Groepsbesprekingen

Arjan Clijsen

Senior adviseur KPC Groep bij KPC Groep

 

  Geplaatst op 1 juni 2014

Doel

  • Evalueren van het vorig groepsplan
  • Bespreken van nieuw ingevuld groepsoverzicht (stap 1 t/m 3 uit de cyclus)
  • Bespreken hoe leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften op een haalbare en effectieve manier geclusterd kunnen worden
  • Verzamelen van praktische handvatten voor het opstellen van het nieuwe groepsplan
  • Afspraken maken over de samenwerking tussen docenten die voor een groep staan
  • Afspraken over de begeleiding of ondersteuning van mentor en/of docenten 
  • Aanmelden van leerling(en) bij het intern zorgoverleg (IZO) 

Wie

  • In cyclus A leidt de mentor de groepsbespreking en zijn altijd alle betrokken docenten aanwezig. Ook een medewerker uit het intern zorgteam van school kan uitgenodigd worden 
  • In cyclus B heeft de (vak)docent overleg met zijn collega's. Dit overleg kan op meerdere manieren gestalte krijgen 

Wat nodig

  • Evaluatie vorig groepsplan
  • Nieuw ingevuld groepsoverzicht met de uitkomsten van stap 1, 2 en 3 uit de cyclus HGW
  • Verslagformulier groepsbespreking (zie bijlage 16)
  • Afspraken in school over de planning, voorbereiding en uitvoering van groepsbesprekingen

Groepsbesprekingen hebben een centrale positie

Groepsbesprekingen nemen een centrale plek in een onderwijszorgroute in. Ze zijn de 'motor' van de onderwijszorgroute en een essentiële schakel in de onderwijszorg aan leerlingen.
Elke cyclus HGW uit de onderwijszorgroute wordt afgerond met een groepsbespreking. Deze bespreking is tevens het begin van de nieuwe cyclus.

Het is niet de bedoeling dat in groepbesprekingen nog eens uitgebreid herhaald wordt wat we al weten over de leerlingen. Een groepsbespreking dient vooral handelingsgericht te zijn en behoort mentor en docenten concrete suggesties en handvatten te bieden over hoe de komende periode het onderwijs in deze groep afgestemd wordt op de verschillende onderwijsbehoeften van de leerlingen. Daarnaast is de groepsbespreking bij uitstek geschikt voor het creëren van gezamenlijke verantwoordelijkheid van docenten voor een goede onderwijszorg aan een groep leerlingen en voor het stimuleren van samenwerking tussen docenten.

Tip
In de groepsbespreking kun je handelingsgericht werken en opbrengstgericht werken goed met elkaar combineren. Handelingsgericht bespreek je hoe je het beste aan de onderwijsbehoeften van de leerlingen in de groep tegemoet kunt komen. Daarnaast analyseer je aan de hand van de data die in het groepsoverzicht verzameld zijn de opbrengsten die behaald zijn, vier je successen en kijk je wat verbeterpunten zijn.

Groepbesprekingen in cyclus A en cyclus B

Cyclus A is vakoverstijgend. In deze cyclus leidt de mentor de groepsbesprekingen en zijn alle docenten die voor de groep staan bij deze bespreking aanwezig. Indien nodig kan ook een medewerker uit het intern zorgteam van school uitgenodigd worden bij de groepsbespreking.
Op sommige scholen leidt de teamleider of de afdelingsleider de vakoverstijgende groepsbesprekingen.

Cyclus B is vakspecifiek. De (vak)docent is hiervoor verantwoordelijk. Het is goed als de vakdocent bij het afronden van een cyclus en het starten van een nieuwe cyclus in een groep overleg heeft met collega's en/of collega's kan raadplegen. Er zijn meerdere mogelijkheden om dat overleg in school gestalte te geven:

