Onder welke voorwaarden kunnen teacher leaders de professionele ontwikkeling in een digitale leeromgeving van collega-docenten bevorderen?

Geplaatst op 7 juli 2020

Teacher leaders kunnen een professionele groei bij collega-docenten stimuleren. Voorwaarden zijn wel dat collega-docenten de teacher leaders accepteren in hun rol en hen zien als hardwerkend. Verder is het belangrijk dat teacher leaders hun innovatiegerichte inzet voor de school uitvoeren naast hun taak als leraar. Ook moeten ze geregeld input vragen aan hun collega-docenten. Het is niet bekend of dezelfde voorwaarden gelden voor professionele ontwikkeling in een digitale leeromgeving, of dat er aanvullende voorwaarden zijn.

Het onderwijs zet steeds vaker teacher leaders in voor het ondersteunen van de professionele ontwikkeling van collega-docenten. Over het effect van teacher leaders op deelname aan professionele ontwikkeling van collega-docenten is weinig bekend. Teacher leaders zijn er in verschillende hoedanigheden. Zo zijn er leidende docenten die collega’s trainen en collega’s ondersteunen in het omgaan met technologie. Het mbo kent (digitale) ambassadeurs, voorlopers en pioniers die onder meer professionele ontwikkeling van collega-docenten promoten.

Het effect van teacher leaders op collega-docenten

Het werk van een teacher leader gaat verder dan zijn eigen klaslokaal. Hij ondersteunt de professionele ontwikkeling in de eigen school en is betrokken bij besluiten over het beleid van de school. Het gaat dan om verbetering en verandering teweeg te brengen binnen de gehele schoolorganisatie. Verder zet hij zich in om het leerproces en de leerprestaties van de leerlingen te verbeteren.

Teacher leaders lijken voor professionele groei te zorgen bij collega-docenten, vooral door hun ondersteuning te bieden. De teacher leaders geven zelf aan dat de invoering van hun functie tot een cultuurverandering op school leidt. Ze zorgen ervoor dat teamleden vaker met elkaar praten over de kwaliteit van het onderwijs. Er is volgens hen vooral sprake van een groei in informeel leren doordat docenten, naar aanleiding van de collegiale gesprekken, nieuwe dingen uitproberen in hun klas.

Wanneer teacher leaders formele professionaliseringsactiviteiten opzetten en uitvoeren, zijn docenten eerder bereid om daaraan deel te nemen. Ze beoordelen deze professionaliseringsactiviteiten als betekenisvoller, omdat die beter aansluiten bij de eigen praktijk dan professionalisering door een externe partij.

Bevorderende condities voor teacher leaders

De inzet van teacher leaders is geen garantie voor succes. Essentieel is dat collega-docenten hen accepteren in hun rol. Teacher leaders hebben vooral een positief effect op hun collega’s als ze worden gezien als hardwerkend, als ze hun innoverende taken uitvoeren naast hun werk als leraar en als ze geregeld input vragen aan hun collega-docenten.

Aan de andere kant vinden sommige teacher leaders dat ze in een lastige situatie komen als zij, na al hun inspanningen, zien dat hun collega-docenten niet meegaan in hun plannen of professionaliseringsactiviteiten. Hier lijkt de overtuiging van gelijkheid van docenten onder elkaar een drempel op te werpen. Een open en lerende cultuur vinden teacher leaders een belangrijke voorwaarde om te kunnen functioneren.

Uitgebreide beantwoording

Opgesteld door: Carolien van Rens (kennismakelaar)

Vraagsteller: docent mbo

Vraag

Werkt het werken met teacher leaders om bij collega-docenten deelname aan professionele ontwikkeling in een digitale leeromgeving te bevorderen?

Kort antwoord

In het onderwijs worden steeds vaker teacher leaders ingezet. Het effect van teacher leaders op deelname aan professionele ontwikkeling van collega-docenten is tot op heden slechts in zeer beperkte mate onderwerp van onderzoek. De inzet van teacher leaders lijkt een professionele groei bij collega-docenten te kunnen stimuleren. Voorwaarden zijn wel dat de collega-docenten de teacher leaders accepteren in hun rol en hen zien als hardwerkend, dat teacher leader hun innovatiegerichte inzet voor de school uitvoeren naast hun taak als collega-leraar, en dat teacher leaders geregeld input vragen aan hun collega-docenten.

Het is niet bekend of dezelfde of nog aanvullende voorwaarden gelden voor deelname aan professionele ontwikkeling in een digitale leeromgeving.

