Rijk spel stimuleren met prentenboeken over vroeger

Bertine van den Oever

Onderwijsadviseur en coach bij Wij-leren.nl

Jonge kinderen ontwikkelen zich met name door spel. Spel is een belangrijke hefboom voor ontwikkeling van kennis over zichzelf en de wereld en van vaardigheden zoals bijvoorbeeld communiceren, kiezen of ruimte geven. Al eerder schreef ik hier een artikel voor ouders over. Hieronder deel ik vijf verhalen uit prachtige, leuke, grappige en spannende prentenboeken met lesideeën om met jonge kinderen op een speelse manier de geschiedenis in te duiken.

Spel heeft een verhaal nodig, er moet iets te beleven zijn. Wanneer we als professionals kinderen op verhaal laten komen, zullen ze steeds rijker spel laten zien. Ik kom vaak leuk aanbod tegen dat gekoppeld is aan doelen en uitnodigt tot onderzoek, maar ik mis het spel.

Daarom deel ik met jullie vijf gave prentenboeken en wil ik je ook vragen me aan te vullen met andere mooie verhalen die jonge kinderen uitnodigen om te spelen.

1. De steen en de tijd

In dit verhaal is de steen de hoofdpersoon en word je meegenomen van de ijstijd, door allerlei tijdvakken heen, naar het nu waar de steen weer eindigt in de koude sneeuw tussen de spelende kinderen op straat. Het verhaal nodigt uit tot klein regisserend spel voor de wat oudere kleuter of kinderen in groep 3 en 4. De schrijver heeft hiervoor prachtige achtergrondplaten gemaakt die je kan bestellen. Je leest hier alles over via de volgende link waar ze zeer divers lesaanbod beschrijft zoals: een hunebed maken, een woordenschatspel, een liedje, een voelspel en ga zo maar door… Mooi om te zien dat er aanbod is voor sensopathisch en manipulatief spel. Echt even bekijken en je voordeel mee doen! Voor meer info zie haar website.

Daarnaast is het boek een mooi beginpunt om een uitstapje te maken naar andere geschiedenisthema’s zoals bijvoorbeeld dino’s, Romeinen, en ridders & jonkvrouwen.

2. Held op sokken

Een grappig verhaal van een bijzonder ridder die niet is zoals de meeste ridders. Dit verhaal geeft allerlei aanknopingspunten om na te spelen, zoals prinsessen bevrijden, de vijand verslaan, op draken jagen, een toernooi spelen, maar ook dweilen, poetsen, de stallen uitmesten, aardappels schillen, een moestuin onderhouden en koken. Wist je dat het helpt om op zoek te gaan naar werkwoorden? Die zijn vaak goed na te spelen!

Doelgericht werken aan specifieke en brede vaardigheden

Het boek geeft zoals zoveel prentenboeken alle ruimte om eindeloos te oefenen met de klankpatronen in eindrijm. De prinses telt het eten met sprongen van twee op de even getallen en ze gaat om kwart voor zeven aan tafel. Mooi toch om hier wat rekendoelen aan te koppelen?! Het opscheppen en ruzie maken van de ridders geeft ruimte om dit onderwerp te behandelen met de kinderen. Waardevol om dan te kunnen benadrukken dat ieder zijn talent heeft, zoals bijvoorbeeld ridder Roderik die goed kan koken.

3. Nacht in het poppenhuis

Dit boek vind ik zeer uniek, omdat het als enig prentenboek een inkijkje geeft in de 17e en 18e eeuw! Er zijn zoveel boeken te vinden over piraten, ridders en dino’s, maar waar vind je nu een boek over de Eeuw van de Verlichting?! Het verhaal gaat over een meisje die gaat logeren bij haar deftige tante die een poppenhuis op pootjes heeft waar je alleen naar mag kijken. Ze beleeft een avontuur in het grachtenpand wat de leerlingen helemaal na kunnen spelen in hoeken en in het poppenhuis. Natuurlijk kan het spel nog meer geprikkeld worden door bijvoorbeeld naar de markt te gaan of door een schat te vinden op de zolder.

Doelgericht werken aan specifieke en brede vaardigheden

Al op de eerste pagina van het verhaal zie ik rekenkansen. De tante roept uit dat Willemien zo groot is. Is Willemien even groot als de wielen van de koets? Hoe hoog zijn eigenlijk de herenhuizen in die tijd? Zijn de bomen hoger? Is de trap even hoog als de koets? En natuurlijk kan je allerlei oefeningen doen rondom de ruimtelijke begrippen op, onder, naast, achter enz. door mee te spelen in het poppenhuis in de klas.

Op de tweede pagina van het verhaal trippelt tante naar de mooiste kamer van het huis. Haar rokken ruizen en ze ruikt naar rozen. Mooie gelegenheid om met de leerlingen naar de beginklank 'r' te luisteren. Ook de klok komt trouwens weer voorbij. Halverwege is het boek best even spannend voor jonge kinderen, omdat de hoofdpersoon een nare spannende droom heeft. Gelukkig komt het goed, toch ontkom je er bijna niet aan om dromen bespreekbaar te maken met de leerlingen. Dit is tegelijkertijd natuurlijk ook een mooie kans.

4. Woeste Willem

Dit is natuurlijk een gouwe ouwe, maar in mijn zoektocht naar verhalen over vroeger kan deze gewoon niet ontbreken! Dit is nu echt een verhaal wat leerlingen heerlijk na kunnen spelen en hun voorstellingsvermogen prikkelt. Voor lesideeën verwijs ik graag naar een ander mooi boek ‘Spelen met prentenboeken’. Dit boek behandelt 22 gave prentenboeken en beschrijft hierbij reken- en taalactiviteiten, ideeën voor spel en beweging en sociaal emotionele activiteiten. Rondom het verhaal van Woeste Willem krijg je twaalf uitgewerkte rijke betekenisvolle activiteiten aangeboden om een piratenfeest met de leerlingen te vieren en het spel te prikkelen.

5. Vos en Haas het Land van de Nijl

Een gaaf boek wat de leerlingen meeneemt op reis naar lang geleden naar het Oude Egypte. Natuurlijk is dit een prachtig verhaal om na te spelen. De leerlingen krijgen heel wat nieuwe woorden te horen die ze zich eigen kunnen maken aan de hand van een woordweb of in hun eigen woordenschrift. Daarnaast is het ook een zoekboek en kan je met leerlingen die leesrijp zijn op zoek gaan naar letters en woorden, bijvoorbeeld de ‘o’ van Rob en Vos en de ‘oo’ van boot en rood.