid vermeld wordt. Dit staat immers al in de methode of in het programma van het vakgebied beschreven. Kijk wel goed welke cruciale leermomenten in de leerlijn van het vakgebied de komende periode gepland staan en welke extra instructie en begeleiding bij deze leermomenten geboden kan worden.
De docent pakt in het groepsplan aandachtspunten voor de hele groep op. Op basis van het groepsoverzicht heeft de docent eerder met betrekking tot zijn vakgebied aandachtspunten voor de hele groep bepaald, bijvoorbeeld een specifieke vaardigheid die veel leerlingen uit de groep nog onvoldoende beheersen. De docent geeft in het groepsplan doelgericht aan hoe hij een bepaald aandachtspunt de komende tijd oppakt.
Subgroepjes leerlingen I
In stap 4 uit de cyclus HGW zijn op basis van het groepsoverzicht leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften geclusterd. Denk daarbij niet alleen aan leerlingen die op bepaalde onderdelen extra instructie, extra leerstof of extra leertijd nodig hebben, maar ook om leerlingen met een grote leervoorsprong die behoefte hebben aan meer uitdaging of verdieping.
Per subgroepje geeft de docent in het groepsplan aan welke doelen hij voor dit groepje leerlingen nastreeft, wat hij het groepje aanbiedt om deze doelen te bereiken, hoe de extra instructie en begeleiding gepland en georganiseerd worden en op welke wijze geÎvalueerd wordt of de gestelde doelen bereikt zijn. In paragraaf 4.3 staan suggesties voor het bieden van extra ondersteuning.
Daarnaast kijkt de docent ook vooruit: Welke cruciale leermomenten in de leerlijn van het vakgebied komen de komende periode aan bod en welke leerlingen hebben hierbij extra instructie en begeleiding nodig? In het groepsplan geeft de docent aan hoe en wanneer hij een groepje leerlingen extra instructie en ondersteuning biedt bij het passeren van deze drempels in het leerproces.
4.5.3 Opstellen van een individueel handelingsplan
In de onderwijszorgroute wordt bij het afstemmen van het onderwijs op de onderwijsbehoeften van de leerlingen als insteek gekozen voor het werken met groepsplannen. Immers, het werken met een veelheid aan individuele handelingsplannen blijkt in de praktijk nauwelijks uitvoerbaar te zijn en heeft dikwijls tot ongewenst gevolg dat een drastische daling in de instructie- en leertijd optreedt. Bovendien bieden individuele handelingsplannen leerlingen onvoldoende mogelijkheden om van en met elkaar te leren en dreigt het gevaar dat een leerling in een uitzonderingspositie of in een sociaal en didactisch isolement komt.
In de onderwijszorgroute wordt een individueel handelingsplan incidenteel opgesteld als een leerling een bijzondere aanpak nodig heeft die zich niet laat specificeren in het groepsplan. Het kan bijvoorbeeld gaan om een leerling die herhaald in groepsplannen extra instructie, extra leertijd en begeleiding ontvangen heeft, maar hier onvoldoende van geprofiteerd heeft en (op onderdelen) niet meer in staat is het basisaanbod te volgen.
Voor het opstellen van het handelingsplan is van belang dat de mentor of docent zicht heeft op het langetermijn-ontwikkelingsperspectief van de leerling. Op basis van het ontwikkelingsperspectief van de leerling worden in het handelingsplan beargumenteerde keuzes gemaakt in de doelen die voor de leerling nagestreefd worden en in het aanbod.
Relatie met groepsplan
Het is belangrijk dat het handelingsplan goed aansluit op het groepsplan. Het handelingsplan is in de onderwijszorgroute een onderdeel van en een bijlage bij het groepsplan en is er in veel gevallen op gericht dat de leerling weer gaat profiteren van het groepsplan. Het is een verbijzondering van het groepsplan naar een individuele leerling, datgene beschrijvend wat van het groepsplan afwijkt of datgene dat nader gepreciseerd moet worden. Het handelingsplan doorloopt dezelfde cyclus en heeft dezelfde looptijd als het groepsplan.
Vakoverstijgend en vakspecifiek handelingsplan
We kunnen onderscheid maken tussen een vakoverstijgend handelingsplan (cyclus A) en een vakspecifiek handelingsplan (cyclus B). Het besluit om een vakoverstijgend handelingsplan voor een leerling op te stellen wordt meestal genomen in het intern zorgteam van school, in overleg met de mentor. De docent neemt het besluit om een vakspecifiek handelingsplan op te stellen en kan daarbij een beroep doen op deskundigheid in zijn vaksectie.