Toelichting antwoord

Omschrijving van teacher leaders

De inzet van een teacher leader voor de professionele ontwikkeling van leraren is een veelvoorkomend idee. Teacher leaders zijn er in verschillende verschijningsvormen. Zo zijn er bijvoorbeeld pioniers die collega’s trainen en collega’s ondersteunen in het omgaan van technologie (Fransen, 2013). In het mbo zijn er voorbeelden van (digitale) ambassadeurs, voorlopers en pioniers en ‘teachers in the lead’ die onder andere professionele ontwikkeling van collega-docenten moeten promoten (MBO Raad, 2016).

Hoewel een eenduidige definitie ontbreekt, zijn de meeste onderzoeken in de reviewstudie van Wenner en Campbell (2017) het erover eens dat een teacher leader vijf kenmerken heeft:

  1. Het werk van een teacher leader gaat verder dan zijn eigen klaslokaal.
  2. Teacher leaders ondersteunen professionele ontwikkeling in de eigen school.
  3. Teacher leaders zijn betrokken bij besluiten over het beleid van de school.
  4. Teacher leaders zetten zich in om het leerproces en de leerprestaties van de leerlingen te vergroten.
  5. Teachers leaders zetten zich in om verbetering en verandering teweeg te brengen voor de gehele schoolorganisatie.

Het effect van teacher leaders op collega-docenten

Het promoten van de professionele ontwikkeling van docenten op de eigen school is dus iets waar een teacher leader zich voor inzet. In de eerder genoemde reviewstudie bekeken Werner en Campbell (2017) verschillende onderzoeken naar de inzet en het effect van teacher leaders. Teacher leaders lijken voor professionele groei te zorgen bij collega-docenten, met name door hen relevante ondersteuning te bieden. De onderbouwing van deze stelling is echter mager. Wenner en Campbell baseren zich met name op twee onderzoeken waarin teacher leaders zijn geïnterviewd.

Bij Beachum en Dentith (2004) geven de teacher leaders aan dat de invoering van teacher leaders tot een cultuurverandering door de hele school heeft geleid. De teacher leaders zorgden ervoor dat teamleden vaker met elkaar in gesprek gingen over de kwaliteit van het onderwijs. Er was volgens hen vooral sprake van een groei in informeel leren doordat docenten, naar aanleiding van de collegiale gesprekken, nieuwe dingen gingen uitproberen in hun klas.

In een ander onderzoek hebben de teacher leaders formele professionaliseringsactiviteiten opgezet en uitgevoerd. Hier werd duidelijk dat de inzet van teacher leaders een positief effect kan hebben op deelname. Docenten waren eerder bereid om deel te nemen en beoordeelden deze professionaliseringsactiviteiten als betekenisvoller, omdat ze volgens hen beter aansloten bij de eigen praktijk dan professionalisering door een externe partij (Vernon-Dotson & Floyd, 2012).

Bevorderende condities voor teacher leaders

De inzet van teacher leaders is geen garantie voor succes. Het is bijvoorbeeld van voorwaardelijk belang dat collega-docenten de teacher leaders accepteren in hun rol. Ngyuen (2018) vond bijvoorbeeld dat teacher leaders met name een positief effect hebben op hun collega’s als ze worden gezien als hardwerkend, als ze hun inzet als teacher leader om innovatie in de school te krijgen uitvoeren naast hun taak als collega-leraar en als ze geregeld input vragen aan hun collega-docenten.

Daarnaast gaven meerdere teacher leaders aan dat ze in een lastige collegiale situatie komen als zij na al hun inspanningen zien dat hun collega-docenten niet meegaan in hun plannen of professionaliseringsactiviteiten. Het risico om als teacher leader last te hebben van bestaande ideeën over gelijkheid van docenten onder elkaar wordt onderschreven door Snoek, Hulsbos en Andersen (2019). Zij vinden in een uitgebreide reviewstudie ook dat een open en lerende cultuur een belangrijke voorwaarde is om als teacher leader te kunnen functioneren.

Conclusie

Teacher leaders zijn de afgelopen jaren onderwerp van onderzoek geweest. Het draait bij deze onderzoeken vooral om het vinden van een definitie van de teacher leader en om het beschrijven van de ontwikkeling die de teacher leader zelf doormaakt, en soms ook om het beschrijven van de effecten van hun inzet. Hoewel het ondersteunen van de professionele ontwikkeling van collega-docenten wel tot het ‘takenpakket’ van een teacher leader bestaat, is er nog maar in zeer beperkte mate gekeken in hoeverre dit doel wordt behaald.

