Relationeel autonoom leren draagt bij aan democratie
Geplaatst op 12 december 2020
Gemeenschappelijke kennisbasis noodzakelijk?
Niet-traditionele onderwijsvormen zoals gepersonaliseerd leren zouden een gevaar vormen voor de democratie, aldus Erik Meester en Anna Bosman in een recent blog. In het blog werd een relatie gelegd tussen een gemeenschappelijke kennisbasis als verbindend element voor de democratie. Geschokt heb ik dit blog gelezen. De werkelijkheid is namelijk precies omgekeerd!
Respect voor autonomie
De kern van de democratie is juist dat uit de veelheid van meningen een gezamenlijk draagvlak wordt gecreëerd, uitgaande van het respect voor elkaars autonomie. Daar waar geen respect is voor de autonomie van de ander ontstaat de polarisatie (zoals in de VS), waar de schrijvers van deze verwerpelijke tekst aan refereren. De vrijheid van meningsuiting en de daarbij behorende diversiteit, is juist een kernkwaliteit van de democratie. Het feit dat mensen hun gelijk proberen te halen met tendentieuze, nergens op gebaseerde schijnwetenschap, baart mij toch echt wel zorgen.
"Diversiteit in kennis en meningen is een kernkwaliteit van de democratie."
Ongemotiveerde leerlingen
Het huidige onderwijs zit vol gepassioneerde leraren die niet kunnen voorkomen dat we 1,7 miljoen laaggeletterden hebben in ons land. Mondiaal hebben we een van de meest gedemotiveerde groep leerlingen, die door de verdeling in groepen steeds verder segregeert. Dat lijkt me pas een bedreiging voor de democratie. Deze groepen spreken juist een andere taal ondanks hun gezamenlijke basiskennis.
Afbeelding uit "Catharsia" van Sjef Drummen.
Relationeel autonoom leren
Relationeel autonoom leren is het echte leren voor de mens. Leren is alleen effectief, motiverend en betekenisvol als de lerende eigenaar is van zijn eigen ontwikkeling. Als recht wordt gedaan aan diens autonomie. Verbondenheid en nieuwsgierigheid is neurologisch (en dus biologisch) verankerd in elke homo sapiens. (Bekkering, 2020).
Gemiddelde normleerling
Gepersonaliseerd leren is trouwens ook een onduidelijke term, omdat het hier meestal gaat over een leeraanpak die lerenden op hun eigen manier en tempo een vaststaand curriculum doen leren. Dat curriculum veroorzaakt de eenheidsworst die de schrijvers zo graag willen hebben.
Bij een gezamenlijk ( zeker klassikale) aanpak zul je als leraar per definitie 10 tot 30% van de lerende demotiveren.
Al ben je nog zo makkelijk lerend of moeilijk lerend, veel verplichte leerstof op verplicht leertempo, gericht op het kweken van de gemiddelde normleerling is een onethische en demotiverende wijze van onderwijzen. Het systeem creëert moeilijklerenden. Het gaat geheel voorbij aan de diversiteit van mensen. Elke liefdevolle ouder heeft een recept voor elk kind. Daarbij kijken hij/zij dagelijks of het recept nog werkt en niet bijgesteld moet worden. Dit om een optimale ontwikkeling te garanderen. Mijn ouders hanteerden 11 recepten...
Bovenstaande foto en hoofdfoto van dit artikel: Agora Amsterdam
Inspirerende passievolle vakdocent
Niets is zo effectief voor leren als het opslurpen van kennis die door een inspirerende passievolle vakdocent ten gehore of zichtbaar wordt gebracht of gemaakt. Daarin ben ik het eens met Meester en Bosman. Alleen behoeft die effectiviteit een absolute voorwaarde. Die voorwaarde is dat de lerende gemotiveerd is om die kennis tot zich te nemen.
Wanneer de passievolle, inspirerende leraar niet zorgt voor een veilig en vertrouwenwekkend leerklimaat, dan is het leren nul. En wanneer de lerende in zijn onkunde juist passievolle instructie verwerpt, is niet het dwingend opleggen effectief, maar begrip voor de onkunde. Dan moet je als leraar eerst de voorwaarde tot leren herstellen. In een leerjaarklassensysteem is daar vaak de tijd niet voor, zodat de leraar accepteert dat 10 tot 30% nou eenmaal niet bereikt zal worden. Dit laatste vind ik een grotere bedreiging voor de democratie.
"Een passievolle, inspirerende leraar dient te zorgen voor een veilig en vertrouwenwekkend leerklimaat."
Agora onderwijs
De inzichten van Gert Biesta worden in het stuk ook fout gebruikt. Biesta is juist voor een verandering van het huidige onderwijs dat zich alleen richt op kwalificatie en niet rekening houdt met subjectivering (persoonsvorming) en socialisatie.
Bij een vorm van relationeel autonoom leren, zoals het Agora-onderwijs (dat ik goed ken) wordt dagelijks gestart met een half uur overleg, debat en dialoog. Daarbij wordt rekening gehouden met de stem van de ander. Er wordt gewerkt in heterogene groepen qua leeftijd en cognitieniveau. Kinderen bepalen hun eigen leerroute vanuit hun autonomie. Ze zijn doordrongen dat hun autonomie stopt, daar waar de autonomie van de ander in het gedrang komt. Dat is een geweldige manier om democratische burgers te vormen.
Typisch is dat persoonlijke leervragen (challenges) in 80% van de gevallen vanuit een sociale leerhonger met meer dan één persoon worden uitgevoerd. En daarbij staat niet de leerling centraal, maar ontwikkeling. Dat is ook wat Biesta zegt.
"Bij het Agora-onderwijs - een vorm van relationeel autonoom leren - wordt dagelijks gestart met een half uur overleg, debat en dialoog."
Het aspect van socialisatie kan alleen plaatsvinden als we uitgaan van ethische waarden. Deze zijn vanuit onze cultuur bepaald. Dat is iets wat in de ontwikkeling van de leerling verder wordt ontwikkeld. Bij de leerling centraal, bestaat het gevaar dat dat zou kunnen betekenen dat een kind zelfs een immorele ontwikkeling zou kunnen voorstaan.
Leren voor de ander
Bij relationeel autonoom leren wordt elk kind ongelijk behandeld. Elk kind heeft zijn eigen leerroute, waarbij de leerling doordrongen raakt van het feit dat hij als sociaal wezen niet voor zichzelf leert, maar juist voor de ander. Die ander geeft hem applaus en waardering als hij “goed” is. Je kunt alleen sociaal worden in relatie tot de ander. En je bent een autonoom persoon (subject, Biesta) ook in verhouding tot de ander.
"Als sociaal wezen leer je niet voor jezelf, maar juist voor de ander."
Een Agoriaanse meester van Agora Roermond zei het eens passend op de vraag wat agoraleerlingen typeert. “Agora-kinderen maak je niets wijs, die staan als sociale, zelfverantwoordelijke, zelfgedisciplineerde democratische burgers midden in de samenleving in het bewustzijn dat ze de wereld zullen gaan veroveren.” Waarbij ik zelf nog graag zou toevoegen... voor de ander.
Afbeelding uit "Catharsia" van Sjef Drummen.
Taskforce Ontwikkelingsgericht Onderwijs
Sjef Drummen is Vice-voorzitter van de Taskforce Ontwikkelingsgericht Onderwijs. Deze Taskforce stelt zich ten doel om het onderwijsbestel fundamenteel te veranderen, om recht te doen aan ieder kind.
Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!
Gerelateerd
Medilex Onderwijs
Wij-leren.nl Academie