In bijlage 12 treft u het format aan van een vakoverstijgend handelingsplan en in bijlage 13 het format van een vakspecifiek handelingsplan. Het format van het handelingsplan heeft in essentie dezelfde 'elementen' als het groepsplan. Een verschil is dat het langetermijn-ontwikkelingsperspectief van de leerling in het handelingsplan uitgewerkt staat.
Opzet en inhoud individueel handelingsplan
Op basis van het ontwikkelingsperspectief en de specifieke onderwijsbehoeften van de leerling worden in een vakoverstijgend of vakspecifiek handelingsplan de volgende zaken omschreven:
- Doelen die de komende periode voor deze leerling nagestreefd worden. Het ontwikkelingsperspectief biedt zicht op de langetermijndoelen voor de leerling. Afgeleid hiervan bepaalt de mentor of docent welke doelen hij de komende periode wil bereiken. Hierbij maakt hij keuzes in de leerlijn. De doelen worden SMART geformuleerd (zie bijlage 6). De doelen zijn concreet, meetbaar en haalbaar. Ook bij het opstellen van een handelingsplan is van belang dat ambitieuze doelen gesteld worden op basis van hoge verwachtingen van de leerling.
- Inhoud (wat). Welke leerstof wordt aangeboden om de gestelde doelen te bereiken? Denk ook aan de inzet van additionele voorzieningen, programma's en materialen.
- Aanpak/methodiek (hoe). Welke pedagogische en didactische aanpak heeft deze leerling nodig? Denk bijvoorbeeld aan geven van extra instructie, beschikbaar stellen van meer leertijd, toepassing van specifieke leerprincipes, versterken van taakaanpak en werkhouding, vergroten van motivatie en leerplezier en nemen van pedagogische maatregelen om (sociaal) gedrag te verbeteren. ï Organisatie. Hoe wordt de uitvoering van het handelingsplan in en/of buiten de groep gepland en georganiseerd? Wie zijn betrokken bij de uitvoering van het plan? Wie doet wat, wanneer en hoe vaak? Hoe en wanneer vindt afstemming met de leerling en zijn ouders plaats?
- Evaluatie. Hoe wordt geëvalueerd of de gestelde doelen bereikt zijn? Door wie en wanneer? Na afronding van het handelingsplan worden de resultaten en uitkomsten van de evaluatie in het handelingsplan genoteerd. Evalueer samen met de leerling of de doelen behaald zijn.
Bij het opstellen van een vakoverstijgend handelingsplan maakt de mentor gebruik van de deskundigheid van het intern zorgteam van school. De docent benut bij het opstellen van een vakspecifiek handelingsplan de deskundigheid in zijn vaksectie.
In gesprek met de leerling en met de ouders
Stel het ontwikkelingsperspectief en het handelingsplan in gesprek met de leerling op. Ga in gesprek met de leerling over wat hij wil leren en bereiken, wat hij daar zelf aan kan doen, waar hij hulp bij nodig heeft en hoe de docent hem daarbij kan helpen. Maak de leerling mede-eigenaar van het plan.
Benut bij het opstellen van het handelingsplan de specifieke talenten en interesses van de leerling en laat de leerling bij de uitvoering van het plan zelf zijn vorderingen bijhouden.
Bespreek het ontwikkelingsperspectief van de leerling en het doel en de inhoud van het handelingsplan met de ouders. Leg het handelingsplan aan de ouders voor en laat hen het plan voor akkoord ondertekenen. Ga na hoe ouders en school bij de uitvoering van het plan met elkaar kunnen samenwerken.
Evalueer samen met de leerling en met de ouders of de gestelde doelen bereikt zijn en welke vervolgstappen gezet worden.
|
Aandachtspunten voor het opstellen van het groepsplan
|
In bijlage 14 treft u een planwijzer aan, met onder meer een checklist om naar het opgestelde groepsplan te kijken en vast te stellen wat goed gaat en wat verbeterpunten zijn.
Bijlagen
Bij dit artikel hoort een Draaiboek onderwijszorgroutes VO.
Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!
Gerelateerd
Wij-leren.nl Academie
Wij-leren.online Academie
Medilex Onderwijs