  • In de vaksectie staat na afronding van elke cyclus een bespreking gepland waarin de docenten kort en kernachtig de evaluatie van het vorig groepsplan bespreken en aan de hand van het nieuw ingevulde groepsoverzicht handvatten verzamelen voor het opstellen van het nieuwe groepsplan. Voordeel hiervan is dat in de vaksectie veel vakinhoudelijke expertise aanwezig is. Een nadeel is dat veel docenten uit de sectie de leerlingen uit de groep niet kennen.
  • In het kernteam van docenten dat les geeft aan een bepaalde groep vindt na afloop van elke cyclus een bespreking plaats, waarin elke (vak)docent gelegenheid heeft om de evaluatie van zijn vorig groepsplan te bespreken en handvatten te verzamelen voor het opstellen van een nieuw groepsplan. Voordeel van zo'n bespreking is dat alle docenten de leerlingen uit de groep kennen en de mogelijkheden van samenwerking tussen docenten beter benut worden. Een nadeel is dat er minder vakinhoudelijke expertise aanwezig is. De bespreking kan in aansluiting op de vakoverstijgende groepsbespreking plaatsvinden. 
  • De docent bespreekt de evaluatie van het groepsplan en het nieuwe groepsplan met de mentor van de groep. Hierbij komt de afstemming tussen de vakoverstijgende en vakspecifieke cyclus ter sprake. 

De school maakt zelf een keuze op welke wijze de vakspecifieke groepsbesprekingen in school plaatsvinden (zie ook het draaiboek invoering onderwijszorgroutes in het voortgezet onderwijs).

Planning groepsbesprekingen

Het aantal groepsbesprekingen per schooljaar hangt af van in welke frequentie de cyclus HGW in school uitgevoerd wordt. Het is belangrijk dat de groepsbesprekingen goed in de jaarplanning van school opgenomen zijn. Kijk op welk tijdstip in het (jaar)rooster alle docenten bij de bespreking aanwezig kunnen zijn. Over het algemeen duurt een groepsbespreking drie kwartier.

Het succes van een groepsbespreking valt of staat met een goede voorbereiding. Voorafgaand aan de bespreking is het nieuwe groepsoverzicht ingevuld en beschikbaar voor de betrokken docenten. De mentor heeft vooraf bepaald wat de belangrijkste gesprekspunten zijn voor de groepsbespreking.

Rol mentor

De mentor speelt een essentiële rol in de voorbereiding en uitvoering van de vakoverstijgende groepsbesprekingen. Hij verzamelt voorafgaand aan de groepsbespreking actuele gegevens over alle leerlingen in het nieuwe groepsoverzicht en stelt de agenda voor deze bespreking vast. De mentor leidt de groepsbespreking, bewaakt de agenda en ziet erop toe dat er na afloop van deze bespreking concrete aanwijzingen aanwezig zijn voor het opstellen en uitvoeren van het nieuwe vakoverstijgende groepsplan. Na afloop van de groepsbespreking stelt de mentor het groepsoverzicht bij en maakt de mentor een kort verslag van de afspraken en besluiten.
Indien van toepassing meldt de mentor vanuit de groepsbespreking een leerling aan bij het intern zorgoverleg van school (IZO) (zie paragraaf 6.2).

Tijdens de groepsbespreking stimuleert en motiveert de mentor de betrokken docenten om gezamenlijk verantwoordelijkheid te nemen voor de uitvoering van het vakoverstijgende groepsplan. Er is ruimte voor een eigen inbreng van de docenten en voor uitwisseling van ervaringen en suggesties, bijvoorbeeld ten aanzien van een aanpak die goed werkt.

Het uitvoeren van groepsbesprekingen doet een groot beroep op de professionaliteit van mentoren. Het is dan ook belangrijk dat zij hierbij scholing en begeleiding ontvangen. Het coachen van een mentor tijdens de groepsbespreking heeft vaak het meeste effect.

Schakel naar het intern zorgteam van school

De groepsbespreking is ook het schakelpunt naar het intern zorgteam van school. In de groepsbespreking wordt het besluit genomen om een leerling aan te melden bij intern zorgoverleg (IZO). Bij aanmelding stelt de mentor een duidelijke begeleidingsvraag. Het gaat immers niet zozeer om de vraag: Wat is er mis met deze leerling?, maar om de vraag: Hoe kunnen wij deze leerling op basis van zijn onderwijsbehoeften effectief begeleiden en ondersteunen?

Voorafgaand aan de bespreking van de leerling in het IZO vindt altijd een gesprek met de leerling en met de ouders plaats (zie paragraaf 6.1).

