Wat is het effect van het opnieuw indelen van groepen na groep 4 (en 5) op het emotioneel welbevinden van leerlingen?

Geplaatst op 13 februari 2020

Er is geen informatie beschikbaar over eventuele effecten van het opnieuw indelen van groepen in het basisonderwijs op het emotioneel welbevinden van leerlingen. Noch in nationaal, noch in internationaal onderzoek lijkt dit onderwerp van onderzoek te zijn geweest.

Veel scholen hanteren een protocol voor het indelen van hun groepen. Blijkbaar nemen scholen het indelen van groepen serieus en wegen ze daarbij verschillende belangen tegen elkaar af. Bijvoorbeeld: de gewenste omvang van groepen, het aantal parallelgroepen, de sociale netwerken (vriendjes en vriendinnetjes), verhouding meisjes/jongens, geen broertjes en zusjes in een groep, enzovoort. Tegelijkertijd blijkt dat ouders de uitkomst van die belangenafweging niet altijd omarmen. Af en toe haalt dit onderwerp de Landelijke Klachtencommissie Onderwijs die uitspraken doet over geschillen tussen ouders en scholen of schoolbesturen.

Dat herindelen van groepen gedurende de schoolloopbaan tot nu toe geen aandacht heeft gekregen, doet vermoeden dat wetenschappers en praktijkonderzoekers de kans klein achten dat dit onderwerp van belang is voor bijvoorbeeld het verklaren van verschillen in leerprestaties of sociaal emotionele ontwikkeling.

Uitgebreide beantwoording

Opgesteld door: Sjerp van der Ploeg (kennismakelaar)

Vraagsteller: directeur po

Vraag

Wat is het effect van het opnieuw indelen van groepen na groep 4 (en 5) op het emotioneel welbevinden van leerlingen?

Kort antwoord

Beschikbaar wetenschappelijk onderzoek geeft geen informatie over eventuele effecten van het opnieuw indelen van groepen in het basisonderwijs op het emotioneel welbevinden van leerlingen. Daar is geen onderzoek naar verricht dus weten we niet wat het eventuele effect is.

Toelichting antwoord

Onderzoek naar het eventuele effect van een nieuwe groepssamenstelling die een bestaande samenstelling (waar de leerlingen aan gewend zijn) doorbreekt op de sociaal emotionele ontwikkeling van leerlingen hebben we niet kunnen vinden. Datzelfde geldt voor eventuele effecten van het moment van herindelen van groepen (na groep 4 of na groep 5). Noch in nationaal, noch in internationaal onderzoek lijkt dit onderwerp van onderzoek geweest. Bestaande theorieën over groepsontwikkeling zijn niet onderzocht op bruikbaarheid in het basisonderwijs. Ook daarvan is onduidelijk of toepassing ervan zou kunnen bijdragen aan een positief klasklimaat (Kennisrotonde, 2018).

Een korte websearch (“groepsindeling protocol”) leert dat veel scholen een protocol voor het indelen van hun groepen hanteren. Daaruit ontstaat de indruk dat scholen het indelen van groepen in de regel serieus nemen en daarbij een veelheid aan belangen tegen elkaar afwegen: de gewenste omvang van groepen, het aantal parallelgroepen, de sociale netwerken (vriendjes en vriendinnetjes), verhouding meisjes/jongens, geen broertjes en zusjes samen in een groep, enzovoorts.

Tegelijkertijd blijkt dat de uitkomst van die belangenafweging niet altijd door alle ouders wordt omarmd. Af en toe haalt dit onderwerp de Landelijke Klachtencommissie Onderwijs die uitspraken doet over geschillen tussen bijvoorbeeld ouders en scholen/besturen (https://onderwijsgeschillen.nl/commissie/landelijke-klachtencommissie-onderwijs-lkc).

Het feit dat herindelen van groepen gedurende de schoolloopbaan tot nu toe geen aandacht heeft gekregen, doet vermoeden dat onderzoekers en praktijkprofessionals de kans klein achten dat dit onderwerp van belang is voor bijvoorbeeld het verklaren van verschillen in leerprestaties of sociaal emotionele ontwikkeling. Mogelijk schat men in dat scholen zorgvuldig omgaan met het (her)indelen van groepen en aandacht hebben voor eventuele effecten op welbevinden, of dat er helemaal geen relatie bestaat tussen herindelen en welbevinden.

Geraadpleegde bronnen 

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!

