Brede vorming maakt onderwijs mooier en completer

Alex de Bruijn

Leiderschap- en organisatieadviseur in onderwijs en zorg bij Both & De Bruijn, leiderschap ontwikkelen!

  

  Geplaatst op 1 juni 2015

Driedimensionaal onderwijs voorkomt een doorgeslagen toetscultuur en draagt bij aan het welzijn van leerling en leraar.  

Toetsing en brede vorming

Toetsing in het onderwijs blijft de gemoederen verhitten. Steeds opnieuw laait de discussie op over nut en noodzaak van toetsen.

  • Sceptici zien een doorgeslagen toetscultuur met als gevolg een verarming van het onderwijs.
  • Voorstanders benadrukken de waarde van toetsresultaten als middel om het onderwijs te kunnen verbeteren.

Een term die in de discussies nogal eens gebruikt wordt is brede vorming. Deze zou in het gedrang komen door overwaardering van de kennisfactor. Wat brede vorming nu precies inhoudt, wordt niet altijd duidelijk. En laten leraren nu juist behoefte hebben aan duidelijkheid en concrete praktische handreikingen. Ik wil een poging wagen om leraren hierin tegemoet te komen en tegelijkertijd balans aanbrengen in alle doorgeslagen standpunten.

De opbrengstcultuur

Als scholen de resultaten van toetsen gebruiken om onderzoek te doen naar wat goed en minder goed werkt in de praktijk, dan is dat pure winst. Dat komt het onderwijs en dus de leerlingen ten goede. Het gaat wringen als de focus op opbrengsten ontaardt in een eigenstandige (afreken)cultuur.

Dan draait alles om het goed overdragen van kennis teneinde goede cognitieve resultaten te halen bij de (Cito-)toetsen. Ik wil geen kwaad woord zeggen over het bijbrengen van (parate) kennis, maar veel leraren blijven in een ‘opbrengstcultuur’ steken op één dimensie, die van kennisoverdracht. Daarmee missen ze kansen hun onderwijs mooier en completer te maken.

Aandacht voor vaardigheden

De uitdaging voor deze leraren is het verzorgen van, zoals ik het graag noem, twee- of zelfs driedimensionaal onderwijs

Dit betekent dat naast het overdragen van kennis bewust aandacht wordt besteed aan het aanleren en laten opdoen van vaardigheden, zoals samenwerken, communiceren, vragen stellen et cetera. Voorwaarde is dan dat leerlingen actief betrokken worden bij het onderwijs. Ze moeten als het ware de les in worden gezogen. Dat kan bijvoorbeeld door betekenisvol thematisch (zaakvak)onderwijs te bieden, gebruik te maken van coöperatieve werkvormen of andere gevarieerde samenwerkingsvormen.

Driedimensionaal onderwijs

Als een leraar er daarbij ook nog in slaagt de kwaliteiten van de groep als geheel en de persoonlijke kwaliteiten van leerlingen in het bijzonder in te zetten, dan werkt de leraar echt aan brede vorming van leerlingen. Dergelijk driedimensionaal onderwijs spreekt de totale leerling aan.

Ik neem een taalles over spreekwoorden als voorbeeld.

De leraar kan uitleggen wat de spreekwoorden betekenen en hen een lesje laten maken. Hij kan ook een korte instructie geven en de leerlingen elkaar vragen laten stellen over welk spreekwoord ze in gedachten hebben genomen. Leerlingen oefenen dan vaardigheden als samenwerken en vragen stellen.

Als de leraar daarbij ook nog aan weet te sluiten bij de kwaliteiten van de leerlingen (bijvoorbeeld door een leerling die heel creatief is het spreekwoord dat hij in gedachten heeft genomen, te laten tekenen of uitbeelden) is hij bezig de totale leerling aan te spreken. Daardoor wordt de betrokkenheid en motivatie van leerlingen vergroot.

Persoonlijke kwaliteiten

Leerlingen worden gelukkiger als ze mogen uitbouwen waar ze goed in zijn. Zo kunnen ze hun persoonlijke kwaliteiten en vaardigheden inzetten om op een passender manier kennis te verwerven. Het zou helpen als in ieder klaslokaal een overzicht zou hangen met daarop de kwaliteiten van alle leerlingen. Zowel de leraar als de leerlingen kunnen zich dan regelmatig afvragen hoe vaak deze kwaliteiten bewust worden ingezet bij bijvoorbeeld reken- en taaltaken.

Resultaten van brede vorming

Het is overigens niet zo dat hiervoor een totaal nieuwe aanpak nodig is. Het is vooral van belang te werken aan bewustwording bij leraren en leerlingen. Alleen het in gesprek gaan over welk soort onderwijs we geven (een-, twee- of driedimensionaal) zorgt voor een prachtige professionele dialoog over het prachtige vak van leraar.

Door de andere, bredere insteek voorkomt driedimensionaal leren overwaardering van (Cito-)toetsen. Of de resultaten met deze aanpak meteen omhoog schieten weet ik niet. Het onderwijs zal er wel een stuk interessanter en completer door worden. Bovendien draagt het bij aan het welzijn van leraren en leerlingen.

Het zou me niet verbazen als juist dat ingrediënten zijn voor betere resultaten.

