Hoe kunnen docenten de studievaardigheden en zelfsturing van laagopgeleide NT2-studenten in een online leeromgeving bevorderen?

Geplaatst op 30 november 2021

Door deelname aan een online leertraject kunnen laagopgeleide NT2-studenten betere studievaardigheden en daardoor meer zelfsturing ontwikkelen. Als docent kun je studievaardigheden stimuleren door een diversiteit aan leerstrategieën aan te bieden en daarnaast stapsgewijs de verantwoordelijkheid voor het leerproces bij de student te leggen. Ook peer support, het aanleren van open vaardigheden (zoals planning en reflectie) en inzicht hoe je het geleerde in de praktijk toepast, kan zelfsturing bevorderen.

Laagopgeleide volwassen tweedetaalleerders, NT2-studenten, kunnen baat hebben bij online lessen. Een online leertraject kan ervoor zorgen dat zij betere studievaardigheden (zoals probleemoplossend vermogen) ontwikkelen. Studievaardigheden zijn belangrijk in het leerproces. Ze dragen ook bij aan meer zelfsturing. Daarnaast helpt het studenten om bijvoorbeeld later beter problemen op te lossen in hun werk of privéomgeving. Docenten kunnen op verschillende manieren studievaardigheden en zelfsturing stimuleren.

Stimuleren van studievaardigheden leidt tot meer zelfsturing

Het aanleren van een verscheidenheid aan leerstrategieën blijkt de studievaardigheid en daardoor de zelfsturing te vergroten. Een mooi voorbeeld komt uit een onderzoek naar leesvaardigheid van beginnende NT2-studenten. Daaruit blijkt dat de leesvaardigheid niet bevorderd worden door enkel het oefenen van lezen. Zij zullen ook andere leerstrategieën moeten kunnen toepassen. Docenten moeten er rekening mee houden dat ze extra aandacht besteden aan NT2-studenten die minder zelfsturend zijn. Zij beheren namelijk minder goed hun tijd en zoeken meer hulp. Dat zijn leerstrategieën (als onderdeel van studievaardigheden) die je deze studenten kunt aanleren.

Uit een studie naar een taaltraject in het voortgezet onderwijs zijn aanwijzingen te vinden dat stapsgewijs toewerken naar ‘leren leren’ leerlingen meer zelfsturend maakt. De stappen zijn dat de docent eerst zelf zaken bepaalt tijdens het leerproces. In een later stadium geeft hij voorbeelden, daarna enkel nog opties of suggesties. En aan het einde van de rit alleen nog criteria en een enkel advies aan de student. De controle verschuift zo van beheersing door de docent, naar gedeelde controle, naar controle door de student zelf. Om deze studievaardig­heden te stimuleren moeten studenten onder andere aan hun plannings- en reflectievaardigheden werken. Het stellen van haalbare tussendoelen en bevorderen van succeservaringen is daarbij van belang.

Factoren in de leeromgeving voor meer zelfsturing

Er zijn ook factoren in de leeromgeving die zelfsturing bevorderen, bijvoorbeeld met peersupport. Daarmee maakt een student zich nieuwe vaardigheden en kennis eigen door begeleiding van iemand die geen professionele docent is maar bijvoorbeeld een oudere student. Ook de inhoud is van invloed op zelfsturing: zo zorgt het aanleren van open vaardigheden, zoals plannings- en reflectievaardigheden, voor meer zelfvertrouwen bij de student om zelfstandiger aan de slag te gaan.
Ten slotte laat onderzoek onder NT2-studenten zien dat zelfsturing bevorderd kan worden als zij tijdens het leren zicht krijgen op wat ze later kunnen doen als ze de tweede taal kennen. Anders gezegd: zij zien dan de mogelijkheden om het geleerde toe te passen in de praktijk.

Uitgebreide beantwoording

Opgesteld door: Maurice de Greef (Kennismakelaar Kennisrotonde)
Vraagsteller: Directeur MBO-instelling

Vraag

Hoe kunnen docenten in een online leeromgeving NT2 voor laagopgeleiden, de studievaardigheden en zelfsturing van de studenten bevorderen?