Uit de onderzoeken die hier wel naar hebben gekeken, kan als voorzichtige conclusie worden getrokken dat de inzet van teacher leaders een positief effect kan hebben op de professionele ontwikkeling van de collega-docenten.

Het effect van teacher leaders specifiek op deelname aan professionalisering in een digitale leeromgeving is tot nu toe niet onderzocht. Mogelijk spelen daar specifieke factoren een rol aangezien het succes van een teacher leader mede afhankelijk is van relationele aspecten, die bij deelname aan digitale professionaliseringsactiviteiten  mogelijk anders werken dan in een fysieke omgeving.

Geraadpleegde bronnen

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Gerelateerd

Webinar
Hoe bevorder je de samenwerking in je schoolteam?
Hoe bevorder je de samenwerking in je schoolteam?
Gratis webinar met Machiel Karels
Wij-leren.nl Academie 
Cursus
Intercollegiaal coachen
Intercollegiaal coachen
Het leren coachen van gelijkwaardige collega`s
Medilex Onderwijs 
Deel 1: leren van elkaar
Collegiale visitatie op docentniveau. Deel 1: leren van en met elkaar..
Harm Klifman
Deel 2: consultatie
Collegiale visitatie op docentniveau. Deel 2: consultatie. .
Harm Klifman
Deel 3: intervisie
Collegiale visitatie op docentniveau - deel 3: intervisie..
Harm Klifman
Professionalisering
Leraar die zichzelf ontwikkelt: professionalisering onderwijs.
Luc Stevens
Deel 4: lessonstudy
Collegiale visitatie op docentniveau. Deel 4: lessonstudy.
Harm Klifman
Programma LeerKracht
Programma LeerKracht doorbreekt eilandjescultuur
Annemieke Top
Feedback geven en ontvangen
Feedback Op Mijn Lessen? Graag. Maar Dan Wel Constructief!
Jaap Versfelt
Visitatie onderwijs 1
Collegiale visitatie, een sympathiek en krachtig instrument -1-
Harm Klifman
Visitatie onderwijs 2
Visitaties in het primair onderwijs -2-
Harm Klifman
Teamleren
Teamleren in een lerende school: samen werken aan beter onderwijs
Jan Jutten
Leraar, een rijk beroep
Leraar, een rijk beroep
redactie
Digitaal schoolbord
De kracht van het digitaal schoolbord
Jos Cöp


Inschrijven nieuwsbrief

Inschrijven nieuwsbrief



Inschrijven nieuwsbrief

Omix Webtalks met Joost Leenders - Excelleren in het onderwijs
Omix Webtalks met Joost Leenders - Excelleren in het onderwijs
redactie
Eric van 't Zelfde - De verdeling van onze onderwijskwaliteit
Eric van 't Zelfde - De verdeling van onze onderwijskwaliteit
redactie
Marco de Witte over de essentie van veranderen in organisaties
Marco de Witte over de essentie van veranderen in organisaties
redactie
Kim Spinder - Succesvolle innovatiestrategie in het onderwijs
Kim Spinder - Succesvolle innovatiestrategie in het onderwijs
redactie
Patronen doorbreken en beweging krijgen in organisaties
Patronen doorbreken en beweging krijgen in organisaties
redactie
Hoe kunnen organisaties spelend veranderen? Tjipcast 022
Hoe kunnen organisaties spelend veranderen? Tjipcast 022
redactie
ICT kennis leerlingen praktijkonderwijs
ICT kennis leerlingen praktijkonderwijs
redactie
Hoe kun je als professional regie nemen over innovatie? Tjipcast 037
Hoe kun je als professional regie nemen over innovatie? Tjipcast 037
redactie
Hoe organiseer je als school kwalitatief goed onderwijs? Tjipcast 044
Hoe organiseer je als school kwalitatief goed onderwijs? Tjipcast 044
redactie
Hoe krijg je hoopgeleide mensen met een WW-uitkering voor de klas?
Hoe krijg je hoopgeleide mensen met een WW-uitkering voor de klas?
redactie
[extra-breed-algemeen-kolom2]



collegiale consultatie
digitale leeromgeving
feedback
lerende school
mediawijsheid
professionele leergemeenschap
teamleren

 

Mis geen bijdragen

Inschrijven nieuwsbrief

Volg wij-leren.nl

Volg ons op LinkedIn Volg ons op twitter Volg ons op facebook Volg ons op instagram Volg ons op pinterest