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Gerelateerd

Scholing
Onderwijsvormen
Onderwijsvormen
De vele smaken in het onderwijs, op welke richt jij je pijlen?
oo.nl 
Webinar
Wat kun je wel en niet met toetsen in het onderwijs?
Wat kun je wel en niet met toetsen in het onderwijs?
Gratis webinar met Karen Heij
Wij-leren.nl Academie 
Lespakket
Veilig van A naar B met Streetwise Digitaal
Veilig van A naar B met Streetwise Digitaal
Probeer de nieuwe digitale leerlijn van de ANWB schooljaar 2023-2024 gratis uit. Meld je nu aan!
ANWB 
Veilig van A naar B met Streetwise DigitaalPersoonsvorming: socialisatie of subjectificatie
Persoonsvorming in het onderwijs: Socialisatie of subjectificatie?
Gert Biesta
Ondernemende pedagogen
Ondernemende pedagogen gezocht!
Bert Kalkman
Teaching to the test
De vicieuze cirkel van teaching to the test
Marjolein Zwik
Het prachtige risico van onderwijs
Het prachtige risico van onderwijs - Gert Biesta
Machiel Karels
Essential Schools
The Essential Schools in de VS - scholen die je leren wie je bent
Machiel Karels
Het Alternatief
Het Alternatief - weg met de afrekencultuur in het onderwijs!
Machiel Karels
Schoolleider als hitteschild
Schoolleider: Hitteschild of doorgeefluik?
Alex de Bruijn
Leiderschap tonen
Toon leiderschap door de kantjes te markeren, dan lopen we ze er niet af.
Alex de Bruijn
Eindtoets overbodig
Hoe de Cito-ranglijst duidelijk maakt dat de eindtoets overbodig is
Rijk van Ommeren
Een sober leerlingvolgsysteem
Een sober leerling- en onderwijsvolgsysteem, dat kan en mag!
Teije de Vos
Onderwijs idealisten
Onderwijs en de idealisten
Lex Hupe
10 vragen bij OGW
10 vragen bij opbrengstgericht werken
Machiel Karels


Inschrijven nieuwsbrief

Inschrijven nieuwsbrief



Inschrijven nieuwsbrief

Coöperatieve werkvormen in een video van één minuut uitgelegd
Coöperatieve werkvormen in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Omix Webtalks met Jitske Kramer - Culturen en tribes in het onderwijs.
Omix Webtalks met Jitske Kramer - Culturen en tribes in het onderwijs.
redactie
Omix Webtalks met Remco Claassen - Ikologie in het onderwijs
Omix Webtalks met Remco Claassen - Ikologie in het onderwijs
redactie
Hoe is de mens geworden wie hij is? Tjipcast 006
Hoe is de mens geworden wie hij is? Tjipcast 006
redactie
Toetsen in een video van één minuut uitgelegd
Toetsen in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Is het tijd om ons onderwijs anders vorm te geven? Tjipcast 011
Is het tijd om ons onderwijs anders vorm te geven? Tjipcast 011
redactie
Gezinsproblematiek en gedragsontwikkeling
Gezinsproblematiek: wat doet dit met een kind?
Hoogbegaafde kinderen homogene of heterogene klas
Wanneer voelen hoogbegaafde kinderen zich op hun plek?
leren van leerlingen basis-kader-beroepsgerichte leerweg
Leren leerlingen van het vmbo anders?
Effect vooraf toetsen rekenprestaties en zelfvertrouwen
Wat is het effect van vooraf toetsen?
Loopbaanbegeleider van invloed op welbevinden mbo-er
Heeft een vaste LOB-begeleider meerwaarde voor studenten?
Effect van inrichting van schoolgebouw
Wat is het effect van de inrichting van schoolgebouwen?
Factoren die belemmeren of stimuleren tot buitenlandervaring
Wat brengt mbo-studenten tot de keuze voor een buitenlandervaring?
Toetsing van rekenvaardigheden bij nt2 leerlingen
Leerlingen met een onvoldoende taalbasis: hoe toets je rekenvaardigheden?
Inzet en inzicht door sociogrammen
Hoe zet je sociogrammen bruikbaar in?
Schriftelijke toetsen effectief op examenresultaten
Schriftelijke toetsen: helpend voor een goed examenresultaat havo/vwo?
Toetsen-leertrajecten
Gebruik van toetsen bij het plannen van leertrajecten
Formatief toetsen po
Selfassessment voor formatief toetsen van basisschoolleerlingen
Begrip door zelftoetsen
Beter begrip van informatie in teksten door zelftoetsen
Leren met zelftoetsen
Samenhang expertiseniveau leerling bij leren met zelftoetsen
Leren van teksten
Zelftoetsen voor het effectiever leren van teksten
[extra-breed-algemeen-kolom2]



bildung
boeiend onderwijs
coöperatieve werkvormen
opbrengstgericht werken
teaching to the test
toetsen
welbevinden

 

Mis geen bijdragen

Inschrijven nieuwsbrief

Volg wij-leren.nl

Volg ons op LinkedIn Volg ons op twitter Volg ons op facebook Volg ons op instagram Volg ons op pinterest