De redenen om een leerling aan te melden bij het intern zorgteam van school kunnen heel divers zijn:

  • Een leerling heeft herhaald onvoldoende geprofiteerd van het extra aanbod of een specifieke aanpak dat in groepsplannen aangeboden is. 
  • Het langetermijn-ontwikkelingsperspectief en/of de specifieke onderwijsbehoeften van de leerling blijven onduidelijk.
  • Er zijn serieuze aanwijzingen of vermoedens voor een ernstige problematiek of stoornis. 
  • Er is sprake van een problematische opvoedingssituatie thuis of disfunctioneren van de leerling in zijn leefomgeving. 

Er is meestal sprake van een complexe situatie, waardoor de ontwikkeling en het leren van de leerling belemmerd wordt (zie ook hoofdstuk 6).

In het kader van preventie is van belang dat leerlingen tijdig gesignaleerd en aangemeld worden bij het IZO.

5.1 Voorbereiding en uitvoering vakoverstijgende groepsbespreking (cyclus A

Voorbereiding groepsbespreking

Het succes van een groepsbespreking valt of staat met een goede voorbereiding. Voorafgaand aan de vakoverstijgende groepsbespreking heeft de mentor het nieuwe groepsoverzicht ingevuld en geactualiseerd. In dit vakoverstijgende overzicht zijn actuele gegevens uit toetsen, observaties en gesprekken met leerlingen en met ouders opgenomen. Vervolgens heeft de mentor in het groepsoverzicht leerlingen gesignaleerd die de komende periode extra aandacht nodig hebben.

Ten slotte zijn in het groepsoverzicht (in concept) de onderwijsbehoeften van deze leerlingen genoteerd. De mentor heeft het digitale groepsoverzicht op het netwerk van school geplaatst, zodat de betrokken docenten het vooraf kunnen inzien. De kijkwijzer in bijlage 5 kan steun bieden bij het invullen van het groepsoverzicht.

Nadat het groepsoverzicht ingevuld en geactualiseerd is, bepaalt de mentor wat binnen de agenda van de groepsbespreking (zie bijlage 15) de belangrijkste vragen en gesprekspunten zijn die hij tijdens deze bespreking aan de orde wil stellen. De gesprekspunten kunnen zowel betrekking hebben op het pedagogisch domein als op het didactische domein: de basisvaardigheden lezen, spelling en rekenen.
Ook docenten kunnen voorafgaand aan de bespreking vragen of gesprekspunten bij de mentor indienen.

In bijlage 17 is een checklist opgenomen voor de mentor voor de voorbereiding van de groepsbespreking.

Uitvoering groepsbespreking

Tijdens de vakoverstijgende groepsbespreking komt een aantal vaste gesprekspunten aan de bod die samen de agenda vormen van deze bespreking (zie de toelichting in bijlage 15). Het gaat om de volgende gesprekspunten:

  • Inventariseren van vragen docenten
  • Evalueren van vorig groepsplan
  • Vaststellen van aandachtspunten voor de hele groep
  • Signaleren van leerlingen die extra aandacht nodig hebben
  • Verhelderen en aanscherpen van onderwijsbehoeften van leerlingen
  • Clusteren van leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften
  • Maken van afspraken ten aanzien van opstellen nieuw groepsplan
  • Wat betekent dit voor mijn eigen vak?
  • Inventariseren van ondersteuningsbehoeften van docenten 
  • Aanmelden van leerling(en) bij intern zorgoverleg (IZO) 

De mentor zet zijn eigen accenten in deze agenda op basis van de vragen en gesprekspunten die hij aan de orde wil stellen. Het voeren van een groepsbespreking vraagt een goede bewaking van de agenda en een strakke planning van de tijd. Het is goed om aan het eind van de groepsbespreking een kort resumé te geven van de gemaakt afspraken en besluiten. Bied aan het einde van de bespreking ruimte aan docenten om een vertaalslag van de gemaakte afspraken te maken naar het eigen vak. Wat betekent dit voor mijn eigen handelen in deze groep?

De mentor projecteert het actuele groepsoverzicht op de muur (digibord) en start de groepsbespreking. Het is van groot belang dat de docenten het vakoverstijgende groepsoverzicht begrijpen. Zij moeten weten welke gegevens in dit overzicht verzameld zijn, wat deze gegevens betekenen en hoe ze geïnterpreteerd kunnen worden. Zonder een goede introductie van het groepsoverzicht loop je het gevaar dat de cijfers en de overige gegevens in het overzicht betekenisloos blijven.