Gerelateerd

Scholing
Leerlingen en de klas
Leerlingen en de klas
Zo sta jij als leraar/docent sterk(er) voor de klas
oo.nl 
Lespakket
Veilig van A naar B met Streetwise Digitaal
Veilig van A naar B met Streetwise Digitaal
Probeer de nieuwe digitale leerlijn van de ANWB schooljaar 2023-2024 gratis uit. Meld je nu aan!
ANWB 
E- learning module
Groepsdynamica als het niet lekker loopt VO
Groepsdynamica als het niet lekker loopt VO
Groepsdynamisch observeren, normdragers en interventies
Medilex Onderwijs 
Webinar
Klassenmanagement - vijf kenmerken van een goede les
Klassenmanagement - vijf kenmerken van een goede les
Gratis webinar met Niels de Jong
Wij-leren.nl Academie 
Veilig van A naar B met Streetwise DigitaalPedagogisch klimaat
Pedagogisch klimaat - leidinggeven - veiligheid - orde in de klas
Arja Kerpel
Medogenloze groep
De meedogenloze groep
Wendy Brasz en Myra den Haan
Groepsvorming
De groep in je greep!
Ivo Mijland
Veilige school
Een veilige school. Veiligheid in 5 stappen.
Elena Carmona van Loon
positief manipuleren
Positief manipuleren in de klas
Ivo Mijland
Lessen in orde
Lessen in orde - Handboek voor de onderwijspraktijk
Marleen Legemaat
Grip op de groep
Grip op de groep - Hoe vorm je een positieve groep?
Arja Kerpel


Inschrijven nieuwsbrief

Inschrijven nieuwsbrief



Inschrijven nieuwsbrief

Communicatie met ouders in een video van één minuut uitgelegd
Communicatie met ouders in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Omix Webtalks met Jitske Kramer - Culturen en tribes in het onderwijs.
Omix Webtalks met Jitske Kramer - Culturen en tribes in het onderwijs.
redactie
Omix Webtalks met Remco Claassen - Ikologie in het onderwijs
Omix Webtalks met Remco Claassen - Ikologie in het onderwijs
redactie
Hoe wordt de mens gevormd door zijn tribe? Tjipcast 035
Hoe wordt de mens gevormd door zijn tribe? Tjipcast 035
redactie
Pedagogisch klimaat in een video van één minuut uitgelegd
Pedagogisch klimaat in een video van één minuut uitgelegd
redactie
Gezinsproblematiek en gedragsontwikkeling
Gezinsproblematiek: wat doet dit met een kind?
Hoogbegaafde kinderen homogene of heterogene klas
Wanneer voelen hoogbegaafde kinderen zich op hun plek?
Belonen gewenst gedrag blijvend effect op gedragsontwikkeling
Heeft belonen van gewenst gedrag een blijvend effect?
Klassenverkleining in het vo
Wat zijn effecten van klassenverkleining in het voortgezet onderwijs?
Loopbaanbegeleider van invloed op welbevinden mbo-er
Heeft een vaste LOB-begeleider meerwaarde voor studenten?
Effect van inrichting van schoolgebouw
Wat is het effect van de inrichting van schoolgebouwen?
Werken met minder leerkrachten en kwaliteit behouden
Hoe kun je werken met minder leerkrachten en toch kwaliteit behouden?
Inzet en inzicht door sociogrammen
Hoe zet je sociogrammen bruikbaar in?
Kleuters combinatieklas gezamenlijke instructie
Kleuters in een combinatieklas: gezamenlijke instructie of apart?
effect pedagogische strategie leerprestaties mbo
Helpen pedagogische stragegieën voor mbo-studenten?
Emotionele processen leraren
Lesgeven en emotionele processen bij leraren: transactionele verbanden met welzijn van leraren en functioneren van leerlingen
Sociaal klimaat po
Invloed sociaal klimaat op ontwikkeling van sociale competenties in het basisonderwijs
Klassenmanagement
Effectieve klassenmanagementstrategieën in de onderwijspraktijk
Pedagogisch didactisch handelen
Pedagogisch-didactisch handelen en Passend Onderwijs
Motivatie verhogen TIME
Verbetering motivatie en studieloopbaan in het mbo met TIME - OnderwijsBewijs
[extra-breed-algemeen-kolom2]



communicatie met ouders
groepsgrootte
groepsvorming
klassenmanagement
pedagogisch klimaat
welbevinden

 

Mis geen bijdragen

Inschrijven nieuwsbrief

Volg wij-leren.nl

Volg ons op LinkedIn Volg ons op twitter Volg ons op facebook Volg ons op instagram Volg ons op pinterest