Kort antwoord

Deelname aan een online leertraject kan ervoor zorgen dat volwassenen betere studievaardigheden en als gevolg daarvan een beter mate van zelfsturing krijgen. De docent kan de studievaardigheden bevorderen door een diversiteit aan leerstrategieën aan te bieden en daarnaast stapsgewijs de verantwoordelijkheid voor het leerproces over te dragen aan de deelnemer. Beiden leiden tot een vergroting van de mate van zelfsturing. Daarnaast kunnen ook peer support, het aanleren van ‘open vaardigheden’ en inzage in toepassingsmogelijkheden de zelfsturing bevorderen.

Toelichting antwoord

Deelname aan een online leertraject kan ervoor zorgen dat volwassenen betere studievaardigheden krijgen, waaronder een probleemoplossend vermogen. Een meta-analyse van het PIAAC onderzoek onder meer dan 20.000 volwassenen toont aan dat door deelname aan een leertraject de volwassenen een beter probleemoplossend vermogen krijgen tijdens het werken in een ICT-omgeving (Iñiguez-Berrozpe & Boeren, 2020). In andere woorden, volwassenen konden beter problemen oplossen in hun werk of privéomgeving met gebruikmaking van computers en bijbehorende netwerken (Buisman et al., 2013).

Resultaten van een kleine literatuurstudie onderstrepen dit door aan te tonen dat studievaardigheden van belang zijn tijdens het leerproces van volwassenen (Fisher en Frey, 2018). Om ervoor te zorgen, dat deze gestimuleerd worden, moet de docent toelichten waarom deze vaardigheden van belang zijn en hoe ze het best kunnen worden toegepast.

Vraag is of er een verband is tussen de studievaardigheden en de mate van zelfsturing onder deze groep en hoe beide gestimuleerd kunnen worden, zodat de laagopgeleide volwassen tweede taalleerders (NT2-deelnemers) (deels zelfstandig) online les kunnen krijgen.
Bij dit antwoord is ook gekeken naar onderzoeken over werkvormen die toegepast kunnen worden tijdens een online leeromgeving en niet specifiek zijn onderzocht tijdens een online leeromgeving. Dit om een meer holistisch overzicht te geven van de mogelijkheden voor een aanpak in een online leeromgeving NT2.

Stimuleren van studievaardigheden leidt tot zelfsturing

De docent kan de studievaardigheden bevorderen door een diversiteit aan leerstrategieën aan te bieden en daarnaast stapsgewijs de verantwoordelijkheid voor het leerproces over te dragen aan de deelnemer. Beiden leiden tot een vergroting van de mate van zelfsturing.

Resultaten van de reviewstudie van Kostons et al. (2014) tonen aan, dat het aanleren van juist een verscheidenheid aan leerstrategieën de zelfsturing onder de deelnemers kan bevorderen. Ook uit de resultaten van de reviewstudie van McDonough (2001) blijkt, dat NT2-deelnemers succesvol kunnen zijn, als ze adequater verschillende leerstrategieën kunnen toepassen. Een mooi voorbeeld hiervan is het onderzoek onder NT2-deelnemers van Pichette (2005), waaruit blijkt dat de leesvaardigheid van de beginnende NT2-deelnemer niet bevorderd wordt door enkel het oefenen van lezen. Zij zullen ook andere leerstrategieën moeten kunnen toepassen.

Volgens de resultaten van onderzoek onder volwassen deelnemers moet men juist extra aandacht hebben voor het feit, dat minder zelfsturende deelnemers minder hun tijd beheren en meer hulp zoeken (Vanslambrouck, 2018). Dat zijn leerstrategieën (als onderdeel van studievaardigheden) die men deze deelnemers dan kan aanleren.

Daarnaast geeft een pilotstudie onder deelnemers aan een taaltraject in het voortgezet onderwijs aanwijzingen, dat er stapsgewijs toegewerkt kan worden naar zelfsturend leren als deelnemers leren leren (Bonset en Rijlaarsdam, 2004). Dit is mogelijk doordat de docent tijdens het leerproces eerst zelf zaken bepaalt, in een later stadium voorbeelden geeft, nog later enkel opties, daarna suggesties, gevolgd door alleen nog criteria en uiteindelijk enkel advies aan de deelnemer. De controle verschuift van beheersing door de docent naar gedeelde controle naar controle door de deelnemer zelf. Om deze studievaardig­heden te stimuleren zou men de deelnemers onder andere aan hun plannings- en reflectievaardigheden kunnen laten werken, zoals blijkt uit onderzoek onder een vergelijkbare groep (deelnemers op MBO Niveau 1 en 2) (Kennisrotonde, 2019). Het stellen van haalbare tussendoelen en bevorderen van succeservaringen is hierbij van belang (Buisman, 2017, p.25).