Tijdens de groepsbespreking moet er ruimte zijn voor de docenten om eigen ervaringen in te brengen en suggesties met elkaar uit te wisselen. Een docent kan bijvoorbeeld een succesvolle aanpak inbrengen of een ander gezichtspunt ten aanzien van de interactie met leerlingen. Het kijken naar leerlingen vanuit een verschillende invalshoek heeft meerwaarde. Kijk bijvoorbeeld hoe docenten reageren op het gedrag van een bepaalde leerling en welke reactie bij deze leerling goed werkt.

Een valkuil voor elke groepsbespreking is dat alleen over de leerlingen gesproken wordt en nog eens dunnetjes herhaald wordt wat al in het groepsoverzicht staat. Maak de groepsbespreking handelingsgericht, zodat er na afloop concrete aanwijzingen beschikbaar zijn over wat de komende periode gedaan moet worden. Maak haalbare afspraken.

De vakoverstijgende groepsbespreking bestrijkt zowel het pedagogisch domein als de basisvaardigheden lezen, spelling of rekenen. De mentor ziet erop toe dat deze gebieden in de bespreking voldoende tot hun recht komen. Een goede groepsbespreking stimuleert dat docenten gezamenlijk de schouders zetten onder de uitvoering van het vakoverstijgende groepsplan.

Na afloop groepsbespreking

De mentor maakt kort en bondig een verslag van de afspraken en besluiten die in de groepsbespreking gemaakt zijn. In bijlage 16 is een formulier opgenomen waarin de afspraken en besluiten vermeld worden. Bewaar het verslag in het leerlingvolgsysteem van school.

Nadat de groepsbespreking afgerond is, stelt de mentor het groepsoverzicht op basis van de bevindingen en suggesties van de docenten bij. Op grond van het groepsoverzicht en de afspraken uit de groepsbespreking stelt de mentor vervolgens het nieuwe vakoverstijgend groepsplan op. Indien nodig kan de mentor hierbij een beroep doen op deskundigheid uit het intern zorgteam van school. In bijlage 14 is een planwijzer opgenomen voor het opstellen van een groepsplan.

De betrokken docenten ontvangen het verslag van de groepsbespreking, het bijgestelde groepsoverzicht en het nieuwe groepsplan. Zij starten met de uitvoering van dit plan conform de gemaakte afspraken. Tussentijds informeert de mentor naar de voortgang van het groepsplan. Indien nodig vindt bijstelling of aanpassing van het groepsplan plaats.

5.2 Voorbereiding en uitvoering vakspecifieke groepsbespreking (cyclus B)

De (vak)docent is verantwoordelijk voor het uitvoeren van de cyclus HGW voor zijn vakgebied. Dit betekent niet dat hij hierover geen enkel overleg voert met zijn collegaís. Vermijd dat de (vak)docent bij de uitvoering van de cyclus HGW in een isolement komt te staan. In de inleiding van deze paragraaf staan drie mogelijkheden beschreven waarin de (vak)docent met collegaís in gesprek gaat: een bespreking in de vaksectie, een bespreking in het kernteam of een bespreking tussen de docent en de mentor van de groep. In alle gevallen ontvangt de (vak)docent feedback en suggesties van zijn collega's.
Kies een vorm van bespreken die qua tijd, planning en organisatie haalbaar is in school.

Ook vakspecifieke groepsbesprekingen dienen goed door de (vak)docent voorbereid te worden. Vooraf heeft hij het vorige groepsplan geëvalueerd en het vakspecifieke groepsoverzicht opnieuw ingevuld en geactualiseerd. Op basis hiervan heeft hij gesprekspunt(en) bepaald die hij in de bespreking met zijn collegaís aan de orde wil stellen. De agenda voor een groepsbespreking in bijlage 15 kan hierbij richting bieden.

Tijdens de bespreking brengt de vakdocent zijn gesprekspunten in en ontvangt hierover feedback en advies van zijn collega's. Tevens worden de mogelijkheden verkend om met elkaar samen te werken en om het aanbod op elkaar af te stemmen.

Na afloop

Op basis van de bespreking stelt de (vak)docent het groepsoverzicht bij en ontwerpt het nieuwe vakspecifieke groepsplan.

