Planmatig en groepsplanloos
Geraadpleegd op 16-10-2024,
van https://wij-leren.nl/planmatig-groepsplan-inspectie-leerlijnen-onderwijsbehoeften.php
Groepsplannen zijn niet verplicht op scholen. Een opluchting voor velen. Toch wil je je onderwijs wel plannen. Wat komt er bij kijken bij onderwijs goed plannen? En wat hebben onderwijsbehoeften daarmee te maken?
De richtlijnen van hoger hand zijn duidelijk. Dit is een vraag en antwoord op de website van de Onderwijsinspectie*:
Zijn groepsplannen verplicht?
Nee, dat zijn ze niet. De school moet het onderwijs dat ze geeft wél goed plannen en volgen.
Gebruikt een school daar geen groepsplannen voor, dan vragen de inspecteurs op welke andere manier de school het onderwijs plant en volgt. En kiest een school wel om groepsplannen te gebruiken, dan kijkt de inspecteur vervolgens hoe ze daar mee omgaan. Daarbij redeneren inspecteurs steeds vanuit het effect wat het heeft op leerlingen.
"Mooi dat papieren tijgers niet verplicht zijn!"
Mooi dat papieren tijgers niet verplicht zijn! En wat prachtig dat de inspecteur steeds redeneert vanuit het effect dat het handelen heeft op het leren van de leerlingen, want daar is het ons, onderwijsprofessionals, tenslotte allemaal om te doen.
Elke groep verdient een leerkracht die de groep en zijn leerlingen ziet. In de praktijk komt dat ‘zien’ neer op zicht hebben op de onderwijsbehoeften van de groep.
Onderwijsbehoeften op groei gericht
Onderwijsbehoeften zien we vaak terug in de welbekende aanvulzinnetjes. Wie kent ze niet?
- De leerling heeft een leerkracht nodig die… een klasgenoot nodig die… leerstof nodig die… et cetera.
Deze aanvulzinnen volstaan soms heus wel. Maar je mag ze pas gebruiken als er (bijna) geen groei meer mogelijk is. Denk bijvoorbeeld aan een leerling met dyslexie die meer tijd krijgt voor toetsen of een vergrootte versie van een toets krijgt.
Over het algemeen zijn deze aanvulzinnen echter veel te statisch en te weinig op groei en leren gericht. Sterker nog: met deze aanvulzinnen stel je dat een kind nooit buiten deze behoefte zou kunnen. Dat bestrijden wij.
Onderwijsbehoeften zijn altijd doelgericht zijn en gericht op actie: van je huidige situatie naar het te behalen doel. Feitelijk creëren de doelen die we stellen de onderwijsbehoeften van onze leerlingen. Een behoefte is op een zeker moment dus ook eindig omdat het doel behaald is.
Casus
Stel het doel van de leerkracht is: Leerlingen werken 15 minuten zelfstandig aan een taak. Wat gebeurt er als een kind zijn werk niet kan op kan starten? En dus bovenstaand doel niet behaalt omdat hij überhaupt niet aan het werk komt.
- Heeft hij dan een leerkracht nodig die zijn werk voor hem klaarlegt?
- Of heeft het dan een leerkracht nodig die hem leert hoe hij het organiseert? En het hem dus leert zelf te doen.
We horen u denken: het is ondoenlijk om voor alle kinderen onderwijsbehoeften te beschrijven. Dat klopt! Alleen voor kinderen waar de basisbehoeften van bedreigd zijn, zou dit moeten gebeuren. En dat kan ook een leerling zijn met een II score op Cito. Maar per klas mogen het hooguit 3 à 4 kinderen zijn.
Zijn het er meer, dan zal de leerkracht op een ander niveau een interventie moeten plegen, omdat het anders niet te doen is.
Leerlijnen en groepsplannen
Langs deze weg komen we dan weer terug bij een plan of een groepsplan, waar je op basis van het onderwijskundig beleid van de school de interventies plant die je pleegt om tegemoet te komen aan de onderwijsbehoeften van je groep. Of je het nu ‘groepsplan’ noemt of niet: dit aanbod moet passend zijn bij de schoolpopulatie en daarmee zou je 85% van je groep moeten kunnen bedienen.
Voor een groot deel bestaat dit plan uit het aanbod dat je plant op basis van de methodes of leerlijnen die de school gebruikt. Dus moet elke leerkracht dit apart beschrijven? Nee! De school bedenkt immers niet elke keer nieuwe doelen en nieuwe aanpakken.
"Moet elke leerkracht dit apart beschrijven? Nee!"
Moet de leerkracht de wijzigingen die hij doorvoert of extra aandacht wil geven ten opzichte van het schoolbeleid plannen? Natuurlijk. Anders is de kans groot dat ze niet worden uitgevoerd. Nieuw gedrag vraagt namelijk aandacht en als je het plant weet je zeker dat je het op een bepaald moment weer eens tegen komt en is de kans groter dat je dat wat je je hebt voorgenomen gaat doen.
Moet elke leerkracht op zijn eigen handelen en het behalen van de doelen reflecteren? Ja! En wel tweeledig:
- enerzijds omdat je als team wilt leren van elkaar;
- anderzijds omdat je met zo min mogelijk inspanning een zo groot mogelijk bereik wilt hebben.
Je redeneert dus van school > naar groep > naar leerling.
Hoe ziet dit er dan in de praktijk uit?
Het plan is klaar, de leerlijnen en doelen staan vast. Voor je dagelijks handelen word je geleid door de methode. Dan volgt de toets na een aantal weken. Daarmee signaleer je welke onderdelen beheerst worden en welke niet.
Dit is hét moment om je plan te evalueren. Doelen die niet beheerst zijn noteer je en je maakt de overweging of ze op een zeker moment terug moeten komen in je weekplanning. Zo houd je overzicht en creëer je bewustzijn aan welke doelen gewerkt moet worden.
Leerkrachten zijn geen machines die alles onthouden, daarvoor gebruiken ze hun planning. Dit geeft rust, ruimte en overzicht.
"Leerkrachten zijn geen machines die alles onthouden"
Stel, je constateert dat het optellen tot en met 10.000 nog niet beheerst wordt door een gedeelte van de groep.
Natuurlijk denk je niet: “Jammer dan. Het aanbod is nu voorbij.”
Je neemt dit inzicht mee naar de volgende periode en kijkt waar het in de weekplanning weer aan bod kan komen. Op deze manier kun je de kwaliteit van je onderwijsaanbod monitoren. In het onderwijs van nu wil je de leerlingen niet enkel volgen maar je onderwijsaanbod echt plannen.
En sturen op dagelijks handelen dan?
Dat doen alle leerkrachten! Daarvoor zitten ze in het onderwijs. Het is echter onrealistisch om te denken dat je met het sturen op dagelijks handelen alles oplost. En welk signaal geef je daarmee af aan leerlingen? In ieder geval niet dat het oké is dat ze mogen leren en oefenen.
Kinderen zouden het signaal kunnen krijgen dat alles in één keer goed moet gaan. Net als leerkrachten zijn kinderen geen machines die alles altijd precies op hetzelfde moment beheersen.
Bron
https://www.onderwijsinspectie.nl/onderwerpen/leraren/vraag-en-antwoord/zijn-groepsplannen-verplicht