Bevorderende factoren van de leeromgeving

Naast het stimuleren van (de diversiteit van) studievaardigheden kunnen ook peer support, het aanleren van ‘open vaardigheden’ en inzage in toepassingsmogelijkheden de zelfsturing bevorderen.
Tijdens peer support maakt iemand zich nieuwe vaardigheden of kennis eigen door begeleiding van een andere deelnemer die geen professionele docent is (Topping, 2005, p. 631). Uit een reviewstudie en vervolgonderzoek onder mbo-studenten wordt onder andere duidelijk dat de zelfsturing gestimuleerd wordt door het bieden van peer support (Petit et al., 2013).

Naast begeleiding kan ook de inhoud van invloed zijn op zelfsturing. Het aanleren van ‘open vaardigheden’ (waar er sprake is van een bepaalde vrijheid om vaardigheden aan te leren) in plaats van het aanleren van ‘gesloten vaardigheden’ zorgt voor meer vertrouwen bij de deelnemer om zelf aan de slag te gaan (Blume et al., 2010). Bij ‘open vaardigheden’ kan men dan bijvoorbeeld denken aan de eerdergenoemde plannings- en reflectievaardigheden.
Ten slotte laat onderzoek onder NT2-deelnemers zien, dat zelfsturing bevorderd kan worden als de deelnemers tijdens het leren zicht krijgen op wat ze later kunnen doen als ze de tweede taal kennen (Safdari, 2019). Oftewel de deelnemers krijgen dan zicht op de mogelijkheden om het geleerde toe te passen in de praktijk.

Geraadpleegde bronnen 

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Gerelateerd

Webinar
Taalontwikkeling en taalbeleid
Taalontwikkeling en taalbeleid
Gratis webinar met Karen Heij
Wij-leren.nl Academie 
Professionalisering
Cursussen, congressen en opleidingen
Cursussen, congressen en opleidingen
Gemiddeld beoordelen deelnemers ons met een 8,4
Medilex Onderwijs 
Vluchtelingen begeleiding
Vluchtelingkinderen in de Klas
Hélène van Oudheusden
Tweetaligheid
Tweetaligheid is geen probleem
Sieneke Goorhuis
Online informatievaardigheden methoden
Hoe gebruik je methoden om leerlingen vaardig met online informatie om te laten gaan?
Marléone Goudswaard
Taalachterstand
Taalachterstand
Sieneke Goorhuis
Klassen en kansen
Klassen en kansen, wat te doen aan kansenongelijkheid?
Peter de Vries
NT2-onderwijs versterken
NT2-onderwijs versterken via formeel en informeel leren
Sylvia Peters
Kansenongelijkheid in het onderwijs
Aan de slag met kansenongelijkheid in het onderwijs
Jaap Versfelt
Vluchtelingenkinderen
Ontwrichte kinderen in het onderwijs
Willem de Jong
Doe maar Taal
Doe maar taal
Marleen Legemaat
Pedagogisch klimaat nieuwkomers
Een warm pedagogisch klimaat voor nieuwkomers
Hélène van Oudheusden
Ieder kind kansrijk!
Ieder kind kansrijk!
Marleen Legemaat


Inschrijven nieuwsbrief

Inschrijven nieuwsbrief



Inschrijven nieuwsbrief

Zelfregulatie in een video van één minuut uitgelegd
Zelfregulatie in een video van één minuut uitgelegd
redactie
[extra-breed-algemeen-kolom2]



achterstandsleerlingen
mentor
NT2
portfolio
reflecteren
taalontwikkeling
zelfregulatie

 

Mis geen bijdragen

Inschrijven nieuwsbrief

Volg wij-leren.nl

Volg ons op LinkedIn Volg ons op twitter Volg ons op facebook Volg ons op instagram Volg ons op pinterest