Op sommige scholen verzamelt de mentor alle vakspecifieke groepsoverzichten, samen met het vakoverstijgende groepsoverzicht en groepsplan.
 

Aandachtspunten voor de groepsbespreking

  • De uitvoering van vakoverstijgende groepsbesprekingen doet een groot beroep op de professionaliteit van de mentor. Zorg in school voor een goede scholing en coaching van de mentoren.
  • Let erop dat groepsbesprekingen handelingsgericht zijn en docenten concrete en haalbare aanwijzingen bieden.
  • Leg de afspraken en besluiten van de groepsbespreking vast in een verslag. Zorg dat de docenten zich verantwoordelijk voelen voor de uitvoering hiervan.
  • Neem de groepsbesprekingen in de jaarplanning van school op en maak in school duidelijke afspraken over aanwezigheid, voorbereiding en uitvoering van deze besprekingen. Sluit bij de opzet en inrichting van de groepsbesprekingen aan bij de organisatie en bestaande overlegstructuur van school.
  • Handelingsgericht werken levert veel informatie op over de resultaten en opbrengsten van het onderwijs. Handelingsgericht werken en opbrengstgericht werken kunnen goed gecombineerd worden. Bespreek in school op welke wijze vakoverstijgende en vakspecifieke groepsbesprekingen benut kunnen worden om de opbrengsten van het onderwijs in kaart te brengen, te analyseren en te kijken waar verbeterpunten liggen (zie ook het draaiboek invoering onderwijszorgroutes in het voortgezet onderwijs).

Bijlagen

Bij dit artikel hoort een Draaiboek onderwijszorgroutes VO.

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Gerelateerd

Congres
Lesgeven in groep 3
Lesgeven in groep 3
Een stevige basis voor al je leerlingen
Medilex Onderwijs 
E-learning module
Differentiatie in het VO
Differentiatie in het VO
Gratis online module over visie op differentiatie
Wij-leren.nl Academie 
Gratis webinar
Gratis serie webinars over actuele onderwijskundige thema's!
Gratis serie webinars over actuele onderwijskundige thema's!
Bekende experts delen hun kennis
Wij-leren.online Academie 
Gratis serie webinars over actuele onderwijskundige thema's!Inleiding
Handreiking onderwijszorgroutes in het voortgezet onderwijs.
Arjan Clijsen
Onderwijszorgroute
Korte schets van een onderwijszorgroute.
Arjan Clijsen
Clusteren van leerlingen
Clusteren van leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften.
Arjan Clijsen
Cyclus HGW
De cyclus handelingsgericht werken en de praktische uitvoering daarvan.
Arjan Clijsen
Signaleren
Signaleren van leerlingen die extra aandacht nodig hebben.
Arjan Clijsen
Groepsplan
Opstellen van het groepsplan.
Arjan Clijsen
Onderwijsbehoeften
Het benoemen van vakoverstijgende en vakspecifieke onderwijsbehoeften. .
Arjan Clijsen
Uitvoeren groepsplan
Uitvoeren en evalueren van het groepsplan, de volgende stap.
Arjan Clijsen
Overgangen
Overgangen in de schoolloopbaan van leerlingen, cruciaal voor onderwijszorg.
Arjan Clijsen
Passend onderwijs
Passend onderwijs op een basisschool - ondersteuningsplicht
Arja Kerpel


Inschrijven nieuwsbrief

Inschrijven nieuwsbrief



Inschrijven nieuwsbrief

Hoe zorgen we er in Nederland voor dat iedereen kan meedoen?
Hoe zorgen we er in Nederland voor dat iedereen kan meedoen?
redactie
Leerlingenzorg in een video van één minuut uitgelegd
Leerlingenzorg in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Handelingsgericht werken in een video van één minuut uitgelegd
Handelingsgericht werken in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Passend onderwijs in een video van één minuut uitgelegd
Passend onderwijs in een video van één minuut uitgelegd
redactie
[extra-breed-algemeen-kolom2]



convergente differentiatie
differentiatie
divergente differentiatie
handelingsgericht werken
leerlingenzorg
passend onderwijs

 

Mis geen bijdragen

Inschrijven nieuwsbrief

Volg wij-leren.nl

Volg ons op LinkedIn Volg ons op twitter Volg ons op facebook Volg ons op instagram Volg ons op pinterest